Wikipedia

Władysław Świątecki

Oficer Wojska Polskiego, polski pilot i konstruktor

Władysław Świątecki[a] (ur. 20 grudnia 1895 w Warszawie, zm. 28 kwietnia 1944 w Edynburgu[2]) – kapitan pilot inżynier Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, wynalazca.

Władysław Świątecki
Ilustracja
kapitan pilot kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia

20 grudnia 1895
Warszawie

Data i miejsce śmierci

28 kwietnia 1944
Edynburg

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF

Jednostki

8 eskadra wywiadowcza
2 pułk lotniczy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Późniejsza praca

Instytut Badań Technicznych Lotnictwa,
Plage i Laśkiewicz

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Lotniczy (trzykrotnie)
Multimedia w Wikimedia Commons
Nagrobek Władysława Świąteckiego, Edynburg – Corstophine Hill Cemetery

Życiorys edytuj

 
Reklama prasowa wytwórni inż. Świąteckiego z 1939 r.

Syn Jana i Józefy z domu Papiewskiej; ukończył Szkołę Handlową w Radomiu, następnie rozpoczął studia na Politechnice Petersburskiej[3]. Wybuch I wojny światowej przerwał mu naukę, 20 maja 1916 roku został powołany do odbycia służby wojskowej w armii Imperium Rosyjskiego[2]. Ukończył Petersburską Inżynieryjną Szkołę Chorążych, a następnie służył w baonie kolejowym[3]. 2 listopada 1917 roku wstąpił do I. Korpusu Polskiego w Rosji i został skierowany do oddziału awiacyjnego[3][2].

Do Wojska Polskiego wstąpił 11 listopada 1918 roku. Dowodził oddziałem który zajmował lotnisko mokotowskie[3][4]. W 1916 roku otrzymał przydział do 8. eskadry wywiadowczej i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Walczył nad Pińskiem, nad Dźwiną, w obronie Torunia. W czasie walk wykonał 43 loty wywiadowcze i 13 lotów na bombardowanie[2].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku, służył w 2 pułku lotniczym. Został przydzielony jako referent do składu Polskiej Misji Zakupów Wojskowych we Francji, odbył studia w École Supérieure d’Aéronautique[3], gdzie zajął się zagadnieniem wyrzutników bombowych. W 1923 roku skonstruował i opatentował wyrzutnik bomb lotniczych, w który, od 1925 r., zaczęto wyposażać samoloty lotnictwa polskiego[2].

Osobny artykuł: Wyrzutnik bomb Świąteckiego.

Powrócił z Francji do Polski w 1926 roku i rozpoczął pracę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie z którego odszedł w listopadzie. W 1928 uzyskał tytuł inżyniera w Wyższej Szkole Aeronautyki i Konstrukcji Mechanicznych w Paryżu[5]. Został przeniesiony w stan nieczynny i zatrudnił się w wytwórni lotniczej Plage i Laśkiewicz[3][6] jako dyrektor działu lotniczego[7]. Z dniem 31 października 1929 został przeniesiony do rezerwy i przeniesiony w rezerwie do 6 pułku lotniczego we Lwowie[8].

