Tomasz Klenczar
Tomasz Klenczar (ur. 11 czerwca 1886 w Woli k. Pszczyny, zm. 16 kwietnia 1966 w Katowicach) – polski inżynier górniczy, mierniczy, działacz plebiscytowy.
 Tomasz Klenczar z żoną. Lata trzydzieste XX wieku. | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 kwietnia 1966 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
inżynier górniczy |
| Narodowość |
polska |
| Alma Mater |
Akademia Górnicza w Berlinie |
| Rodzice |
Tomasz Klenczar i Marianna z Podbiolików |
| Małżeństwo |
Gertruda Laby (1887-1973) |
| Dzieci |
Felicyta Maria, Elżbieta Szarlota i Jerzy Franciszek (1920-1981) |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys Edytuj
Był jednym z dwanaściorga dzieci Tomasza, właściciela ośmiohektarowego gospodarstwa i Marianny z Podbiolików[1]. Ukończył szkołę ludową w Woli, a następnie gimnazjum w Bytomiu, utrzymując się z korepetycji.
W latach 1908–1910 praktykował w biurze mierniczym kopalni Emanuelssegen. 25 września 1911 ożenił się z Gertrudą Laby[2]. W 1912 ukończył Instytut Miernictwa Akademii Górniczej w Berlinie. W 1913 złożył egzamin przed Wyższym Urzędem Górniczym we Wrocławiu, uzyskując dyplom koncesjonowanego mierniczego górniczego. Po ukończeniu studiów pracował w biurze mierniczym u księcia pszczyńskiego, a także jako prywatny nauczyciel syna doktora Ezechiela Ziviera, historyka i archiwisty księcia[3]. W latach 1914–1922 był etatowym mierniczym w III Inspekcji Górniczej w Bielszowicach[4].
Jako student działał w polskim ruchu narodowym i uczestniczył w obozie zorganizowanym dla studentów Polaków z Rzeszy w Krakowie. Brał udział w akcji plebiscytowej, działając w Naczelnej Radzie Ludowej dla Górnego Śląska. Sprawował funkcję członka Komisji Parytetycznej na powiat zabrski i brał wspólnie z Wojciechem Korfantym udział w delegacji do Paryża w sprawie przyłączenia Śląska do Polski. Po podziale Śląska został z ramienia Polski członkiem Komisji Delimitacyinej i Granicznej[5], wytyczającej granicę między Niemcami a Polską[6].
Współorganizował Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach, w którym pracował w latach 1922–1939, obejmując funkcję radcy referatu miernictwa i bezpieczeństwa powierzchni. W latach 1920 i 1925 przeprowadził pomiary niwelacyjne górnośląskiego okręgu przemysłowego dla potrzeb przemysłu górniczo-hutniczego[7]. Był rzeczoznawcą w zakresie szkód górniczych. W latach 1933–1939 prowadził wykłady z zakresu szkód górniczych w Zakładzie Geodezji i Miernictwa Górniczego Akademii Górniczej w Krakowie[8].
Był członkiem Rady Śląskiego Związku Akademickiego[9], członkiem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Województwa Śląskiego[10], członkiem honorowym klubu sportowego „Dąb”, członkiem Towarzystwa Szkoły Ludowej oraz Sekcji Technicznej Diecezji Śląskiej[11] i innych organizacji społecznych.
W czasie okupacji, zatrzymany przez Niemców 8 kwietnia 1940 z powodu swojej działalności w komisji granicznej, po krótkim aresztowaniu w halach fabryki Schoena w Sosnowcu[12], przewieziony 9 kwietnia 1940 do obozu w Dachau, skąd 25 maja 1940 został przekazany do obozu w Mauthausen[13], na wolność wyszedł pod koniec 1940. Początkowo nie mógł znaleźć pracy, dopiero w lipcu 1941 został zatrudniony przy budowie kolei piaskowej w Wojkowicach Komornych jako technik. Po kilku miesiącach przeniósł się do firmy Hochtief, gdzie dotrwał do wyzwolenia[14].
Po wojnie powrócił do WUG w Katowicach, gdzie do 30 czerwca 1952 pracował jako naczelnik Wydziału Miernictwa Górniczego, pełniąc również funkcję członka Kolegium Orzekającego WUG. Po przejściu na emeryturę kontynuował pracę na pół etatu jeszcze przez sześć lat[15]. W 1950 uzyskał na AGH dyplom magistra nauk technicznych na podstawie wydanej w 1939 pracy o szkodach górniczych[14].
Ogłosił szereg prac i artykułów w czasopismach z dziedziny miernictwa górniczego[16]. Publikował artykuły w „Przeglądzie Górniczo-Hutniczym” i „Techniku”[17] oraz prace na temat pomiarów górniczych, własności górniczej i szkód górniczych. Był przewodniczącym Sekcji Miernictwa Górniczego przy Zarządzie Głównym SIiTG oraz członkiem Komisji Miernictwa Górniczego powołanej w Głównym Instytucie Górnictwa[18]. Był człowiekiem renesansu: znał dziewięć języków, grał na skrzypcach i pisał wiersze. W ostatnich latach życia opracował historię miernictwa górniczego, która jednak nie została wydana. Jego imię nosi Technikum Nr 15 w Katowicach[19].
