Ticino

(Przekierowano z Tessyn)

Ticino (niem. Tessin; lmo. Tesín, Tisín; fr. Tessin; rm. Tessin) – najdalej wysunięty na południe kanton Szwajcarii. Tereny Ticino zostały zajęte przez Szwajcarów w XV i na początku XVI wieku, w 1803 kanton przystąpił do Konfederacji Szwajcarskiej jako pełnoprawny członek. Jego stolicą jest miasto Bellinzona. Językiem urzędowym kantonu jest język włoski, natomiast językiem mówionym jest język lombardzki - wyjątkiem jest gmina Bosco/Gurin, gdzie mówi się po alemańsku. W kantonie wykształciła się kuchnia Ticino, która ma wpływy włoskie.

Ticino
wł. Repubblica e Cantone Ticino
kanton
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Szwajcaria

Siedziba

Bellinzona

Data powstania

1803

Kod ISO 3166-2

CH-TI

Powierzchnia

2812,16 km²

Populacja (31 grudnia 2021)
• liczba ludności


352 181

• gęstość

125 os./km²

Języki urzędowe

włoski

Szczegółowy podział administracyjny
Plan kantonu Ticino
Liczba okręgów

8

Liczba powiatów

38

Liczba gmin

106

Położenie na mapie Szwajcarii
Położenie na mapie
46°17′N 8°47′E/46,283333 8,783333
Strona internetowa

Na terenie Ticino znajduje się włoska enklawa Campione d’Italia. Razem z częścią kantonu Gryzonia, Ticino tworzy tzw. Svizzera Italiana (pol. Szwajcarię włoskojęzyczną). Dialekty lombardzkie (koiné uçidentala) są wciąż szeroko używane, ale nie mają oficjalnego statusu. Najważniejsze miasta to Lugano, Locarno i stolica kantonu Bellinzona.

Oficjalną nazwą kantonu jest nazwa włoska Ticino (endonim), pochodząca od łacińskiej nazwy Ticinum. Polonia szwajcarska używa również nazwy Tessyn. Polskie publikacje encyklopedyczne w zdecydowanej większości używają nazwy Ticino. KSNG nie wypowiedziała się w tej sprawie, co zgodnie z praktyką i rekomendacjami ONZ oznacza, że zaleca jako poprawną formę endonim, czyli Ticino.

Demografia

edytuj

Językiem urzędowym kantonu jest język włoski. Językami z najwyższym odsetkiem użytkowników są:

Podział administracyjny

edytuj

Kanton dzieli się na osiem okręgów (distretto), 38 powiatów (circolo) oraz 106 gmin (comune).

Okręgi (Distretto)
Nazwa okręgu Liczba
mieszkańców
31 grudnia 2021
Powierzchnia
km²
Liczba powiatów
(Circolo)
Liczba gmin
(Comune)
Bellinzona 56 371 226,33 3 6
Blenio 5 634 360,58 3 3
Leventina 8 718 479,55 4 10
Locarno 64 159 550,57 7 19
Lugano 151 242 307,94 12 47
Mendrisio 49 778 100,75 5 11
Riviera 10 354 145,60 1 2
Vallemaggia 5 925 569,37 3 8

Kultura i nauka

edytuj

Z Ticino pochodziło wielu architektów renesansu i baroku: Francesco Borromini, Matteo Castelli, Giovanni Catenazzi, rodzina Fontana, Carlo Maderna, Giovanni Battista di Quadro, Giovanni Trevano, komaskowie.

Z Ticino pochodzi również wielu wybitnych architektów neomodernizmu: Rino Tami, Tita Carloni, Peppo Brivio, Luigi Snozzi, Livio Vacchini, Aurelio Galfetti, Mario Botta.

Przypisy

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj