Tyraneczek białobrzuchy
Tyraneczek białobrzuchy[3] (Myiornis albiventris) – gatunek małego ptaka z podrodziny klinodziobków (Triccinae) rodziny muchotyranikowatych (Pipromorphidae). Gatunek słabo poznany, występujący w Ameryce Południowej, według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.
| Myiornis albiventris[1] | |||
| (von Berlepsch & Stolzmann, 1894) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
tyraneczek białobrzuchy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujTyraneczek białobrzuchy występuje lokalnie u podnóża stoków wschodnich Andów w środkowym i wschodnim Peru (Junín, Huánuco, Pasco, Ayacucho oraz wschodnim Puno) i północnej Boliwii (La Paz, Cochabamba oraz zachodnim Santa Cruz)[4][5][6]. Od 2010 roku gatunek ten obserwowany jest w południowo-wschodnim Ekwadorze[7].
Taksonomia
edytujGatunek po raz pierwszy opisali w 1894 roku niemiecki ornitolog Hans von Berlepsch i polski zoolog Jan Sztolcman, nadając mu nazwę Orchilus albiventris[8]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Berlepsch i Sztolcman wskazali La Merced na wysokości 2600 stóp (ok. 790 m) w Peru[8]. Holotypem był samiec odłowiony przez Jana Kalinowskiego 10 września 1890 roku[8].
Tworzy nadgatunek z M. auricularis, z którym czasami bywa uważany za konspecyficzny[4]. Gatunek monotypowy[5].
Nazwa rodzajowa: gr. μυια muia, μυιας muias – mucha; ορνις ornis, ορνιθος ornithos – ptak[9]. Epitet gatunkowy: łac. albus – biały; venter, ventris – brzuch[10].
Morfologia
edytujDługość ciała 7 cm; masa ciała 5–6 g[4]. Bardzo mały ptak o krępym ciele i dużej głowie. Obrączka powiekowa koloru płowobiałego, na pokrywach usznych znajduje się szarawa opaska w kształcie półksiężyca ciągnąca się od nasady dzioba do skroni; czoło i ciemię koloru oliwkowego, czub głowy zabarwiony brązem. Skrzydła śniade z jasnooliwkowożółtymi krawędziami; ogon śniady. Gardło i górna część piersi białawe, z lekkimi, szarymi plamkami, reszta dolnych części ciała biała, zabarwiona żółtawooliwkowym kolorem na bokach i podbrzuszu. Tęczówka czerwona, dziób czarniawy, nogi cieliste[4]. Od podobnego tyraneczka uszatego (M. auricularis) różni się mniej widoczną, półksiężycową opaską na pokrywach usznych, bledszym podbródkiem i nieco krótszym ogonem[4]. Brak dymorfizmu płciowego[4]. Młode ptaki nieopisane[4].
Ekologia
edytujTyraneczek białobrzuchy prowadzi osiadły tryb życia, zamieszkując wilgotne niskogórskie i podgórskie lasy i ich krawędzie, na wysokości 400–1200 m n.p.m.[4] Odzywa się równymi, szybkimi sekwencjami nut o brzmieniu „dr-rrrrrrrrrr”[4]. Odżywia się owadami; szuka ich w dolnych i środkowych piętrach lasu[4]. Często siedzi na otwartej przestrzeni kilka centymetrów od liści, wykonując szybkie uderzenia, gdy wypatrzy w nich zdobycz[4]. Brak informacji na temat okresu lęgowego[4].
Status i ochrona
edytujW Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody od 2004 roku jest zaliczany do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[2]. Globalna wielkość populacji nie jest znana, ale gatunek ten jest określany jako „dość pospolity” do rzadkiego[2]. Uważa się, że gatunek ten straci 13,4–18,5% odpowiedniego siedliska w granicach swojego zasięgu przez trzy pokolenia (co odpowiada 11 latom) na podstawie modelu wylesiania Amazonii[2]. Dlatego podejrzewa się, że populacja tego ptaka spadnie w ciągu trzech pokoleń o 25%[2]. W Boliwii występuje w Rezerwacie Biosfery Pilón Lajas i Parku Narodowym Madidi[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Myiornis albiventris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Myiornis albiventris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Triccinae Heine & Reichenow, 1890 - klinodziobki (Wersja: 2020-12-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-06].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m B. Clock: White-bellied Pygmy-tyrant (Myiornis albiventris). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2017. [dostęp 2017-03-21]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tyrant flycatchers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-06]. (ang.).
- ↑ M.A. Traylor, Jr.: Family Tyrannidae, Tyrant Flycatchers. W: M.A. Traylor, Jr.: Check-list of birds of the world. Cz. 8: Tyrannidae, Pipridae, Cotingidae, Oxyruncidae, Phytotomidae, Pittidae, Philepittidae, Acanthisittidae, Menuridae, Atrichornithidae. Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1879. (ang.).
- ↑ D.M. Brinkhuizen, C. Carter, J.A. Lyons & N.J. Albán. White-bellied Pygmy Tyrant Myiornis albiventris, new to Ecuador. „Cotinga”. 35, s. 113–115, 2013. (ang.).
- ↑ a b c H. von Berlepsch, J. Stolzmann. Descriptions de quelques Espèces nouvelles d’Oiseaux du Perou central. „Ibis”. Sixth Series. 6, s. 389, 1894. (fr.).
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Myiornis.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. albiventer / albiventre / albiventris.
Bibliografia
edytuj- James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).