Wilhelm Orlik-Rückemann
Wilhelm Orlik-Rückemann (ur. 1 sierpnia 1894 we Lwowie, zm. 18 października 1986 w Ottawie) – generał brygady Wojska Polskiego.
| |
 generał brygady
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 sierpnia 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1947 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
1 Pułk Czołgów |
| Stanowiska |
dowódca pułku czołgów |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca | |
| Odznaczenia | |
            
| |
.png){kind=small}
Życiorys
edytujWilhelm Orlik-Rückemann urodził się 1 sierpnia 1894 we Lwowie w rodzinie polskiej o korzeniach żydowskich[1]. Był synem Edmunda i Józefiny ze Stalkiewiczów[2].
W latach 1910–1911 organizował skautowy oddział „Zarzewia” w I Gimnazjum Realnym we Lwowie, które ukończył w 1912 zdając egzamin maturalny. Tego samego roku rozpoczął studia na wydziale budowy dróg i mostów Politechniki Lwowskiej. Studia te przerwała jednak I wojna światowa.
Przed wojną działał w Polskich Drużynach Strzeleckich[3] oraz w młodzieżowej organizacji Zakon Zbawienia Polski[4]. W sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Był oficerem 1, następnie 6 pułku piechoty. Ranny 26 października 1914 w bitwie pod Laskami. Od 13 listopada do 26 grudnia 1915 pełnił obowiązki komendanta I batalionu, a od 15 marca do 4 kwietnia 1916 pełnił obowiązki komendanta III batalionu 6 pp LP[5]. W 1917, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do armii austro-węgierskiej, gdzie pełnił służbę w 19 pułku strzelców. Ukończył też w 1918 szkołę oficerów rezerwy. Od maja 1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej.
4 listopada 1918 przeszedł do Wojska Polskiego. Podczas wojny polsko-ukraińskiej, po bitwie pod Mikulińcami 29 listopada trafił do niewoli, z której w czerwcu 1919 został zwolniony po podpisaniu sojuszu między Piłsudskim a Petlurą.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej wyróżnił się jako zdolny dowódca. 16 sierpnia 1920 otrzymał dowództwo nad 1 pułkiem czołgów i dowodził nim do 1921.
W 1921 uzyskał zezwolenie na przybranie do nazwiska rodowego „Rückemann” nazwiska „Kazimierz Orlik”[6].
W latach 1921–1922 był inspektorem czołgów w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. W okresie od 1922 do maja 1927 ponownie dowodził 1 pułkiem czołgów. Ukończył kurs dla dowódców czołgów we francuskiej Wyższej Szkole Wojennej. Z dniem 30 kwietnia 1927 został wyznaczony na stanowisko szefa Wydziału Broni Pancernych Departamentu V Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych[7]. W styczniu 1928 wyznaczony został na stanowisko II dowódcy piechoty dywizyjnej 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty w Katowicach[8]. Od 6 grudnia 1930 do 31 lipca 1931 był słuchaczem V Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. Po ukończeniu kursu powrócił do 23 DP na stanowisko I dowódcy piechoty dywizyjnej.
27 lutego 1932 objął dowództwo 9 Dywizji Piechoty. 21 grudnia 1932 Prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 w korpusie generałów. W grudniu 1938 został przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza, a 31 sierpnia 1939 objął dowództwo tej formacji.
Po agresji III Rzeszy na Polskę dowodził powierzonymi mu siłami w dozorowaniu granicy wschodniej. Po agresji ZSRR na Polskę Rückemann odparłszy pierwsze ataki Armii Czerwonej postanowił przebijać się wraz z podległymi mu wojskami w stronę Warszawy i jednostek Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. W dniach 20–22 września ześrodkował większość niezwiązanych walką oddziałów z dwustukilometrowego odcinka granicy polsko-sowieckiej i rozpoczął marsz w kierunku zachodnim. Jego zgrupowanie liczyło około 9000 ludzi, posiadało jedynie dwie baterie artylerii i nieznaczne rezerwy amunicji i żywności.
Nocą z 27 września na 28 września jego oddziały zbliżyły się do miasteczka Szack. Po poprowadzonym ataku miejscowość została zdobyta, a broniąca jej radziecka 52 Dywizja Strzelecka poniosła duże straty.
