Vukovar

miasto w Chorwacji

Vukovarmiasto we wschodniej Chorwacji, w Slawonii, stolica żupanii vukowarsko-srijemskiej, siedziba miasta Vukovar. Miasto leży u ujściu Vuki do Dunaju, w pobliżu granicy z Serbią. Miasto jest znane z przemysłu włókienniczego (produkcja pończoch) i spożywczego. Ponadto w Vukovarze mieści się port rzeczny[2].

Vukovar
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Chorwacja

Żupania

vukowarsko-srijemska

Miasto

Vukovar

Wysokość

108 m n.p.m.

Populacja (2011)
• liczba ludności


26 468[1]

Nr kierunkowy

032

Kod pocztowy

32 000

Położenie na mapie żupanii vukowarsko-srijemskiej
Mapa konturowa żupanii vukowarsko-srijemskiej, u góry znajduje się punkt z opisem „Vukovar”
Położenie na mapie Chorwacji
Mapa konturowa Chorwacji, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Vukovar”
Ziemia45°21′N 19°00′E/45,350000 19,000000
Strona internetowa

W 2011 roku liczyło 26 468 mieszkańców[1].

Historia

edytuj

Vukovar powstał na miejscu osady iliryjskiej. Pierwsze wzmianki historyczne pochodzą z początku XIII w[2].

W 1736 r. miasto i 30 pobliskich osad kupił Filip Karol Eltz, arcybiskup Moguncji. W XIX w. nastąpił szybki rozwój miasta. Powstała tu stacja kolejowa oraz port na Dunaju, będący ważnym punktem przeładunkowym pomiędzy Wiedniem i Budapesztem, a ujściem rzeki do Morza Czarnego. Po rozpadzie Austro-Węgier miasto znalazło się w granicach Jugosławii[3].

W 1991 roku, przed bitwą o Vukovar, 43,7% mieszkańców miasta stanowili Chorwaci, 37,4% Serbowie, a 7,3% Jugosłowianie. Zdaniem źródeł serbskich, przed oblężeniem miasta dochodziło do dyskryminacji i zabijania Serbów przez ludność chorwacką[4].

Podczas wojny w Chorwacji dnia 27 sierpnia 1991 roku 36 tys. żołnierzy Jugosłowiańskiej Armii Ludowej (JNA) i serbskie siły paramilitarne zaatakowały Vukovar[5]. Miasta broniło 1800 członków Gwardii Narodowej. Obroną dowodził Mile Dedaković, ps. „Jastreb”. Symbolem oblężonego miasta stała się wieża ciśnień, wzniesiona na pobliskim wzgórzu, broniona przez młodych Chorwatów i podziurawiona 600. pociskami. Obrońców na duchu podtrzymywały audycje lokalnego radia[6]. Wojska JNA zdobyły miasto 18 listopada. Według szacunków podczas oblężenia zginęło ok. 3,5 tys. obrońców miasta (członków Gwardii Narodowej i uzbrojonych cywili) oraz 4 tys. żołnierzy JNA i serbskich sił paramilitarnych[7].

 
Ruiny wieży ciśnień w Vukovarze bronionej przez Chorwatów w 1991 r.

Następnie około dwustu pacjentów szpitala zamordowano w pobliskiej wsi Ovčara, a pięćdziesiąt zaginęło po przewiezieniu ich w nieznane miejsce. Kilka tysięcy mieszkańców Vukovaru przewieziono do obozów, gdzie Serbowie poddali ich torturom podczas przesłuchań[8]. Ludność chorwacką wysiedlono[9]. Mordami w Ovčarze kierował burmistrz Vukovaru Slavko Dokmanović[10] oraz Željko Ražnatović, dowódca ochotniczej jednostki paramilitarnej „Tygrysy Arkana”.

