Władysław Czerny
Władysław Schwarzenberg-Czerny (ur. 6 maja 1899 w Krakowie[1], zm. 18 grudnia 1976 we Wrocławiu) – polski inżynier, wykładowca i działacz społeczny, wiceprezydent Warszawy (1944–1945) i Gdańska (1945–1947).
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk technicznych | |
| Specjalność: architektura i urbanistyka | |
| Alma Mater | |
| Profesura | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Po zdaniu matury w 1917 w III Gimnazjum Klasycznym im. Jana Sobieskiego w Krakowie rozpoczął studia architektoniczne na Politechnice Wiedeńskiej. Powołany w 1920 do wojska, służył przez cztery miesiące jako saper. W latach 1921-1926 odbywał praktykę w pracowni architektonicznej prof. Romualda Gutta, studiując równocześnie na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. W marcu 1927 roku obronił pracę dyplomową pt. „Plan zabudowy Gdyni” i otrzymał stopień inż. architekta. W dwudziestoleciu międzywojennym zatrudniony jako architekt miejski w Zarządzie Miejskim w Warszawie. Podczas II wojny światowej pracował jako tłumacz języka niemieckiego w administracji miejskiej, udało mu się m.in. wynieść tajne plany zniszczenia miasta. W latach 1944–1945 pełnił obowiązki wiceprezydenta Warszawy – zastępcy Mariana Spychalskiego[2]. W listopadzie 1944 roku wystosował do Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego memoriał w sprawie utrzymania Warszawy jako stolicy państwa[2].
Po wyzwoleniu Pomorza przeniósł się do Gdańska, gdzie został mianowany wiceprezydentem miasta. Jako członek zarządu zajmował się m.in. ustalaniem polskich nazw ulic, a także komunikacją, infrastrukturą i organizacją Politechniki. Był jednym z promotorów odbudowy części centrum Gdańska w formach historycznych[3]. Z rekomendacji SD działał również w Miejskiej i Wojewódzkiej Radzie Narodowej.
W latach 1947–1962 wykładał w Katedrze Urbanistyki Politechniki Gdańskiej[4], 17 września 1960 roku otrzymał nominację na prof. zwyczajnego. Przeniesiony na własną prośbę 1 marca 1964 roku na Politechnikę Wrocławską, również tam objął kierownictwo Katedry Urbanistyki. W latach 1950–1953 więziony w Warszawie na ul. Rakowieckiej z powodów politycznych. Otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[5].
Został pochowany na cmentarzu Srebrzysko (rejon VII, taras V, rząd 1, grób 32)[6].
Jego żoną była Ludmiła, z domu Leszczyńska (corka Franciszka, siostra Michała)[7].
Upamiętnienie edytuj
Został patronem tramwaju Pesa Swing 120NaG SWING Gdańskich Autobusów i Tramwajów o numerze bocznym 1012[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Władysław Czerny (1899-1976) [online], www.chronologia.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
- ↑ a b Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 50. ISBN 978-83-280-3725-0.
- ↑ A. Masłowski, Patroni gdańskich tramwajów: Władysław Czerny, naszemiasto.pl, 2010-11-14 [dostęp: 2017-01-12]
- ↑ Lista wykładowców Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej. [dostęp 2009-12-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-28)].
- ↑ Złota Księga Politechniki Gdańskiej
- ↑ Władysław Schwarzenberg-Czerny. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2019-01-15].
- ↑ Edward Zając: Sanockie biografie. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2009, s. 81. ISBN 978-83-61043-09-6.
- ↑ Władysław Czerny. [dostęp 2019-02-14]. (pol.).
Wybrane publikacje edytuj
- Architektura zespołów osiedleńczych: studia i szkice, „Arkady”, Warszawa 1972.
Bibliografia edytuj
- Irena Łaszyn, Inżynier Władysław Czerny Gdańsk widział ogromny, Portal Nasze Miasto, 22 listopada 2008
- Michał Borowski, Jeszcze o powstaniu Stronnictwa Demokratycznego w Gdańsku. Wspomnienia współorganizatora, „Zeszyty Historyczno-Polityczne SD”, nr 2 (29), 1981, s. 81-90 (wzmianka na s. 85)