30 września mocno już okrojona jednostka Rückemanna przekroczyła Bug i podeszła pod Wytyczno. 1 października 1939 jednostki KOP zostały zaatakowane przez sowiecką 45 Dywizję Strzelecką. Po całodziennej obronie, gen. Rückemann wydał rozkaz o rozformowaniu jednostki i przedzieraniu się mniejszymi grupami. Część oddziałów zdolnych do walki przedarło się pod osłoną nocy lasami na tereny operacyjne SGO „Polesie”.
Wilhelm Orlik-Rückemann przedarł się na Litwę i dalej do Szwecji. Stamtąd, dzięki pomocy polskiego konsulatu, dotarł w końcu października do Wielkiej Brytanii. Do końca wojny Orlik-Rückemann pełnił różne funkcje sztabowe. W latach 1945–1947 pełnił służbę w Generalnym Inspektoracie Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia w Wielkiej Brytanii.
Po wojnie w 1947 gen. Wilhelm Orlik-Rückemann przeszedł w stan spoczynku i pozostał na uchodźstwie. Początkowo mieszkał w Londynie, a w 1972 przeniósł się do rodziny do Kanady. Zmarł 18 października 1986 w Ottawie[4][9][10][11]. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Notre-Dame.
Rodzina
edytujOd 7 sierpnia 1924[3] był żonaty z Różą Wandą Fajans (1903[12]–1971), która pochodziła ze znanej warszawskiej rodziny Fajansów, właścicieli m.in. „Żeglugi na Wiśle” i działaczy społeczności żydowskiej[13][14]. Generał miał z nią syna Kazimierza Jerzego (ur. 1925)[15].
Awanse
edytuj- podporucznik – 9 sierpnia 1915
- porucznik – 11 października 1915
- kapitan – 1919
- podpułkownik – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 164. lokatą w korpusie oficerów piechoty
- pułkownik – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 32. lokatą w korpusie oficerów piechoty
- generał brygady – 21 grudnia 1932 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 i 2. lokatą w korpusie generałów
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 3449 (1921)[16]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)[17]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[3]
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (podczas II wojny światowej)[9]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[18][3]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[3]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[3]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[3]
- Odznaka „Znak Pancerny” nr 243
- Odznaka za Rany i Kontuzje
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)[19][20]
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)[21]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ zob. Ignacy Bukowski: Z minionych lat. Wspomnienia oficera sztabu. Warszawa 1974, s. 172
- ↑ H. Korczyk, Rückemann (Orlik-Rückemann) Wilhelm, Polski Słownik Biograficzny, t. XXXIII/2, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1991. s. 273
- ↑ a b c d e f g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 222. [dostęp 2021-08-25].
- ↑ a b Wilhelm Ruckemann-Orlik [online], Muzeum Polskich Formacji Granicznych [dostęp 2021-08-25] (pol.).
- ↑ Odprawa Nr 44 Komendy Legionów Polskich 17 lutego 1917 roku w Warszawie, Centralne Archiwum Wojskowe sygn. I.120.1.295a, s. 96.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 40 z 23.11.1921 r., poz. 1852.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 14 z 05.05.1927 r.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 28 z 23.12.1927 r.
- ↑ a b Gen. bryg. inż. Wilhelm Orlik-Rückemann (1894–1986) | Instytut Naukowy im. Oskara Haleckiego w Kanadzie [online], halecki.org [dostęp 2021-08-25].
- ↑ biogram na stronie strazgranicznawks.hostit.pl
- ↑ Inna data śmierci: 8 listopada 1986 - Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 52, s. 56, Styczeń 1987. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Wilhelm Orlik-Rückeman [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-08-25].
- ↑ Więcej zob. Reychman
- ↑ Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 21, s. 115, Grudzień 1971. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ H. Korczyk, Rückemann Wilhelm (Orlik-Rückemann) Wilhelm, Polski Słownik Biograficzny, t. XXXIII/2, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1991. s. 274
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3453 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 10)
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 237.
- ↑ Wilhelm Rückemann (Orlik-Rückemann, Orlik Rückeman), ipsb.pl
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 238.
Bibliografia
edytuj- Kazimierz Reychman: Szkice genealogiczne, Serja I. Warszawa: Hoesick F., 1936, s. 61–67.
- Andrzej Kralisz, Na straży wschodnich rubieży (biografia).
- Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 816. ISBN 83-211-1096-7.
- Henryk Korczyk, Rückemann (Orlik-Rückemann, Orlik Rückemann) Wilhelm, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 33, 1991, Wrocław Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, s. 273–275.
- Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
- Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159.