Trotula z Salerno
Trotula z Salerno (znana również jako Trotula di Rugierro, Trocta, Trota) – lekarka i uczona, uważana za pierwszą ginekolożkę na świecie. Żyła w XI lub XII wieku.
 Rycina przedstawiająca Trotulę, XIV w. | |
| Data urodzenia |
XI–XII wiek |
|---|---|
| Data śmierci |
XI–XII wiek |
| Zawód, zajęcie |
lekarka, profesorka, ginekolożka |
Życiorys edytuj
Istnieją trzy najczęściej podawane ramy czasowe jej życia. W pierwszej z nich data urodzenia Trotuli jest nieznana, a za datę śmierci uznaje się rok 1097[1]. Według drugiej koncepcji żyła w latach 1035–1097[2]. Wedle trzeciej Trota żyła w XII wieku, ale dokładne daty jej urodzin i śmierci są nieznane[3].
Trotula uczyła się w szkole medycznej w Salerno. Była lekarką specjalizującą się w żeńskim układzie rozrodczym i położnictwie. Uzyskała tytuł magistry medycyny i została pierwszą kobietą wykładającą w szkole medycznej w Salerno. Jako profesorka przekazała swoją wiedzę z zakresu ginekologii, co pozwoliło na rozwinięcie opieki medycznej kobiet w zachodniej Europie[4].
Kontrowersje edytuj
W renesansie uczeni zaczęli wątpić, czy Trotula była kobietą. Niektórzy twierdzili, że była postacią fikcyjną. Pojawiła się teoria, że to lekarz o imieniu Trottus napisał Passionibus Mulierum Curandorum, a Trotula była położną, nie uczoną[1]. Obecnie nie podważa się istnienie postaci Trotuli, podawane w wątpliwość jest jednak autorstwo dzieł – istnieje teoria, że Trota z Salerno napisała tylko dwie prace, zaś Trotula to zbiór trzech tekstów różnych autorów, a Trota miałaby być autorką tylko jednego[3].
Prace edytuj
Prace Trotuli stworzyły podstawy medycyny kobiet na kilka stuleci. Ponieważ większość prac medycznych w tamtym okresie napisana była przez mężczyzn o bardzo niewielkim doświadczeniu w leczeniu kobiet i ich dolegliwości, duża część prac Trotuli powstała z myślą o lekarzach-mężczyznach, by edukować ich na temat kobiecego ciała. Teksty Trotuli powielane były w języku łacińskim, angielskim, niemieckim, flamandzkim i katalońskim. Odnalezione 126 łacińskich manuskryptów reprezentuje tylko niewielką część kopii, które krążyły po Europie od XII do XV wieku[4]. Prace promowały zdrowy tryb życia i zachowywanie higieny. Trotula popierała używanie opiatów w trakcie porodu, co było sprzeczne z ówczesnym poglądem, że w czasie porodu kobieta powinna cierpieć w ramach kary za grzech Ewy. Zrewolucjonizowała poglądy na płodność, sugerując, że mężczyzna także może być niepłodny[1].
De curis mulierum edytuj
Ten tekst przekazuje wiedzę, jak przygotować i wykonać medyczny zabieg. Są w nim sekcje związane z chorobami ginekologicznymi, andrologicznymi, pediatrycznymi, schorzeniami dermatologicznymi i innymi. Pojawiają się tematy takie jak „przywrócenie dziewictwa”, problemy z kontrolą pęcherza, popękane usta z powodu nadmiernego całowania. Trotula pisała o sposobach na męskie dolegliwości i schorzenia[3].
De ornatu mulierum (O upiększaniu się kobiet) edytuj
To pierwszy podręcznik kosmetologii kobiecej w Europie dotyczący zachowania i udoskonalenia urody, a także kurowania chorób skóry. Zawiera porady dotyczące makijażu, pozbywania się zmarszczek, usuwania niechcianego owłosienia, rozjaśniania skóry, ukrywania piegów i innych niedoskonałości, mycia zębów, pozbywania się brzydkiego oddechu, farbowania włosów. Autorka udziela wskazówek, jak poprawnie stosować zioła lecznicze i stworzone według jej instrukcji maści, a także jak poprawiać stan zdrowia za pomocą kąpieli parowych i masaży[5]. Trotula zawarła w pracy opis ponad 100 roślin, które miały zastosowanie w higienie i kosmetologii[2].
Passionibus Mulierum Curandorum edytuj
Jest to zawierający 63 rozdziały podręcznik. Został opublikowany w XII wieku, pierwotnie po łacinie. Oprócz generalnych medycznych porad zawiera informacje na temat menstruacji i porodu[1].
De passionibus mulierum ante in et post partum (O cierpieniu kobiety przed, w trakcie i po porodzie) edytuj
W tym dziele Trotula opisała często pojawiające się w średniowieczu problemy związane z ciążą i porodem, schorzenia, uszkodzenia, a także metody ich leczenia[6]. Dzieło to przez historyków i historyczki uznawane jest za podstawę położnictwa i ginekologii jako nauk medycznych[7].
Practica secundum Trotam (Praktyka lekarska według Trotuli) edytuj
Dzieło dotyczy różnorodnych tematów, takich jak niepłodność, zaburzenia miesiączkowania czy ukąszenia węży oraz kosmetyki[8]. Trzy czwarte tekstu poświęcone zostało dolegliwościom dotyczącym nie tylko kobiet (np. choroby wewnętrzne, gorączka i rany)[9].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Brooklyn Museum: Trotula [online], www.brooklynmuseum.org [dostęp 2022-10-18].
- ↑ a b Artur J. Katolo, Przekład pierwszego w Europie traktatu kosmetologicznego „De Ornatu Mulierum” Trotuli de Ruggiero z Salerno (1035–1097), „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”, 82, 2019, s. 63–71.
- ↑ a b c Monica H. Green, The Trotula: A Medival Compendium of Women's Medicine, 2001, ISBN 978-0-8122-3589-0.
- ↑ a b Harald Sack, Trotula of Salerno and Women’s Health in the Middle Ages [online], SciHi Blog, 15 grudnia 2019 [dostęp 2022-10-19] (ang.).
- ↑ P. Cavallo i inni, The first cosmetic treatise of history. A female point of view, „International Journal of Cosmetic Science”, 30 (2), 2008, s. 79–86, DOI: 10.1111/j.1468-2494.2007.00414.x, ISSN 0142-5463 [dostęp 2022-10-19] (ang.).
- ↑ Trotula – słynna lekarka ex schola medica Salernitana – Książnica Cieszyńska [online], kc-cieszyn.pl [dostęp 2022-10-19].
- ↑ Zofia Urbanek, Trotula de Ruggiero: pierwsza ginekolożka, która była katoliczką [online], Misyjne.pl, 15 października 2018 [dostęp 2022-10-19] (pol.).
- ↑ Monica H. Green, Reconstructing the Oeuvre of Trota of Salerno, [w:] Danielle Jacquart, Agostino Paravicini Bagliani (red.), La Scuola medica Salernitana: Gli autori e i testi, Edizione Nazionale 'La Scuola medica Salernitana', 2007, 185–188; 211–213, ISBN 978-88-8450-232-2.
- ↑ Monica Green, Women's Medical Practice and Health Care in Medieval Europe, „Signs: Journal of Women in Culture and Society”, 1989, DOI: 10.1086/494516, ISSN 0097-9740, PMID: 11618104.