Wikipedia

Bitwa pod Mikulińcami

bitwa z okresu wojny polsko-bolszewickiej

Bitwa pod Mikulińcami – walki polskiego 53 pułku piechoty Strzelców Kresowych ppłk. Aleksandra Zörnera z sowiecką 60 Dywizją Strzelców komdiwa Iwanowa w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Bitwa pod Mikulińcami
Wojna polsko-bolszewicka
Czas

27 lipca–5 sierpnia 1920

Miejsce

pod Mikulińcami

Terytorium

II Rzeczpospolita

Przyczyna

ofensywa Frontu Płd.-Zach.

Wynik

taktyczne zwycięstwo Polaków

Strony konfliktu
 Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Aleksander Zörner Iwanow
Siły
53 pułk piechoty 60 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych
Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921[1]
Walki w rejonie Strypa - Seret
Położenie wojsk 27 lipca 1920[2]
Walki 2 sierpnia 1920[3]

Sytuacja ogólna

edytuj

26 maja na Ukrainie wojska sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego przeszły do ofensywy, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego przełamały trwale polski front pod Samhorodkiem na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego[4][5]. W ostatnich dniach czerwca poszczególne związki operacyjne Frontu Ukraińskiego, dowodzonego już przez gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, ugrupowane były w następujący sposób: Armia Ukraińska gen. Omelianowicza-Pawlenki skupiona była nad Dniestrem, w kierunku granicy z Rumunią, 6 Armia gen. Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego zajmowała odcinek frontu Dniestr–Chmielnik–Lubar, nowo sformowana 2 Armia gen. Kazimierza Raszewskiego znajdowała się na linii rzek Słucz i Horyń, a 3 Armia gen. Edwarda Rydza-Śmigłego rozlokowana była nad Uborcią[6][7].

27 czerwca 1 Armia Konna przełamała polską obronę na Słuczy na południe od Zwiahla, na odcinku bronionym przez I Brygadę Piechoty (rez.). Kawaleria Budionnego wdarła się w lukę między lewym skrzydłem 6 Armii, a grupą gen. Leona Berbeckiego z 2 Armii[8]. 29 czerwca dowództwo polskiego Frontu Ukraińskiego przygotowało plan uderzenia na sowiecką 1 Armię Konną. Polski plan pobicia 1 Armii Konnej pod Korcem nie powiódł się i 2 lipca strona polska zaniechała działań ofensywnych w tym rejonie[9]. 3 lipca 1 Armia Konna sforsowała Horyń i rozpoczęła się kilkudniowa bitwa pod Równem, zakończona porażką 2 Armii gen. Kazimierza Raszewskiego. Nie zdołano rozbić 1 Armii Konnej ani zadać takich strat, które wyraźnie obniżyłyby jej wartość bojową[10][11]. Wobec niepomyślnego przebiegu walk 2 Armii, dowódca Frontu Ukraińskiego gen. Edward Rydz-Śmigły wydał 5 lipca rozkaz, w którym nakazywał 6 Armii (12, 13, 18 DP) i podlegającym jej sprzymierzonym oddziałom ukraińskim wycofanie się na linię Zbrucza[12]. Od 11 lipca 12 Dywizja Piechoty toczyła zacięte walki pod Wołoczyskami. Jej porażka i utrata przyczółka uniemożliwiła utrzymanie frontu na Zbruczu i zmusiła do wycofania się nad Seret oddziały 6 Armii[13].

Walczące wojska

edytuj
Jednostka Dowódca Podporządkowanie
  Wojsko Polskie
dowództwo 6 Armii gen. Wacław Iwaszkiewicz Front Płd. Wsch.
⇒ 12 Dywizja Piechoty płk Marian Januszajtis-Żegota 6 Armia
→ 53 pułk piechoty ppłk Aleksander Zörner 12 Dywizja Piechoty
  Armia Czerwona
dowództwo 14 Armii Michaił Mołkoczanow Front Płd. Zach.
⇒ 60 Dywizja Strzelców P. Iwanow 14 Armia

Walki pod Mikulińcami

edytuj

Po zakończeniu odwrotu znad Zbrucza, oddziały 12 Dywizji Piechoty płk. Mariana Żegoty-Januszajtisa obsadziły front nad Seretem, od Proniatynia do Janowa. 26 lipca 53 pułku piechoty Strzelców Kresowych osiągnął linię Seretu. Jego II batalion obsadził Łuczki Małe i Bucniów, zaś I i III bataliony, jako odwodowe, stanęły w Nastasowie. Korzystając z chwilowego spokoju, rozpoczęto kopanie rowów strzeleckich.