Został pochowany na Cmentarzu przy ulicy Panewnickiej w Katowicach (sektor G4-2-9)[20].
Odznaczenia Edytuj
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1938),
- Złoty Krzyż Zasługi (16 stycznia 1930)[21],
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[1],
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (30 listopada 1954)[22].
Przypisy Edytuj
- ↑ a b Jerzy Jaros, Klenczar Tomasz, [w:] Bolesław Orłowski (red.), Słownik polskich pionierów techniki, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1984, s. 97, ISBN 83-216-0339-4.
- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 341.
- ↑ Halina Nocoń, Inteligencja polska w powiecie pszczyńskim w latach 1922–1939, Pszczyna: Towarzystwo Miłośników Ziemi Pszczyńskiej; Oficyna Drukarska A. i Z. Spyrów, 2005, s. 229, ISBN 83-920435-4-5.
- ↑ „Salamandra” – pamięci Kolegów Górników, „Przegląd Górniczy”, 42 (11-12), Katowice: Główny Instytut Górnictwa, Wydawnictwo Sigma-NOT, 1986, s. 394.
- ↑ Komisja Graniczna (dla wytyczenia granic między Polską a Niemcami), szukajwarchiwach.pl [dostęp 2018-01-10].
- ↑ Jubileusz pracy zawodowej zasłużonego Ślązaka, „Siedem Groszy, R. 7, nr 152”, 3 czerwca 1938, s. 3 [dostęp 2018-01-11].
- ↑ Tomasz Klenczar, Wyniki Górnośląskiej Niwelacji uzupełniającej wykonanej w r. 1920 i 1925 za zezwoleniem Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach, Katowice: Górnośląski Związek Przemysłowców Górniczo-Hutniczych, 1926.
- ↑ Tomasz Klenczar – Historia AGH, historia.agh.edu.pl [dostęp 2018-01-10].
- ↑ Józef Biegański (red.), Czas naprawić błąd. O niezwłoczne rozpisanie wyborów do sejmu śląskiego., „Dziennik Cieszyński”, XXIV (45), Cieszyn 1929, s. 3.
- ↑ X Sprawozdanie z Działalności Polskiego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Województwa Śląskiego za rok 1930, Katowice 1931, s. 77.
- ↑ Rocznik Diecezji Śląskiej (Katowickiej), 1932, Katowice: Kuria Biskupia w Katowicach, 1932, s. 31.
- ↑ Marian Główka, Wspomnienia obozowe Mariana Główki z obozów koncentracyjnych: Dachau, Gusen, Auschwitz, Gross Rosen, Hersbruck, 041940.pl [dostęp 2018-01-10].
- ↑ Searching Dachau Concentration Camp Records in One Step, stevemorse.org [dostęp 2018-01-11].
- ↑ a b Jerzy Jaros, Tomasz Klenczar, [w:] Henryk Rechowicz (red.), Ludzie trzydziestolecia: sylwetki zasłużonych dla województwa katowickiego, Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1974, s. 206.
- ↑ Marek Tarabuła, Historia Wyższego Urzędu Górniczego na tle dziejów nadzoru górniczego na ziemiach polskich, Katowice: Wyższy Urząd Górniczy, 2012, s. 35, ISBN 978-83-920673-3-7.
- ↑ A. Kowalski, Radca Tomasz Klenczar – autor pierwszej polskiej książki pt. „Szkody górnicze”, „Przegląd Górniczy”, T. 66, nr 10, 2010 [dostęp 2018-01-10].
- ↑ Tomasz Klenczar, Dotacja kościelna Chorzów-Dąb i rozwój jej górniczych stosunków: fragment z historji górnictwa śląskiego z okazji 25-lecia istnienia Kopalni Eminencja w Katowicach, Katowice: Księgarnia i Drukarnia Katolicka, SA, 1930.
- ↑ Bronisław Skinderowicz. Wkład Profesora Zygmunta Kowalczyka w rozwój miernictwa górniczego w górnictwie węglowym. „Geodezja i kartografia: kwartalnik naukowy”. 36 (1), s. 35, 1987. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISSN 0016-7134.
- ↑ Technikum Nr 15 im. Tomasza Klenczara Katowice [dostęp 2018-01-10].
- ↑ GROBONET - wyszukiwarka osób pochowanych - Cmentarze Komunalne w Katowicach, katowice.grobonet.com [dostęp 2020-03-16].
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 15, poz. 25 „za zasługi na polu gospodarczym i przemysłowym”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 2, poz. 33 Uchwała Rady Państwa z dnia 30 listopada 1954 r. nr 0/953 na wniosek Ministra Górnictwa.