Władysław Sitkowski
Władysław Sitkowski (ur. 14 marca 1928 w Stasinie na Wołyniu[1], zm. 26 marca 2020 w Zwierzyńcu[2][3]) – polski pisarz, poeta, rzeźbiarz, kronikarz. Radny i honorowy obywatel Zwierzyńca[4]. Opisywał losy ludzi z okresu II wojny światowej.
 Portret Władysława Sitkowskiego | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Gatunek |
poezja, satyra, literatura dla dzieci i młodzieży, proza, publicystyka, kronika |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
   
| |
| Nagrody | |
|
Nagroda im. Oskara Kolberga (1998) | |
Życiorys
edytujUrodził się 14 marca 1928 roku w Stasinie (gm. Werba, pow. Włodzimierz Wołyński)[3]. Jego ojciec Wiktor był chłopem-osadnikiem, legionistą Piłsudskiego oraz żołnierzem 2 Pułku Ułanów Grochowskich, walczących m.in. z bolszewikami podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Matka Rozalia, była śpiewaczką i działaczką ludową[3]. Uczęszczał do szkoły Kalinówce, a jego edukację przerwał wybuch II wojny światowej. 17 września na tereny Polski wkroczyła Armia Czerwona. W ramach czystek etnicznych i likwidowania polskiego „elementu” patriotycznego, 10 lutego 1940 on i jego rodzina pod nadzorem NKWD w wagonach bydlęcych zostali wywiezieni za Ural, na Syberię[1][3]. Tam pracował przy wyrębie lasu, a następnie w tartaku. Przeszedł wtedy chorobę tyfusu. W 1941 lub 1942 roku stracił jednak ojca, który około Niżnego Tagiłu „zaginął” w obozie[3]. Jesienią 1944 przeniesiony został nad Morze Czarne, gdzie pracował przy uprawach kukurydzy i słoneczników. Na początku maja 1945 roku rodzinie pozwolono na powrót do kraju[3].
Od 1946 uczył się w zakładzie rzemieślniczym w Gdańsku, tam też wstąpił do młodzieżowej organizacji konspiracyjnej „Syrena”[1][3]. Zaczął tworzyć już w 1948 roku[3]. W 1949 roku na skutek dekonspiracji został aresztowany przez UB[1][3]. Przeszedł przez okrutne śledztwa, m.in. wraz z kilkoma innymi osobami przetrzymywany był w niewielkiej celi o powierzchni trzech metrów kwadratowych. Następnie przewieziono go do więzienia „Sing-sing”. W lutym 1950 roku Sitkowskiego zwolniono z powodu braku dowodów „winy” i powołano w celu reedukacji do wojska[3]. Po odbyciu służby wojskowej w 1952 powrócił do Zamościa, a trzy lata później ożenił się i przeniósł do Szczebrzeszyna[3]. W 1968 roku zamieszkał na stałe wraz z żoną Władysławą i trzema synami w Zwierzyńcu[1]. Pracował m.in. w browarze zwierzynieckim, skąd przeszedł na emeryturę[3].
Zadebiutował w 1971 roku na łamach „Kameny” w dodatku „Ziemia i Pieśń”[3]. W swoim dorobku pisarskim często powracał do przeszłości Zamojszczyzny. W jego lirykach znaleźć można wiele refleksji nad ludzkim losem[1]. Tworzył wiersze liryczne, teksty satyryczne, fraszki, aforyzmy, a także utwory dla dzieci[3]. Pisał również teksty piosenek, sporadycznie zajmował się publicystyką oraz prozą, prowadził kronikę życia osobistego i społecznego. Jego utwory były publikowane w wielu wydawnictwach zbiorowych, tomikach autorskich, prasie oraz audycjach radiowych[1].
Był aktywnym działaczem społecznym. Od 1971 roku należał do Stowarzyszenia Twórców Ludowych, gdzie był m.in. przewodniczącym Głównej Komisji Rewizyjnej (1973–1976), sekretarzem Zarządu Głównego (1976–1979), wiceprezesem (1989–1992) i prezesem Zarządu Głównego (1992–1993) oraz członkiem Sądu Koleżeńskiego (2005–2009)[3]. Inicjował i współorganizował wiele imprez regionalnych. Był członkiem Rady Redakcyjnej Kwartalnika „Twórczość Ludowa”, Rady Twórców Ludowych przy tym czasopiśmie[1][3] i Redakcji Biblioteki STL „Dziedzictwo”[1]. Z jego inicjatywy powstało w 1977 roku Towarzystwo Miłośników Zwierzyńca, któremu przewodniczył w okresie 1979–1989[3]. Udzielał się w Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Należał m.in. do Stronnictwa Demokratycznego, Związku Sybiraków, Stowarzyszenia Dzieci Zamojszczyzny i Związku Literatów Polskich[3].