W wytwórni Plage i Laśkiewicz pracował do 1930 roku, kiedy to odszedł i wspólnie z inżynierem Bohdanem Marchwińskim założył zakład produkcyjny "Władysław Świątecki inżynier konstruktor. Dostawca wyrzutników bombowych w Lublinie"[3][9] przy ul. Chopina 4 w Lublinie. Sprzedawał swoje wyrzutniki (i licencję na ich produkcję) do krajów europejskich[3] - Rumunii, Jugosławii, Francji, Belgii, Hiszpanii, Holandii i Portugalii[6]. Rozwijał swoją firmę, w 1934 roku przeniósł zakład na ul. Lubartowską 50, zwiększył zatrudnienie do 40 osób. Poza produkcją wyrzutników zajmował się również produkcją rowerów - był założycielem i właścicielem Lubelskiej Wytwórni Rowerów z siedzibą przy ul. Lubartowskiej 50 - skład fabryczny i sklep firmowy przy ul. Królewskiej 11 w Lublinie. Długo nie udawało mu się uzyskać zamówień na swe wyrzutniki ze strony Wojska Polskiego, nastąpiło to dopiero w 1939 roku[6]. Firma Świąteckiego miała dostarczać wyrzutniki do samolotów skonstruowany i produkowanych w kraju (PZL.38 Wilk, PZL.50 Jastrząb, PZL.46 Sum i PZL.49 Miś) oraz do zakupionych za granicą (Morane-Saulnier MS.406, Fairey Battle i CANT Z.506)[9]. W latach 1919–1939 zarejestrował w Urzędzie Patentowym 14 własnych wzorów użytkowych[6].

Po klęsce wrześniowej przedostał się przez Węgry, Jugosławię i Włochy do Francji, gdzie pracował w przemyśle lotniczym[10]. Został skierowany do firmy S.A.D.E.A., gdzie pracował przy konstruowaniu wyrzutników bombowych[11]. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał numer służbowy RAF P-0559[12] i został skierowany do Delegatury Inspektoratu Lotnictwa w Blackpool[2]. Pod koniec 1941 roku został przydzielony do Biura Instrukcji i Tłumaczeń przy Centrum PSP[13].

Pracował nad zastosowaniem swoich rozwiązań w angielskich i amerykańskich samolotach. Brytyjczycy wyprodukowali ponad 165 tys. takich wyrzutników instalowanych w bombowcach brytyjskich[14]. Jego zmodyfikowane wyrzutniki zamontowano w Lancasterach 9, 12 i 617 Dywizjonów RAF i dostosowano do użycia największych bomb lotniczych - Grand Slam, Tallboy i T-12 Cloudmaker[10]. W 1943 r. inny wynalazca polski Jerzy Rudlicki rozwinął koncepcję Świąteckiego, opracowując specjalny wyrzutnik do bombardowań powierzchniowych z dużej wysokości, które zastosowane były w bombowcach amerykańskich B-17 Flying Fortress[15].

Po długiej chorobie zmarł 28 kwietnia 1944 roku w polskim szpitalu wojskowym w Edynburgu[9], został pochowany na Edinburgh (Corstorphine Hill) Cemetery[16].

Ordery i odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Władysław II Świątecki”, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko[1].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 851, 863.
  2. ↑ a b c d e f Świątecki Władysław kpt. pil. inż.. bequickorbedead.com. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g h Kolekcja VM ↓, s. 4.
  4. ↑ Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930, s. 66–70. OCLC 751101296.
  5. ↑ Mieczem i księgą bronią potęgi Polski. Nowe dyplomy wojskowych-naukowców. „Kurjer Czerwony”. Nr 176, s. 3, 2 sierpnia 1928. 
  6. ↑ a b c d 165 tysięcy wyrzutników i jeden rower. teatrnn.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
  7. ↑ Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930, s. 162. OCLC 751101296.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 16 listopada 1929 roku, s. 342.
  9. ↑ a b c Świątecki Władysław. tysol.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
  10. ↑ a b Wladyslaw Swiatecki. prabook.com. [dostęp 2019-04-29]. (ang.).
  11. ↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 18.
  12. ↑ Świątecki Władysław. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
  13. ↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 54.
  14. ↑ Jerzy B Cynk, Samolot bombowy PZL P-37 Łoś, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, ISBN 83-206-0836-8, OCLC 233520604.
  15. ↑ Jerzy B. Cynk, Tajemnica wyrzutników Świąteckiego, „Skrzydlata Polska” nr. 5/6, 1973.
  16. ↑ WŁADYSŁAW ŚWIĄTECKI. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
  17. ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 851.
  18. ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za zasługi na polu pracy społecznej na terenie związków b. wojskowych”.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436, „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Świątecki&oldid=71736748”