Mroczak

rodzaj nietoperzy
(Przekierowano z Vespertilio)

Mroczak[8] (Vespertilio) – rodzaj ssaków z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Mroczak
Vespertilio
Linnaeus, 1758[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – mroczak posrebrzany (Vespertilio murinus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Podrząd

mroczkokształtne

Nadrodzina

Vespertilionoidea

Rodzina

mroczkowate

Podrodzina

mroczki

Plemię

mroczaki

Rodzaj

mroczak

Typ nomenklatoryczny

Vespertilio murinus Linnaeus, 1758

Synonimy
Gatunki

3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji[9][10][11].

Morfologia

edytuj

Długość ciała (bez ogona) 48–80 mm, długość ogona 37–54 mm, długość ucha 14–21 mm, długość tylnej stopy 8,4–16 mm, długość przedramienia 40,8–55 mm; masa ciała 10–30 g[10][12].

Systematyka

edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w publikacji swojego autorstwa o tytule Systema Naturae[1]. Linneusz wymienił kilka gatunków – Vespertilio leporinus Linnaeus, 1758, Vespertilio perspicillatus Linnaeus, 1758, Vespertilio spectrum Linnaeus, 1758, Vespertilio auritus Linnaeus, 1758, Vespertilio murinus Linnaeus, 1758, Vespertilio vampyrus Linnaeus, 1758 i Vespertilio spasma Linnaeus, 1758 – nie wskazując gatunku typowego; w ramach późniejszego oznaczenia w 1897 roku amerykański botanik i zoolog Gerrit Smith Miller na typ nomenklatoryczny wyznaczył Vespertilio murinus Linnaeus, 1758 (mroczak posrebrzany)[13].

Etymologia

edytuj
  • Vespertilio: łac. vespertilio ‘nietoperz’, prawdopodobnie od vespertinus ‘wieczorny, zmierzchowy’, od vesper, vesperis ‘wieczór’[14].
  • Vesperus: łac. vesperus ‘wieczorny’, od vesper, vesperis ‘wieczór’[15]. Gatunek typowy: autorzy wymienili kilka gatunków – Vesperugo nilssonii Keyserling & Blasius, 1839, Vespertilio serotinus von Schreber, 1774, Vespertilio savii Bonaparte, 1837, Vespertilio aristippe Bonaparte, 1837 (= Vespertilio savii Bonaparte, 1837), Vespertilio leucippe Bonaparte, 1837(= Vespertilio savii Bonaparte, 1837) i Vespertilio discolor Kuhl, 1817 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758) – z których typem nomenklatorycznym jest Vespertilio discolor Kuhl, 1819 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758).
  • Vesperugo: łac. vesperugo ‘nietoperz’, od vesper, vesperis ‘wieczór’[15]. Gatunek typowy: autorzy wymienili kilka gatunków – Vespertilio leisleri Kuhl, 1817, Vespertilio noctula von Schreber, 1774, Vespertilio kuhlii Kuhl, 1817, Vespertilio albo-limbatus Küster, 1835 (= Vespertilio kuhlii Kuhl, 1817), Vespertilio alcythoe Bonaparte, 1837 (= Vespertilio kuhlii Kuhl, 1817), Vesperugo nathusii Keyserling & Blasius, 1839 i Vespertilio pipistrellus von Schreber, 1774 i Vespertilio discolor Kuhl, 1819 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758) – z których typem nomenklatorycznym jest Vespertilio discolor Kuhl, 1819 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758).
  • Meteorus: gr. μετεωρο meteōro ‘meteor’[16]. Gatunek typowy: Kolenati wymienił pięć gatunków – Vesperugo nilssonii Keyserling & Blasius, 1839, Vespertilio discolor Kuhl, 1819 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758), Vespertilio leucippe Bonaparte, 1837 (= Vespertilio savii Bonaparte, 1837), Vespertilio aristippe Bonaparte, 1837 (= Vespertilio savii Bonaparte, 1837) i Vespertilio savii Bonaparte, 1837 – nie wyznaczając typu nomenklatorycznego.
  • Aristippe: według Palmera nazwa własna o niejasnym zastosowaniu[17]. Gatunek typowy: Kolenati wymienił dwa gatunki – Vespertilio discolor Kuhl, 1819 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758) i Vesperugo nilssonii Keyserling & Blasius, 1839 – nie wyznaczając typu nomenklatorycznego.
  • Marsipolaemus: gr. μαρσιπος marsipos ‘kieszonka, woreczek’; λαιμος laimos ‘gardło’[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vesperus (Marsipolaemus) albigularis Peters, 1872 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758).
  • Adelonycteris: gr. αδηλος adēlos ‘ciemny, mroczny’; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos ‘nietoperz’[19].

Podział systematyczny

edytuj

Do rodzaju należą dwa występujące współcześnie gatunki[20][12][9][8]:

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu dzisiejszych Węgier[21]:

  1. Młodszy homonim Vesperus Latreille, 1829 (Coleoptara).
  2. Młodszy homonim Meteorus Haliday, 1835 (Hymenoptera).
  3. Nowa nazwa dla Vesperus Keyserling & Blasius, 1839.

Przypisy

edytuj
  1. a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 31. (łac.).
  2. Keyserling i Blasius 1839 ↓, s. 313.
  3. Keyserling i Blasius 1839 ↓, s. 317.
  4. F.A. Kolenati. Europa’s Chiropteren. „Allgemeine deutsche naturhistorische Zeitung”. 2, s. 131, 163, 1856. (niem.). 
  5. F.A. Kolenati. Beiträge zur kenntniss der phthirio-myiarien. „Труды Русскагo Энтомошичешго Общества”. 2, s. 40, 1863. (niem.). 
  6. W. Peters. Über neue Flederthiere (Phyllorhina micropus, Harpyiocephalus Huttonii, Murina grisea, Vesperugo micropus, Vesperus (Marsipolaemus) albigularis, Vesperus propinquus, tenuipinnis). „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1872, s. 260, 1873. (niem.). 
  7. H. Allen. Change of Name of a Genus of Bats. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 43, s. 466, 1891. (ang.). 
  8. a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 124. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 220. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  10. a b R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 785–786. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
  11. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Vespertilio. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-02-28]. (ang.).
  12. a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 532. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  13. G.S. Miller. The nomenclature of some European bats. „The Annals and magazine of natural history”. Sixth series. 20 (118), s. 379, 18. (ang.). 
  14. Palmer 1904 ↓, s. 705.
  15. a b Palmer 1904 ↓, s. 706.
  16. Palmer 1904 ↓, s. 419.
  17. Palmer 1904 ↓, s. 121.
  18. Palmer 1904 ↓, s. 400.
  19. Palmer 1904 ↓, s. 78.
  20. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-01-18]. (ang.).
  21. I. Horáček. Comments on Vespertilio majori Kormos, 1934. „Vespertilio”. 2, s. 131, 1997. (ang.). 

Bibliografia

edytuj