Otton Laskowski
Otton Laskowski h. Korab, ps. „Tonio” (ur. 11 marca?/23 marca 1892 w Paduni, zm. 11 listopada 1953 w Londynie) – historyk wojskowości, major piechoty Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych. Był twórcą Encyklopedii wojskowej, pierwszej polskiej encyklopedii wojskowości.
| |
 major piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
23 marca 1892 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 listopada 1953 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1947 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki |
Finlandzki Pułk Lejbgwardii |
| Stanowiska |
dowódca plutonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
              
| |
Życiorys edytuj
Otton Laskowski urodził się 23 marca 1892 roku w Paduni, w guberni tobolskiej, w rodzinie Wacława Jacka, inżyniera-technologa, i Marii Joanny z Missunów. Ojciec zesłany został na Syberię za przynależność do Gminy Socjalistów Polskich w Petersburgu i współpracę z Narodną Wolą[potrzebny przypis]. Miał brata Kazimierza. 26 grudnia 1917 roku zawarł związek małżeński z Marią z Seewaldów, z którą miał troje dzieci: Helenę Franciszkę (ur. 1919), Wacława Bogodara (ur. 1920) i Jerzego Ottona (ur. 1925).
W 1910 roku ukończył gimnazjum klasyczne w Troicku (gub. orenburska). W latach 1910–1914 studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki w Petersburgu.
W 1914 roku, po wybuchu I wojny światowej, wstąpił do Pawłowskiej Szkoły Wojskowej w Sankt Petersburgu. Od maja 1915 roku, w stopniu chorążego, dowodził kompanią w Finlandzkim Pułku Lejbgwardii. W sierpniu 1915 roku, w bitwie pod Jowniunami, został ciężko ranny. W 1916 roku został awansowany na podporucznika.
W 1917 roku, po wybuchu rewolucji lutowej, uczestniczył w organizowaniu Związku Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie. Organizator i pierwszy dowódca Pierwszej Samodzielnej Kompanii Polskiej przy Naczpolu w Piotrogrodzie, następnie w I Korpusie Polskim w Rosji.
W październiku 1918 roku powrócił do Polski i uczestniczył w akcji rozbrajania oddziałów niemieckich. Walczył w wojnie z bolszewikami jako dowódca kompanii w 21 pułku piechoty „Dzieci Warszawy”. Został ranny w bitwie nad Dźwiną i w listopadzie 1919 roku odesłany na tyły (do Warszawy). Ukończył II Kurs Pedagogiczny dla Oficerów i od sierpnia 1920 roku pełnił służbę w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym kierowanym przez pułkownika Wacława Tokarza, a od listopada 1927 roku w Wojskowym Biurze Historycznym. W prowadzonych badaniach historycznych specjalizował się w staropolskiej sztuce wojennej. 1 grudnia 1924 roku został awansowany na majora ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów administracji, dział naukowo-oświatowy[1].
Od 1929 roku kierował Przeglądem Historyczno-Wojskowym. Wykładowca historii wojskowości na różnego rodzaju kursach dla oficerów. Członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego. W latach 1930–1939 był naczelnym redaktorem Encyklopedii wojskowej, w której zamieścił wiele swoich artykułów. Współpracownik sekcji obwarowań starych w Zakładzie Architektury Polskiej. Organizator działu polskiego na wystawie wojskowej w Paryżu w 1936 roku. W marcu 1934 został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku[2]. W 1939 roku był szefem Wydziału Wojen Dawnych w Wojskowym Biurze Historycznym[3].
W 1939 roku obronił pracę magisterską z historii na Uniwersytecie Warszawskim (jako ekstern). W sierpniu tego roku, zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym, objął obowiązki komendanta kwatery głównej 8 Dywizji Piechoty. 9 września w Brześciu podpułkownik Alojzy Horak przekazał mu szefostwo Wojskowego Biura Historycznego z zadaniem dalszej ewakuacji biura i archiwum, transportem kolejowym, do Złoczowa przez Pińsk, Łuniniec, Sarny, Równe, Dubno.
Po agresji ZSRR na Polskę przekroczył granicę polsko-rumuńską i został internowany. Pełnił funkcję szefa sztabu Dowództwa Obozów WP. Zbiegł z internowania i udał się do sojuszniczej Francji. Po przybyciu tam mianowany został szefem Wojskowego Biura Historycznego. Po upadku Francji znalazł się w Wielkiej Brytanii, gdzie od lata 1940 roku pełnił obowiązki szefa propagandy i oświaty I Korpusu Polskiego w Szkocji. 31 marca 1941 roku przeniesiony został do Gabinetu Naczelnego Wodza i Ministra Spraw Wojskowych w Londynie na stanowisko zastępcy szefa gabinetu i kierownika Referatu Historycznego[4]. 13 marca 1942 roku powierzono mu kierownictwo Referatu Propagandy i Oświaty w Polskim Biurze Wojskowym (Komendzie Placu).
