Tilletia indica
Tilletia indica Mitra – gatunek grzybów z klasy płaskoszy (Exobasidiomycetes)[1]. Grzyb mikroskopijny, obligatoryjny pasożyt roślin, u pszenicy i pszenżyta wywołujący chorobę o nazwie śnieć indyjska pszenicy[2].
 Zarodniki Tilletia indica | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Tilletia indica |
| Nazwa systematyczna | |
| Tilletia indica Mitra Ann. appl. Biol. 18: 178 (1931) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytuj- Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum
- Tilletia, Tilletiaceae, Tilletiales, Exobasidiomycetidae, Exobasidiomycetes, Ustilaginomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten po raz pierwszy opisał w 1831 r. Manoranjan Mitra w Indiach[1] Synonim: Neovossia indica (Mitra) Mundk. 1941[3].
Morfologia i rozwój
edytujEndobiont, którego strzępki rozwijają się między komórkami zaatakowanych roślin. W zalążniach porażonych kwiatów zbóż powstają kupki teliospor całkowicie ukryte przez plewy. Zwykle w kłosie zainfekowane są tylko niektóre ziarniaki i zwykle zmiany chorobowe ograniczają się do obszaru szwu, niszcząc tkankę zarodka i przylegające bielmo. Masa zarodników sproszkowana, brązowo-czarna, złożona z zarodników wymieszanych ze sterylnymi komórkami, w stanie świeżym wydzielająca nieprzyjemny zapach śledzi. Jałowe komórki kuliste do wydłużonych, często o kształcie łezki, żółtawe do żółtawo-brązowych, o gładkiej, grubej (3-8 µm grubości), laminowanej ściance, zazwyczaj z trzonkiem. Mają wymiary, 18-61 × 11-31 µm. Zarodniki bez otoczki, choć czasami z krótkim trzonkiem, kuliste lub półkuliste, ciemnoczerwono-brązowe (prawie nieprzejrzyste), o średnicy średn. 25-43 (średnio 34,6) µm i brodawkowatej ściana, brodawki o wysokości 1,5-5 µm[4].
Żywiciele: pszenica (Triticum) i pszenżyto (x Triticosecale)[4]. Sztucznie udało się zainokulować różne gatunki traw[5].
Teliospory Tilletia indicasą uwalniane podczas zbiórki zbóż, zanieczyszczając nasiona i glebę. Zarodniki z nasion wydają się być głównym źródłem inokulum. Kiełkują wiosną, tworząc na powierzchni gleby przedrośla, które z kolei wytwarzają sporydia. Są one przenoszone przez wiatr i dokonują infekcji młodych kłosów pszenicy. Patogen nie jest ogólnoustrojowy, a każde chore ziarno reprezentuje osobną infekcję[4].
Organizm kwarantannowy
edytujW Polsce Tilletia indica został umieszczony na liście organizmów kwarantannowych, w grupie organizmów, których występowania na terenie Unii Europejskiej dotąd nie stwierdzono[6]. Podlega obowiązkowemu zwalczaniu, gdyż warunki klimatyczne i obecność roślin żywicielskich umożliwiają mu zaaklimatyzowanie się w Europie i rozprzestrzenienie. W Polsce stwierdzono też jego obecność w ziarnach pszenicy konsumpcyjnej sprowadzonej z Indii. Zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej ziarno siewne podlega obowiązkowej kontroli. W przypadku jakichkolwiek podejrzeń co do obecności Tilletia indica w importowanym materiale roślinnym oraz w krajowych uprawach pszenicy, żyta i pszenżyta, należy poinformować o tym fakcie najbliższą jednostkę organizacyjną Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN)[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-06-27].
- ↑ Zbigniew Borecki, Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-06-27].
- ↑ a b c Chatrath & Adlakha, Tillieta indica Mitra, „Agricultural Research”, 3, Mycobank, 1963, s. 260 [dostęp 2022-06-27].
- ↑ a b Śnieć indyjska pszenicy (Tilletia indica), agrofag podlegający obowiązkowemu zwalczaniu [online] [dostęp 2017-06-19].
- ↑ DZ.U.R.P. Z 25 sierpnia 2015 r, poz. 1227 [online] [dostęp 2022-07-04].