Jego drugą pasją była rzeźba w drewnie i kamieniu. Tworzył głównie przedstawienia Chrystusa Frasobliwego oraz portrety ludzi[5].
Z jego inicjatywy w październiku 1993 roku odbyły się w Zwierzyńcu Ogólnopolskie Spotkania Literackie. Dużo uczynił dla upamiętnienia Stanisława Buczyńskiego i upowszechnienia jego twórczości[3]. W 2008 roku uchwałą Rady Miasta przyznano mu tytuł Honorowego Obywatela Zwierzyńca[3]. Zmarł 26 marca 2020 roku w Zwierzyńcu[3][5]. Sylwetkę i dorobek autora przedstawiono na wystawie Chłopscy pisarze Lubelszczyzny (1995). Ponadto Sitkowski prezentował swoje utwory na antenie Polskiego Radia Warszawa („Kiermasz pod kogutkiem”), Radia Lublin oraz w Telewizji Polskiej („Goniec kulturalny” i „Swojskie klimaty”, program wielkanocny w TVP Kultura). O jego twórczości powstały prace licencjackie i magisterskie[3].
Twórczość i publikacje
edytujTomiki autorskie
edytujAutor wielu publikacji, w tym[3][5][6]:
- 1978: Szumią bory roztoczańskie, Lublin
- 1990: Portret pól, Zamość
- 1992: Śródleśne znaki, Zamość
- 1994: W dziejowych żarnach, Lublin
- 1996: Słoneczne niespodzianki, Zamość
- 1998: Z duchem podniebnych pieśni, Zamość
- 2002: Między niebem a ziemią, Zamość
- 2003: Świat się wywraca, Zamość
- 2006: Światłością Jana Pawła II, Biłgoraj
- 2009: Zapomniane paciorki babuni, Lublin
Książki historyczne
edytujOpracował książeczki historyczne, przedstawiające martyrologię Zamojszczyzny w latach II wojny światowej[3].
- 1999: Sochy dawniej i dziś
- 2011: Zamojszczyzna. Wysiedlenia i deportacje 1939-1945. Obóz w Zwierzyńcu, Zwierzyniec
Publikacje zbiorowe
edytuj- Wieś tworząca, t. V, VI, VII, VIII, Lublin
- 1983: Nasz chleb powszedni, Lublin
- 1985: Złote ziarna. Antologia współczesnej poezji ludowej ziemi zamojskiej, Lublin
- 1986: Całe bogactwo domu, Lublin 1986
- 1986: Nad ołtarzem pól. Antologia religijnej poezji ludowej Lubelszczyzny, Lublin
- 1987: Ojczyzna, Lublin
- 1990: Śródpolne pacierze, Lublin
- 1990: Zolnik. Fraszki ludowe, Lublin
- 1991: Wołanie ziemi. Antologia jednego wiersza ludowej poezji religijnej, Lublin
- 1992: Okruchy chleba. Antologia polskiej liryki z motywem chleba, Wrocław
- 1994: Prowadź nas w jasność. Antologia ludowej liryki religijnej, Lublin
- 1994: Ziarna wiecznej nadziei. Antologia ludowej poezji metafizycznej i religijnej, Lublin
- 1997: Polska nam Papieża dała, Kraków
- 2001: Gdzie pył chlebowy słońca sięga. Motyw „małej ojczyzny” w poezji ludowej ziemi lubelskiej, Lublin
- 2006: Odejdę, a po mnie pieśń zostanie. Wydawnictwo pokonkursowe XXXV edycji Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Pocka, Lublin
- 2007: Odnajdę wieczność w kroplach rosy, Lublin
- 2009: Na skibie czarnej serce swoje złożę, Lublin
- 2010: Piszę wiersze matczyną mową sękatą bólem. Wydawnictwo pokonkursowe XXXIX edycji Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Pocka, Lublin
Nagrody i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi
- Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[3]
- Nagroda im. Oskara Kolberga, przyznana w 1998[5]
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
- Krzyż Zesłańców Sybiru[3]
- Honorowy Obywatel Zwierzyńca – marzec 2008[2]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Katarzyna Kraczoń: Władysław Sitkowski – poeta, prozaik, regionalista, wielki społecznik. 2020-03-31. [dostęp 2020-05-12].
- ↑ a b Zmarł Władysław Sitkowski – honorowy obywatel Zwierzyńca. 2020-03-29. [dostęp 2020-05-12].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Władysław Sitkowski (1928-2020). Stowarzyszenie Twórców Ludowych. [dostęp 2022-10-30]. (pol.).
- ↑ Zwierzyniec: Odszedł W. Sitkowski – Honorowy Obywatel Zwierzyńca. 2020-03-30. [dostęp 2020-05-12].
- ↑ a b c d Barbara Zagórna-Tężycka: Władysław Sitkowski. [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Autor: Sitkowski Władysław. [dostęp 2020-05-12].