Będąca w pościgu sowiecka 60 Dywizja Strzelców na kierunku Mikuliniec wyprzedziła jednostki polskie i 27 lipca opanowała miejscowość. Następnego dnia pod Mikulińce podszedł I batalion 53 pułku piechoty Strzelców Kresowych i wyparł Sowietów z miasta[14][15]. Już 29 lipca po raz kolejny na Mikulińce uderzyła 60 Dywizja Strzelców i zdobyła je ponownie. Miejscowość stała się dla niej bazą wypadową do wyprowadzenia natarcia na Czartorię. Jednak strona polska nie pogodziła się z utratą miejscowości. Kontratakujący 53 pułk piechoty po całodziennych walkach ulicznych odzyskał ją, a oddziały sowieckie wyparte zostały za Seret. Wieczorem 30 lipca III batalion obsadził odcinek Krzywki – Mikulińce – Łuczki Małe, II batalion odcinek Czartoria – Bucniów, a I batalion pozostał w odwodzie w Nastasowie[16].

Kolejne natarcie sowiecka 60 DS wyprowadziła 31 lipca wieczorem. Uderzenia nie wytrzymał III batalion 53 pułku piechoty i cofnął się na wzgórza na zachodnim skraju miasteczka. Interweniował dowódca dywizji i osobiście stanął na czele kontrataku wyprowadzanego siłami I a potem i III batalionu 53 pp.
Komunikat prasowy Sztabu Generalnego z 3 sierpnia 1920 tak opisywał ten kontratak[17][16]:

Na Serecie w okręgu Mikuliniec oddziały nasze toczą bitwę z nieprzyjacielem, który za w szelką cenę dąży do przerwania się na zachód. Brawurowa kontrakcja, osobiście prowadzona przez pułkownika Januszajtisa, rozwija się nadał pomyślnie. W ciągu dnia wczorajszego oddziały nasze zdobyły tam 23 karabiny maszynowe i wzięły znaczną liczbę jeńców.

Polacy odbili Mikulińce, 1 sierpnia odparli dwa kolejne natarcia przeciwnika, ale trzecie odrzuciło 53 pp znad Seretu[14]. Dowództwo Frontu Południowo-Wschodniego nakazało dowódcy 12 Dywizji Piechoty odtworzyć rubież obrony na linii Seretu. W tym celu zorganizowana została grupa uderzeniowa w składzie 53. i 51 pułki piechoty oraz 3 kompania 1 pułku czołgów. Natarcie piechoty wzmocnione czołgami przyniosło zamierzony skutek i 3 sierpnia dywizja odzyskała utracone pozycje nad Seretem.
Komunikat prasowy Sztabu Generalnego z 4 sierpnia 1920 donosił[18]:

Bohaterskie oddziały 12-ej dywizji piechoty, pod dowództwem rannego pułkownika Januszajtisa, brawurowym szturmem zdobyły Mikulińce, wyrzucając ostatecznie w tym rejonie bolszewików za Seret. W akcji tej wybitną rolę z naszej strony odegrały czołgi. O rozmiarach klęski bolszewickiej w tym rejonie sądzić można z faktu, że na pobojowisku znaleziono przeszło 1600 trupów.

Jednak 5 sierpnia sowiecka kawaleria sforsowała Seret i wyszła na tyły 12 Dywizji Piechoty. W tej sytuacji dowództwo 6 Armii nakazało płk. Januszajtisowi odwrót za Strypę[14].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Przybylski 1930 ↓.
  2. ↑ Laskowski 1937 ↓, s. 677.
  3. ↑ Laskowski 1937 ↓, s. 678.
  4. ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 231.
  5. ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 66.
  6. ↑ Wyszczelski 2008 ↓, s. 283.
  7. ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 46.
  8. ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 182.
  9. ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 201.
  10. ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 358.
  11. ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 201.
  12. ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 458.
  13. ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 378.
  14. ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 256.
  15. ↑ Szuchatowicz 1928 ↓, s. 30.
  16. ↑ a b Szuchatowicz 1928 ↓, s. 31.
  17. ↑ Pomarański 1920 ↓, s. 270.
  18. ↑ Pomarański 1920 ↓, s. 271.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bitwa_pod_Mikulińcami&oldid=74071955”