Władysław Jarema
Władysław Jarema (ur. 24 grudnia 1896 we Lwowie zm. 28 marca 1976 w Krakowie) – polski aktor, reżyser teatru lalek.
| Data i miejsce urodzenia |
24 grudnia 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 marca 1976 |
| Zawód |
aktor, reżyser, dyrektor teatru |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie Józefa, adwokata, i Stefanii ze Śmigielskich, brat Marii i Józefa. Ukończył gimnazjum filologiczne we Lwowie. W latach 1914–1917 walczył w Legionach, w 1920 roku ukończył Szkołę Dramatyczną we Lwowie. W latach 1920–1922 występował w Teatrze Miejskim w Łodzi, w latach 1922–1924 w zespole Henryka Czarneckiego w Sosnowcu, w sezonie 1924/25 na scenach teatrów w Sosnowcu i Katowicach; także reżyserował, a pod koniec sezonu kierował wspólnie z Kazimierzem Opalińskim zrzeszeniem aktorskim w Sosnowcu. W kwietniu i czerwcu 1924 występował gościnnie w Wilnie. W sezonie 1925/26 należał do zespołu Teatru Miejskiego w Płocku. W lecie 1927 brał udział w występach objazdowych, m.in. w Płocku i Kaliszu.W latach 1928–1932 przebywał w Paryżu, gdzie pracował jako robotnik i równocześnie uczył się aktorstwa w teatrze Vieux Colombier. W paźdzerniku 1932 powrócił do Warszawy. Ze względu na chorobę serca wycofał się z pracy artystycznej. Od grudnia 1935 pracował jako urzędnik w Wydziale Propagandy Wojskowego Instytutu Naukowo-Oświatowego. W 1937 podjął współpracę z krakowskim teatrem Cricot. W okresie od grudnia 1939 do sierpnia 1941 był dyrektorem i kierownikiem artystycznym Państwowego Polskiego Teatru Kukiełek w Grodnie. Kolejne lata wojny spędził w Krakowie pracując jako szewc. W 1941 powrócił wraz z żoną do Warszawy, po powstaniu warszawskim został osadzony w obozie koncentracyjnym w Stutthofie, następnie w obozie pracy Alt Vorwerk k. Grudziądza, skąd uciekł w październiku 1944.
W 1945 zamieszkał w Krakowie i wraz z żoną Zofią założył Teatr Lalki, Maski i Aktora Groteska. W latach 1950–1951 był kierownikiem artystycznym Teatru Lalka. W latach 1954–1964 był profesorem i dziekanem Wydziału Lalkarskiego krakowskiej PWST. Już jako emeryt pojawił się kilkakrotnie w filmie w rolach epizodycznych.
„Był pionierem nowoczesnego teatru lalek w Polsce, traktowanego jako pełnoprawny dział sztuki teatralnej, o dużych ambicjach artystycznych, przeznaczony nie tylko dla widowni dziecięcej. W prowadzonym przez niego teatrze aktor (występujący w masce) był partnerem lalki. Teatr maski nazwał Jarema nową, współczesną, niewiele mającą wspólnego z maską w znaczeniu antyku czy okresów późniejszych, naszą, wyłącznie polską formą teatru maski”[1].
Zmarł w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera XX-17-28)[2].
Filmografia edytuj
- 1971 – Bicie serca (tv) jako starzec
- 1970 – Romantyczni jako lokaj Napoleon
- 1970 – Wielkanoc (etiuda)
- 1969 – Struktura kryształu jako dziadek
- 1965 – Śmierć prowincjała (etiuda)
Ordery i odznaczenia edytuj
- Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)[3]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 lutego 1955)[4]
Linki zewnętrzne edytuj
- Władysław Jarema w bazie Filmweb
- Władysław Jarema w bazie IMDb (ang.)
- Władysław Jarema w bazie filmpolski.pl
- Władysław Jarema, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [dostęp 2021-04-09].
- Władysław Jarema, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [dostęp 2021-04-10].
- Zarys biograficzny
- „Kukła – lalka – animowana forma” Marek Waszkiel Didaskalia-Gazeta Teatralna nr 95 01-02-2010
- Władysław Jarema na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
Przypisy edytuj
- ↑ Słownik biograficzny teatru polskiego T. II 1900–1980. Warszawa: PWN, 1973, s. 905.
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2023-08-31].
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.