Uakari amazoński[3] (Cacajao hosomi) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny saki (Pitheciinae) w obrębie rodziny sakowatych (Pitheciidae).

Uakari amazoński
Cacajao hosomi
Boubli, M.N.F. Silva, Amado, Hrbek, Pontual & Farias, 2008[1]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Rząd

naczelne

Nadrodzina

małpy szerokonose

Rodzina

sakowate

Podrodzina

saki

Rodzaj

uakari

Gatunek

uakari amazoński

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 2008 roku międzynarodowy zespół zoologów (Brytyjczyk Jean P. Boubli, Brazylijczycy Maria Nazareth Ferreira da Silva, Manuella V. Amado, Francisco Boavista Pontual, Izeni P. Farias i Czech Tomas Hrbek) nadając mu nazwę Cacajao hosomi[1]. Miejsce typowe to góry Imeri, w Serra do Xamatá (0°30′S 65°16′W/-0,491667 -65,271667), w stanie Amazonas, w Brazylii[1][4]. Holotyp to skóra, czaszka, częściowy szkielet pozaczaszkowy i tkanka wątroby zakonserwowana w etanolu dorosłej samicy (MN 68613) ze zbiorów Muzeum Narodowego Brazylii w Rio de Janeiro; okaz typowy odkryto podążając za Janomamami podczas ich polowań w okolicy rzeki Aracá, zebrany 30 listopada 2003 roku przez Boubli’ego[1].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[5].

Etymologia edytuj

  • Cacajao: port. cacajão „uakari”, od tupi cacajao lokalnej nazwa uakari czarnogłowego w niektórych częściach Brazylii i Wenezueli[6].
  • hosomi: nazwa hosomï oznaczająca w języku ludu Janomami uakari[1].

Zasięg występowania edytuj

Uakari amazoński występuje w północno-zachodniej w Amazonii w południowej Wenezueli i północno-zachodniej Brazylii, między górnym biegiem rzeki Orinoco a górnym biegiem rzeki Negro[5].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 42–49 cm, długość ogona 14–22 cm; masa ciała samic 3,1–4,5 kg[7].

Status zagrożenia edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[2].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e J.P. Boubli, M.N.F. da Silva, M.V. Amado, T. Hrbek, F.B. Pontual, I.P. Farias. A taxonomic reassessment of black uakari monkeys, Cacajao melanocephalus group, Humboldt (1811), with the description of two new species. „International Journal of Primatology”. 29 (3), s. 736, 2008. DOI: 10.1007/s10764-008-9248-7. 
  2. a b R.A. Mittermeier i inni, Cacajao hosomi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-14] (ang.).
  3. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 41. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  4. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cacajao hosomi Boubli, M. N. F. Silva, Amado, Hrbek, Pontual, & Farias, 2008. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-14]. (ang.).
  5. a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 210. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  6. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 149, 1904. (ang.). 
  7. Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 137. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).