Wikipedia

Tupaja ruda

gatunek ssaka

Tupaja ruda[10] (Tupaia splendidula) – gatunek ssaka z rodziny tupajowatych (Tupaiidae).

Tupaja ruda
Tupaia splendidula
J.E. Gray, 1865[1]
Ilustracja
Ilustracja Josepha Wolfa z 1865 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

wiewióreczniki

Rodzina

tupajowate

Rodzaj

tupaja

Gatunek

tupaja ruda

Synonimy
Podgatunki
  • T. s. splendidula J.E. Gray, 1865
  • T. s. carimatae G.S. Miller, 1906
  • T. s. lucida O. Thomas & Hartert, 1895[8]
  • T. s. natunae Lyon, 1911
  • T. s. riabus Lyon, 1913
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania edytuj

Tupaja ruda występuje w zależności od podgatunku[11]:

  • T. splendidula splendidula – południowe Borneo.
  • T. splendidula carimatae – Kepulauan Karimata (południowo-zachodnie Borneo).
  • T. splendidula lucida – wyspa Laut z grupy Wysp Natuna (zachodnie Borneo).
  • T. splendidula natunae – wyspa Bunguran z grupy Wysp Natuna (zachodnie Borneo).
  • T. splendidula riabus – wyspa Kiabu z grupy Wysp Anambas.

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1865 roku brytyjski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Tupaia splendidula[1]. Miejsce typowe to Borneo[1][12][13]. Okaz typowy (lektotyp} to zamontowana skóra (BMNH 1847.7.8.13)[14] i czaszka (BMNH 1848.1.27.14)[15] ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[16].

Potrzebne są bardziej szczegółowe badania (zwłaszcza w oparciu o dane molekularne), aby wyjaśnić granice taksonomiczne podgatunków[17][11].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków[11]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe Holotyp
T. s. carimatae Tupaia carimatae G.S. Miller, 1906 Telok Edar, Kepulauan Karimata, Borneo Zachodnie, Borneo, Indonezja[18]. Skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura USNM 125123) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej[19]; okaz zebrany 2 września 1904 roku przez Williama Abbotta[18].
T. s. lucida Tupaia splendidula lucida O. Thomas & Hartert, 1895 Wyspa Laut, Wyspy Natuna, Wyspy Riau, Indonezja[20]. Skóra i czaszka samicy ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Tring; okaz zebrany we wrześniu 1894 roku przez Ernesta Hose’a[20].
T. s. natunae Tupaia natunae Lyon, 1911 Natuna Besar, Wyspy Natuna, Wyspy Riau, Indonezja[6][21][22]. Skóra i czaszka samicy (sygnatura USNM 104714) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej[23]; okaz zebrany 27 czerwca 1900 roku przez Williama Abbotta[6][21][22].
T. s. riabus Tupaia riabus Lyon, 1913 Wyspa Airabu, Wyspy Anambas, Wyspy Riau, Indonezja[7][24]. Skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura USNM 104881) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej[25]; okaz zebrany 23 sierpnia 1900 roku przez Williama Abbotta[7][24].

Etymologia edytuj

  • Tupaia: malaj. nazwa tupai dla wiewiórki lub tupai[26].
  • splendidula: łac. splendidus „wspaniały, znakomity”, od splendere „świecić”; przyrostek zdrabniający -ula[27].
  • carimatae: Kepulauan Karimata, Borneo[5].
  • lucida: łac. lucidus „czysty, jasny”, od lux, lucis „światło”[28].
  • natunae: Wyspy Natuna, Borneo[29].
  • riabus: Pulo Riabu (obecnie Kiabu), Wyspy Anambas, Borneo[7].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 150–175 mm, długość ogona 120–150 mm, długość tylnej stopy 40–43 mm; masa ciała 110–150 kg[17][30].

Ekologia edytuj

Tupaję rudą możemy spotkać na wysokości do 500 m n.p.m., w zalesionych terenach.

Status edytuj

Pomimo zanotowania spadku liczebności osobników tego gatunku[9], nie jest on narażony na wyginięcie (status IUCN – LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’))[9].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Nomen nudum.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c J.E. Gray. Notice of a species of Tupaia from Borneo, in the collection of the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865, s. 322, ryc. xii, 1865. (ang.). 
  2. ↑ St.G. Mivart. Notes on the osteology of the Insectivora. „Journal of anatomy and physiology”. 1, s. 293, 1867. (ang.). 
  3. ↑ J.H.F. Kohlbrugge. Bijdragen tot de natuurlijke geschiedenis van menschen en dieren. III. Zoogdieren van Zuid-Oost Borneo. „Natuurkundig tijdschrift voor Nederlandsch Indië”. Negende serie. Deel IV. 55, s. 196, 1895. (niderl.). 
  4. ↑ Thomas i Hartert 1895 ↓, s. 489.
  5. ↑ a b G.S. Miller. Mammals collected by Dr. W. L. Abbott in the Karimata Islands, Dutch EastIndies. „Proceedings of the United States National Museum”. 31, s. 61, 1907. (ang.). 
  6. ↑ a b c M.W. Lyon. Descriptions of four new treeshrews. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 24, s. 168, 1911. (ang.). 
  7. ↑ a b c d Lyon 1913 ↓, s. 88.
  8. ↑ Thomas i Hartert 1895 ↓, s. 490.
  9. ↑ a b c F. Cassola 2016, Tupaia splendidula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-14] (ang.).
  10. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 27–28. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  11. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 132. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  12. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Tupaia splendidula. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-14].
  13. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Tupaia splendidula J. E. Gray, 1865. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
  14. ↑ 1847.7.8.13. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
  15. ↑ 1848.1.27.14. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
  16. ↑ Lyon 1913 ↓, s. 83–84.
  17. ↑ a b M. Hawkins: Family Tupaiidae (Treeshrews). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 2868–269. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  18. ↑ a b Fisher i Ludwig 2015 ↓, s. 9.
  19. ↑ USNM 125123. [w:] Collections [on-line]. National Museum of Natural History. [dostęp 2023-08-31]. (ang.).
  20. ↑ a b Lyon 1913 ↓, s. 86.
  21. ↑ a b Lyon 1913 ↓, s. 85.
  22. ↑ a b Fisher i Ludwig 2015 ↓, s. 10.
  23. ↑ USNM 104714. [w:] Collections [on-line]. National Museum of Natural History. [dostęp 2023-08-31]. (ang.).
  24. ↑ a b Fisher i Ludwig 2015 ↓, s. 11.
  25. ↑ USNM 104881. [w:] Collections [on-line]. National Museum of Natural History. [dostęp 2023-08-31]. (ang.).
  26. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 697, 1904. (ang.). 
  27. ↑ The Key to Scientific Names ↓, splendidula [dostęp 2023-09-01].
  28. ↑ The Key to Scientific Names ↓, lucida [dostęp 2023-09-01].
  29. ↑ The Key to Scientific Names ↓, natunae [dostęp 2023-09-01].
  30. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 85. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tupaja_ruda&oldid=73098351”