Wikipedia

Umowa

porozumienie dwóch lub więcej stron ustalające ich wzajemne prawa i obowiązki.

Umowa, kontrakt (łac. contractus) – w prawie cywilnym zgodne porozumienie dwóch lub więcej stron ustalające ich wzajemne prawa lub obowiązki (ang. a meeting of minds). Na umowę składają się dwa lub więcej zgodnych oświadczeń woli (konsens) zmierzających do zawarcia umowy danego rodzaju. Złożenie przez strony oświadczeń woli, które nie są zgodne, określa się mianem dyssensu[1]. Umowy są zawsze co najmniej dwustronnymi czynnościami prawnymi[2]

Oprócz umów w rozumieniu prawa cywilnego istnieją także umowy administracyjne i umowy międzynarodowe. Niniejszy artykuł dotyczy tylko umów cywilnoprawnych.

Umowa w prawie polskim edytuj

Umowy w polskim prawie cywilnym reguluje podgałąź prawa cywilnego zwana prawem zobowiązań, której zasadniczy zrąb znajduje się w księdze trzeciej kodeksu cywilnego. Księga ta zawiera zarówno przepisy regulujące kwestie wspólne dla wszystkich umów – związane z ich zawarciem, ważnością, wykonywaniem itp. – jak i przepisy regulujące konkretne typy umów, najczęściej spotykane w obrocie prawnym, na czele ze sprzedażą. Oprócz umów regulowanych przez prawo zobowiązań jest również kilka typów umów regulowanych przez inne podgałęzie prawa cywilnego: prawo rzeczowe (np. umowa o zniesienie współwłasności, umowa o ustanowienie wieczystego użytkowania) i prawo spadkowe (umowa zbycia spadku, umowa o dział spadku).

Sposoby zawierania umów edytuj

Do swoistych sposobów zawierania umów należą:

Zasada swobody umów edytuj

Osobny artykuł: swoboda umów.

W prawie polskim od 1990 ponownie obowiązuje wywodząca się jeszcze z prawa rzymskiego zasada swobody umów, wyrażona w art. 353¹ Kodeksu cywilnego:

"strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego".

Oznacza to, że co do zasady strony mogą w ramach swobody umów, nie przekraczając pewnych granic, umówić się o wszystko, co prawo uznaje za podlegające jego uregulowaniom.

Doktrynalny podział umów edytuj

Ze względu na obowiązki stron wyróżnia się umowy:

  • jednostronnie zobowiązujące (np. umowa darowizny) – tylko jedna strona jest wierzycielem, a druga dłużnikiem,
  • dwustronnie zobowiązujące (np. umowa pożyczki) – obie strony są zarówno wierzycielami, jak i dłużnikami.

W przypadku umów jednostronnie zobowiązujących wierzyciel też może być zobowiązany do określonych czynności, jak np. jak się wydaje obdarowany do wdzięczności. Ponadto musi on współdziałać z dłużnikiem przy wykonywaniu przez niego zobowiązania.

Wśród umów dwustronnie zobowiązujących wyróżnia się umowy wzajemne, w których świadczenie jednej ze stron ma odpowiadać świadczeniu drugiej strony (być jego ekwiwalentem). Przykładem tego typu umów jest np. umowa sprzedaży, w której jedna ze stron zobowiązuje się przenieść własność rzeczy, a druga strona zobowiązuje się w zamian za to zapłacić cenę. Przy tym ekwiwalentność ocenia się tu bardziej z punktu widzenia stron niż wskaźników obiektywnych[3].

Umowy dzielą się ponadto na:

Forma umowy edytuj

Osobny artykuł: Forma czynności prawnej.

Prawo może uzależniać skutki prawne umowy od zawarcia jej z zachowaniem określonej formy. Ze względu na formę wyróżnia się umowy zawarte:

Co do zasady przy zawieraniu umów nie jest wymagane zachowanie szczególnej formy, jednakże istnieją liczne wyjątki od tej zasady (np. w prawie polskim umowa przenosząca własność nieruchomości wymaga dla swej ważności formy aktu notarialnego).

Rozwiązanie umowy edytuj

Rozwiązanie umowy może nastąpić poprzez:

  • wypowiedzenie umowy – ma skutek ex nunc, w razie jego poczynienia rozwiązanie następuje po upływie okresu wypowiedzenia, a w jego braku niezwłocznie po wypowiedzeniu; długość okresu wypowiedzenia może wynikać z umowy, ustawy lub zwyczaju[4].
  • odstąpienie od umowy – ma skutek ex tunc, w razie jego poczynienia umowę uważa się za niezawartą[5].
  • zawarcie umowy rozwiązującej (contrarius consensus) – prawo polskie nie reguluje tego typu umów, jednakże jest ono dopuszczalne na podstawie zasady swobody umów. Rozwiązanie następuje w momencie zawarcia umowy rozwiązującej lub w terminie określonym przez strony.

Rodzaje umów edytuj

Zobacz też edytuj

Umowy regulowane przez polski Kodeks cywilny edytuj

Umowy regulowane przez inne polskie ustawy niż polski Kodeks cywilny edytuj

Umowa o pracę edytuj

Osobny artykuł: umowa o pracę.

Umowa w prawie międzynarodowym edytuj

Osobny artykuł: umowa międzynarodowa.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Maciej Koszowski, Jak dobrze napisać umowę, Warszawa 2019, s. 9.
  2. ↑ umowa – definicja, synonimy, przykłady użycia. sjp.pwn.pl. [dostęp 2018-01-23].
  3. ↑ Maciej Koszowski, Jak dobrze napisać umowę, Warszawa 2019, s. 9-10.
  4. ↑ Maciej Koszowski, Jak dobrze napisać umowę, Warszawa 2019, s. 121-122.
  5. ↑ Maciej Koszowski, Jak dobrze napisać umowę, Warszawa 2019, s. 121.
  6. ↑ Maciej Koszowski, Jak dobrze napisać umowę, Warszawa 2019, s. 9-15.

Bibliografia edytuj

  • Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2007.
  • Maciej Koszowski, Jak dobrze napisać umowę, Warszawa 2019.

  Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Umowa&oldid=66409830”