Język malajski
Język malajski (malajski bahasa Melayu) – język należący do rodziny języków austronezyjskich, w szerszym znaczeniu: makrojęzyk obejmujący kilkanaście spokrewnionych języków w różnych zakątkach Malezji, Indonezji i Tajlandii[2]. Malajski jest językiem rodzimym Malajów zamieszkujących Półwysep Malajski i pewne regiony Sumatry. Jest językiem urzędowym Malezji, Brunei i Indonezji, jednym z czterech języków urzędowych Singapuru oraz językiem roboczym Filipin i Timoru Wschodniego. Forma malajskiego zaadaptowana przez Malezję nazywa się oficjalnie od roku 2007 bahasa Malaysia (malezyjski), natomiast w Singapurze i Brunei język znany jest wyłącznie pod nazwą bahasa Melayu. Język malajski został ponadto zaadaptowany do roli języka urzędowego przez Indonezję w momencie uzyskania niepodległości, a jego miejscowy standard otrzymał nazwę bahasa Indonesia (język indonezyjski).
| |||||||
| Obszar | Malezja, Brunei, Filipiny, Singapur, Tajlandia, Indonezja i inne | ||||||
| Liczba mówiących | ok. 80 milionów[1] | ||||||
| Pismo/alfabet | łacińskie, arabskie | ||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Malezja, Singapur, Brunei, Indonezja | ||||||
| Organ regulujący | Dewan Bahasa dan Pustaka↗ Dewan Bahasa dan Pustaka Brunei↗ Badan Pengembangan Bahasa dan Perbukuan↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| Kod ISO 639-1↗, ISO 639-1 | ms | ||||||
| Kod ISO 639-2↗, ISO 639-2 | msa/may | ||||||
| Kod ISO 639-3↗ | msa | ||||||
| IETF | ms | ||||||
| Glottolog | indo1326, mala1546 | ||||||
| Ethnologue | msa | ||||||
| GOST 7.75–97 | маз 420 | ||||||
| BPS | 0030 3 | ||||||
| SIL | MLI | ||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Alfabet i wymowaEdytuj
Język malajski zapisuje się współcześnie pismem łacińskim. W przeszłości używano lekko zmodyfikowanej wersji pisma arabskiego, zwanej jawi. Poniższe zestawienie przedstawia wykaz różnic w malajskiej i polskiej wymowie poszczególnych liter alfabetu łacińskiego (litery pominięte są w obu językach wymawiane tak samo)
- A może oznaczać samogłoskę centralną lub tylną (jak w polskim)
- C = polskie „ć”
- E może oznaczać samogłoskę półotwartą (jak w polskim) lub półprzymkniętą (jak w polskim między spółgłoskami miękkimi), może też oznaczać szwę [ə]
- H jest głoską krtaniową jak w j. angielskim (w polskim miękkopodniebienną), bezdźwięczną; w wygłosie niewymawiane
- J = polskie „dź”
- Kh = polskie „ch”
- Ng miękkopodniebienne jak w polskim słowie „ręka” ['rεŋka]
- Ny = polskie „ń”
- Q oznacza spółgłoskę języczkową (polskie „k” jest miękkopodniebienne)
- R może oznaczać spółgłoskę drżącą (jak w polskim), lub uderzeniową (występuje w j. polskim przy mniej starannej wymowie)
- Sy = polskie „ś”
- V może oznaczać głoskę wargowo-zębową dźwięczną szczelinową (jak polskie „w”), lub wargowo-zębową dźwięczną półotwartą
- W = polskie „ł”
- Y = polskie „j”
Oprócz spół- i samogłosek występują też dyftongi.
| Pisownia | IPA |
|---|---|
| ai | [aɪ̯, ai] |
| au | [aʊ̯, au] |
| ua | [ua] |
Różnice między malezyjskim a indonezyjskimEdytuj
Standard indonezyjski różni się od malezyjskiego zapożyczeniami z jawajskiego oraz niderlandzkiego, np. słowo ‘poczta’ w malajskim to ‘pejabat pos’, a w indonezyjskim ‘kantor pos’ (‘postkantoor’ po niderlandzku znaczy ‘poczta’).
Historycznie były obecne również różnice w szacie ortograficznej obu standardów. Dźwięk ‘u’ był reprezentowany w indonezyjskim przez ‘oe’, tak jak w niderlandzkim. Dźwięk ‘ć’ w malezyjskim – przez ‘c’, a w indonezyjskim do lat 70. XX w. był zapisywany jako ‘tj’.
| Polski | Malezyjski | Indonezyjski |
|---|---|---|
| marzec | Mac (z ang. March)/bulan ketiga | Maret (z hol. Maart) |
| sierpień | Ogos (z ang. August) | Agustus (z hol. Augustus) |
| bilet | tiket (z ang. ticket) | karcis (z hol. kaartje) / tiket (z ang. ticket) |
| apteka | farmasi (z ang. pharmacy) | apotek (z hol. apotheek) |
| telewizja | televisyen | televisi (z hol. televisie) |
| uniwersytet | universiti | universitas (z hol. universiteit) |
| samochód | kereta | mobil |
| mówić | bercakap | berbicara |
| sklep | kedai | toko |
| poniedziałek | Isnin | Senin |
| restauracja | restoran | rumah makan / restoran |
| toaleta | tandas | toilet / kamar kecil |
| miasto | bandar | kota |
| stolica | ibu negara | ibu kota |