Wióryzbiornik retencyjny na rzece Świślinie, w Górach Świętokrzyskich.

Wióry
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Rzeka

Świślina

Data budowy

1980–2005

Data uruchomienia

2005

Pojemność całkowita

35 mln m³

Powierzchnia

4,15 km²

Głębokość

8,58 m

Funkcja

przeciwpowodziowa, produkcja energii elektrycznej

Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Wióry”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Wióry”
Ziemia50°57′26″N 21°11′32″E/50,957222 21,192222
Zbiornik Wióry
Zbiornik Wióry

Charakterystyka

edytuj

Zbiornik jest położony na terenie trzech gmin: Pawłów, Kunów oraz Waśniów.

Zapora o wysokości 21 m znajduje się kilka km powyżej miejscowości Doły Biskupie. Budowę zbiornika rozpoczęto w 1980 r., a ukończono w 2005 r. W trakcie budowy zbiornika zostało zlikwidowanych 101 gospodarstw, 3 młyny wodne oraz 2 szkoły. Wycięto także 8,7 ha sadów i 40 ha lasów. Na jego terenie wcześniej eksploatowano czerwone i brunatne skały osadowe wczesnego triasu (pstry piaskowiec)[1]. Koszt budowy zbiornika szacowany jest na około 300 milionów zł.

Zbiornik ma tak zwaną pojemność martwą wynoszącą około 43% całkowitej jego pojemności. Przeznaczona jest na pomieszczenie wszelkich osadów zarówno naniesionych przez rzekę jak i powstałych w wyniku procesów erozyjnych występujących na terenach bezpośrednio otaczających nieckę zbiornika.

Funkcje zbiornika

edytuj
  • ochrona przeciwpowodziowa
  • zapewnienie przepływu nienaruszalnego w rzece
  • energetyczna
  • turystyczna

Powierzchnia zbiornika jest blisko dwa razy większa od położonego niedaleko Jeziora Brodzkiego na rzece Kamiennej i obecnie wspólnie z nim stanowi Zespół Zbiorników Wodnych Brody Iłżeckie-Wióry. Czasza zbiornika rozciąga się wzdłuż rzek:· Świśliny – na długości około 8 km, Pokrzywianki – na długości około 7,2 km. W warunkach normalnej eksploatacji średnia szerokość zbiornika wynosi około 300 m, a maksymalna w rejonie połączenia obu rzek – około 800 m[2].

Historia

edytuj
  • 1977 - 1979 - opracowywanie założeń techniczno ekonomicznych dla zbiornika Wióry
  • 28 maja 1979 - zatwierdzenie założeń techniczno ekonomicznych
  • wiosna 1980 - rozpoczęcie inwestycji na podstawie uchwały Rady Ministrów
  • listopad 1980 - wstrzymanie inwestycji na podstawie uchwały Rady Ministrów
  • 18 września 1983 - zmiana wstrzymanej inwestycji na zaniechaną
  • 28 września 1984 - zmiana zaniechanej inwestycji na wstrzymaną po przejęciu jej przez Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych
  • 1985 - 1986 - aktualizacja założeń techniczno ekonomicznych po zmianie przepisów i wznowienie budowy
  • 1988 - zawarcie umowy na generalnego wykonawcę z firmą Przedsiębiorstwo Budownictwa Inżynieryjnego i Mostowego „ENERGOPOL” Katowice
  • 1993 - wstrzymanie inwestycji z powodu braku środków
  • 1999 - opracowanie nowych zasad gospodarki wodnej w celu zmiany funkcji zbiornika na przeciwpowodziową
  • 10 marca 2000 - zmiana funkcji zbiornika na przeciwpowodziową - wznowienie budowy
  • 25 lipca 2001 - zniszczenie zapory ziemnej stanowiącej pierwszy element ziemnej części późniejszej zapory Wióry w wyniku powodzi spowodowanych ulewnymi deszczami powoduje zalania znacznych obszarów wiejskich i Ostrowca Świętokrzyskiego (straty poszkodowanych oszacowano na ówczesne 10 mln zł; woda sięgała do dachów domów, stojących do tej pory zawsze poza zasięgiem fal powodziowych; poważnie uszkodziła też zabytkowy Witulin)
  • 9 kwietnia 2002 - powołanie zespołu do spraw budowy zbiornika wodnego „Wióry” - intensyfikacja robót budowlanych
  • 20 maja 2005 - próbne spiętrzenie wody i oficjalne otwarcie zbiornika
  • 1 października 2007 - ponowne oficjalne otwarcie, z udziałem Przemysława Gosiewskiego

Dane techniczne

edytuj
Pojemność zbiornika
całkowita 35 000 000
użytkowa 1 000 000
przeciwpowodziowa 19 000 000
Poziom piętrzenia
Poziom Wysokość Powierzchnia Pojemność Średnia głębokość
maksymalny 214,8 m n.p.m. 408 ha 35 000 000 8,58 m
normalny 208,9 m n.p.m. 257 ha 16 000 000 6,45 m
minimalny 208,5 m n.p.m. 248 ha 15 000 000 6,05 m
Powierzchnia
zbiornik 415 ha
strefa przejściowa (min./maks.) ~ 300 ha

Skamieniałości

edytuj

Na terenie zbiornika znaleziono skamieniałości zwierząt. Najwięcej z nich należało do płazów tarczogłowych (m.in. kapitozaurów, w tym cyklotozaurów, a także do trematozaurów)[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b Osady wczesnego triasu, tablica informacyjna wystawy stałej Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach
  2. Zbiornik Wióry na portalu REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ W WARSZAWIE. [dostęp 2015-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].