W październiku 1996 roku Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii (ICTY) potwierdził, że pacjenci vukovarskiego szpitala zostali pochowani w Ovčarze[11]. ICTY ekshumowała ponad 250 ciał. Dzięki badaniom antropologicznym oraz analizie znalezionych przedmiotów i ubrań udało się zidentyfikować prawie wszystkie ciała[12]. Do 2007 roku ekshumowano 1982 ciała ofiar oblężenia miasta (z czego 200 w Ovčarze). Los 486 zaginionych podczas ofensywy JNA i serbskich bojówek jest nieznany[10].

 
Pomnik upamiętniający rannych Chorwatów, zamordowanych w 1991 r. przez Serbów w szpitalu w Vukovarze

W listopadzie 2010 prezydent Serbii Boris Tadić przybył do miasta i przeprosił w imieniu swego państwa za dokonane w 1991 zbrodnie. Tadić złożył także kwiaty w miejscu masakry pacjentów szpitala[13].

Na początku XXI miasto została odbudowane ze zniszczeń wojennych, choć gdzieniegdzie pozostały jeszcze ruiny, w tym górująca nad miastem wieża ciśnień[3].

Zabytki

edytuj

Miasto posiada zabytki z XVIII wieku:

  • zamek hrabiów Eltzów, wzniesiony na ruinach zamku węgierskiego, zniszczonego w czasie wojen austriacko-tureckich[14]
  • klasztor franciszkanów z kościołem św. Filipa i Jakuba,
  • cerkiew św. Mikołaja,
  • kaplica św. Roka[2].

Urodzeni w Vukovarze

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Vukovarze.

Przypisy

edytuj
  1. a b Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2011. Stanovništvo prema spolu i starosti, Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske, 2013 (Statistička izvješća; 1468), s. 538, ISSN 1333-1876 [zarchiwizowane 2023-02-12].
  2. a b c Vukovar, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-05-30].
  3. a b CHORWACJA – VUKOVAR, miasto z przyszłością – Planeta Kobusów (wyrośnięty portal Małego Podróznika) [online], 12 maja 2017 [dostęp 2023-11-16] (pol.).
  4. Waldenberg 2005 ↓, s. 135–136.
  5. Waldenberg 2005 ↓, s. 135.
  6. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Na ścieżkach historii, Kraków 2015, s. 53–54, ISBN 978-83-62971-14-5.
  7. Nowak 2014 ↓, s. 163.
  8. Zawada 2014 ↓, s. 179.
  9. Waldenberg 2005 ↓, s. 136.
  10. a b Zawada 2014 ↓, s. 180.
  11. Bilski 2000 ↓, s. 221.
  12. Coff 2007 ↓, s. 195.
  13. Bartosz Wieliński: Serbia jedna się z Chorwacją. wyborcza.pl, 2010-11-04. [dostęp 2021-05-30].
  14. Turističke, Słynne zamki Srijem: Historia z zapachem Dunaju [online], Turističke priče, 7 października 2023 [dostęp 2023-11-16] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Ryszard Bilski: Kocioł bałkański. Warszawa: Świat Książki, 2000. ISBN 83-7227-502-5.
  • Clea Coff: Pamięć kości. Pośród umarłych w Ruandzie, Bośni, Chorwacji i Kosowie. Warszawa: 2007. ISBN 978-83-60192-41-2.
  • Łukasz Nowak: Łamanie praw człowieka podczas rozpadu Jugosławii, w latach 1991–1995. W: Oblicza współczesnych konfliktów zbrojnych. Tomasz Okraska (red.). Katowice: Uniwersytet Śląski, 2014. ISBN 978-83-940948-0-5.
  • Marek Waldenberg: Rozbicie Jugosławii: jugosłowiańskie lustro międzynarodowej polityki. T. 1–2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2005. ISBN 83-7383-154-1.
  • Przemysław Zawada: Łamanie praw człowieka podczas rozpadu Jugosławii, w latach 1991–1995. W: Oblicza współczesnych konfliktów zbrojnych. Tomasz Okraska (red.). Katowice: Uniwersytet Śląski, 2014. ISBN 978-83-940948-0-5.

Linki zewnętrzne

edytuj