Władysław Bortkiewicz

Władysław Bortkiewicz, ros. Владислав Иосифович Борткевич, Władisław Josifowicz Bortkiewicz, niem. Ladislaus von Bortkiewicz lub Ladislaus von Bortkewitsch (ur. 7 sierpnia 1868 w Petersburgu, zm. 15 lipca 1931 w Berlinie) – polsko-rosyjsko-niemiecki matematyk działający w Niemczech, jeden z twórców nowoczesnej statystyki matematycznej, wniósł znaczący wkład do badań nad rozkładem Poissona.

Władysław Bortkiewicz

Data i miejsce urodzenia	7 sierpnia 1868 Petersburg
Data i miejsce śmierci	15 lipca 1931 Berlin
profesor nauk matematycznych
Specjalność: statystyka
Alma Mater	Uniwersytet w Getyndze
Doktorat	1893 Uniwersytet w Getyndze
Profesura	1901
Uczelnia	Uniwersytet Humboldtów w Berlinie
Okres zatrudn.	1901-1931

Życiorys

Jego ojcem był Józef Bortkiewicz polski szlachcic, służący w armii rosyjskiej w stopniu pułkownika, wykładowca artylerii i matematyki na uczelni wojskowej autor podręczników matematyki, ekonomii i buchalterii, a matką Helena Bortkiewicz z Rokickich. Władysław Bortkiewicz nigdy nie założył własnej rodziny.

Bortkiewicz ukończył studia prawnicze w Petersburgu w 1890 roku, a następnie studiował statystykę i ekonomię polityczną w Strasburgu. Doktoryzował się w roku 1893 Getyndze. W 1897 wrócił do Petersburga i podjął pracę w Dyrekcji Kolei. W 1898 roku opublikował swoją pierwszą książkę Prawo małych liczb. W latach 1899–1900 pracował dodatkowo jako nauczyciel w Liceum Aleksandrowskim. W roku 1901 został zatrudniony jako profesor nadzwyczajny statystyki i ekonomii politycznej na Uniwersytecie Berlińskim i resztę życia spędził w Berlinie.

Zajmował się głównie zastosowaniami statystyki matematycznej do badań demograficznych i nauk przyrodniczych. Jego najważniejszą pracą była publikacja Prawo małych liczb, w której analizował liczbę śmiertelnych kopnięć żołnierzy przez konie w kawalerii pruskiej i na podstawie danych zebranych w ciągu 20 lat z 14 korpusów kawalerii wykazał, że jest ona zgodna z rozkładem Poissona.

Stosował także statystykę matematyczną do badań promieniotwórczości.

W ekonomii politycznej próbował modyfikować teorię Marksa. Był członkiem wielu towarzystw naukowych, między innymi Szwedzkiej Akademii Nauk, Królewskiego Towarzystwa Statystycznego, Zrzeszenia Statystyków Amerykańskich i Międzynarodowego Instytutu Statystycznego. Był zaprzyjaźniony z innym polskim naukowcem z berlińskiego uniwersytetu, profesorem Aleksandrem Brücknerem (autorem „Dziejów Kultury Polskiej”).

Linki zewnętrzne

• Katarzyna Ostasiewicz "Papież statystyki”, czyli Władysław Bortkiewicz i końskie kopnięcia. dbc.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-03)].
• John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Władysław Bortkiewicz w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-25].