Wielkie Księstwo Badenii

Wielkie Księstwo Badenii (niem. Großherzogtum Baden) – historyczne państwo w południowo-zachodnich Niemczech, na prawym brzegu Renu. Istniało pomiędzy 1806 a 1918 rokiem.

Wielkie Księstwo Badenii
Großherzogtum Baden
1806–1918
Flaga
Herb Badenii
Flaga Herb
Hymn: Badnerlied
Położenie Badenii
Konstytucja

1818

Język urzędowy

niemiecki

Stolica

Karlsruhe

Ustrój polityczny

monarchia konstytucyjna

Typ państwa

wielkie księstwo

Pierwszy wielki książę

Karol Fryderyk

Ostatni wielki książę

Fryderyk II

Status terytorium

część składowa Cesarstwa Niemieckiego

Zależne od

Cesarstwo Niemieckie

Szef rządu

minister stanu (ostatni) Heinrich von und zu Bodman (1917-1918)

Powierzchnia
 • całkowita


15 082 km²

Liczba ludności (1905)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


2 009 320
133.2 osób/km²

Waluta

 

Podniesienie do rangi wielkiego księstwa

1806

Rewolucja listopadowa

14 listopada 1918

Mapa Badenii

Historia edytuj

Osobny artykuł: Badenia.

Badenia została powołana do życia w formie Margrabstwa Badenii(inne języki), które wraz z upływem czasu ulegało coraz dalszym podziałom pomiędzy różne linie, by ostatecznie zostać ponownie zjednoczonym w 1771 roku. W 1803 roku Badenia została podniesiona do rangi elektoratu wchodzącego w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Badenię podniesiono do rangi wielkiego księstwa w 1806 roku po tym, jak znacznie zwiększyła swoje terytorium po upadku Cesarstwa. W 1815 roku wstąpiła do Związku Niemieckiego. Podczas Wiosny Ludów Badenia była centrum działalności rewolucyjnej. W 1849 roku, jako jedyny niemiecki kraj przez krótki okres pozostawała republiką (pod przywództwem Lorenza Brentano(inne języki)). Ostatecznie rewolucję w Badenii zdusiły przede wszystkim oddziały pruskie.

Wielkie Księstwo Badenii pozostawało niezależnym krajem do roku 1871, kiedy to przystąpiło do Cesarstwa Niemieckiego. Po rewolucji roku 1918 Badenia weszła w skład Republiki Weimarskiej, jako Republika Badenii(inne języki).

Konstytucja i władze edytuj

Wielkie Księstwo Badenii było dziedziczną monarchią z władzą wykonawczą skupioną w ręku wielkiego księcia, podczas gdy legislatywa podzielona była między niego i zgromadzenie przedstawicielskie (Landtag) składające się z dwóch izb.

Izba wyższa składała się z wszystkich pełnoletnich książąt z rodziny panującej, głów wszystkich zmediatyzowanych rodów, arcybiskupa Fryburga, przewodniczącego protestanckiego Kościoła ewangelickiego, posła z każdego z uniwersytetów i wyższych szkół technicznych, ośmiu członków wybranych przez lokalną szlachtę na okres czterech lat, trzech przedstawicieli wybranych przez izbę gospodarczą, dwu przez izbę rolniczą, jeden przez kupców, dwu merów miejskich i ośmiu członków (w tym dwóch urzędników państwowych) nominowanych przez wielkiego księcia. Izba niższa składała się z 73 reprezentantów ludowych, spośród których 24 było wybieranych przez określone wspólnoty miejskie, a 49 przez wspólnoty wiejskie. Każdy obywatel, który ukończył 25 lat, który nie był skazany i nie był biedakiem, miał prawo głosu. Wybory były wyborami pośrednimi. Obywatele wybierali przedstawicieli wyborczych zwanych Wahlmänner, którzy później wybierali deputowanych. Izby spotykały się co najmniej co dwa lata. Posłowie izby niższej wybierani byli na cztery lata, jednak co dwa lata następowała wymiana połowy składu izby.

Władza wykonawcza podzielona była na cztery departamenty: wewnętrzny, spraw zagranicznych i wielkiego księcia, finansów i sprawiedliwości oraz departament spraw kościelnych i edukacji.

Do podstawowych wpływów księstwa należały bezpośrednie i pośrednie podatki, koleje i domeny. Koleje były zarządzane przez państwo i stanowiły główne źródło długu publicznego, który wynosił około 22 milionów funtów szterlingów.

Sądy wyższe mieściły się w Karlsruhe, Fryburgu Bryzgowijskim, Offenburgu, Heidelbergu, Mosbach, Waldshut, Konstancji i Mannheim, podczas gdy rozpatrywanie apelacji należało do Reichsgericht (najwyższego trybunału) w Lipsku.

Wielcy Książęta Badenii edytuj

Ministrowie stanu 1809–1918 edytuj

Zobacz też edytuj