W latach 1947–1948 zajmował się oświatą w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. W 1948 roku po zwolnieniu z wojska pozostał na emigracji. W latach 1948–1952 redagował „Teki Historyczne”. Utrzymywał się między innymi z lekcji śpiewu. Zmarł 11 listopada 1953 roku w Londynie. Pochowany na St. Mary’s Cemetery.
Wybrane dzieła edytuj
Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie 180 edytorów pięciotomowej Ilustrowanej encyklopedii Trzaski, Everta i Michalskiego wydanej w latach 1926–1928 gdzie zredagował hasła związane z wojskowością[5][6]. Pełnił również funkcję redaktora naczelnego ośmiotomowej Encyklopedii wojskowej wydanej w latach 1931–1937[7]. Był autorem wielu prac z dziedziny historii wojskowości, w tym:
- Język i słownictwo wojskowe Prądzyńskiego (1921)
- Znaczenie ogólne i wychowawcze historii wojskowości (1922)
- Kampanie Stefana Batorego przeciwko Moskwie (1925)
- Historia Wojskowości Polskiej (1925)
- Grunwald 1410 (1926 i 1943 – wydanie angielskie)
- Badania dawnej polskiej historii wojskowej. Zadania pracy i ogólna charakterystyka źródeł (wspólnie z B. Pawłowskim w 1927)
- Kampania włoska 1859 roku (wspólnie z S. Płoskim w 1928)
- Młodość wojskowa Jana Sobieskiego (1929)
- Przewodnik po polach bitew wojny polsko-rosyjskiej 1830/31 (1930, 2011)
- Jan III Sobieski (1933 i 1941 wydanie angielskie)
- Wyprawa wiedeńska 1683 (1933)
- Piechota w rozwoju historycznym (1936)
- Odrębność staropolskiej sztuki wojennej (1936, 1952 – wyd. francuskie, 1955 – wyd. II poprawione)
- Wyprawa na Toropiec (1937)
- Historia piechoty polskiej do 1792 roku (1937)
- Taktyka piechoty XVI w. W związku z jej siłą ogniową (1950 i 1964 – wyd. franc. i ang.)
Opracowywał również teksty innych autorów (jako wydawca źródeł), a także tłumaczył, m.in. prace gen. Cammona, marszałków: Joffre i Focha. Ostatnią jego pracą napisaną w Polsce była: Jan III Sobieski jako wódz. Nie została jednak wydana, jej rękopis spłonął w czasie wojny w Warszawie.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Niepodległości (20 lipca 1932)[8]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1936)[9]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami[10]
- Srebrny Krzyż Zasługi (2 marca 1925)[11][12]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[13]
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)[14]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[15]
- Odznaka Strzelecka[16]
- Order św. Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)
- Krzyż Oficerski Orderu Świętego Aleksandra (Bułgaria, 1936)[17]
- Kawaler Orderu Miecza (Szwecja, 1923)[18]
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)
- Order Palm Akademickich (Francja)
- Medal Zwycięstwa („Médaille interalliée”)
Przypisy edytuj
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934, s. 85.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 20, 494.
- ↑ Gabinet NW 1944 ↓, s. 15, 187.
- ↑ Trzaska 1939 ↓.
- ↑ Lam 1926 ↓.
- ↑ Laskowski 1931 ↓.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Wniosek z 20 sierpnia 1936 r.
- ↑ Informacja z Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 62, poz. 234 „za zasługi, położone na polu pracy naukowej w armji Rzeczypospolitej Polskiej”.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 38 z 01.04.1925 r.
- ↑ Dz. M.S.W. 78/28.
- ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej i krzewienie czytelnictwa w wojsku”.
- ↑ Roz. M.S.W. 83/28.
- ↑ Na podstawie fotografii Plik:Otton Laskowski.jpg.
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 20, 11 listopada 1936.
- ↑ Sveriges statskalender. Sztokholm: 1925, s. 922.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 1278, 1401.
- Stanisław Lam: Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, t.I (A-E). Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1926.
- Otton Laskowski: Encyklopedia wojskowa. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1931.
- Encyklopedia wojskowa, Warszawa 1934, t. IV, s. 748.
- Katalog wydawnictw Trzaski, Everta i Michalskiego. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1939.
- Z żałobnej karty: ś.p. mjr Otton Laskowski, [w:] Bellona (Kwartalnik Wojskowo-Historyczny), Zeszyt IV, październik-grudzień 1953, Londyn.
- Polski Słownik Biograficzny, T. XVI, Warszawa 1971, s. 532–533.
- Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo MON, wyd. V, Warszawa 1985, ISBN 83-11-07109-8, s. 355.
- T. Dubicki, Wojsko Polskie w Rumunii 1939–1941, Warszawa 1994, s. 97, 119–121, 136, 166, 174, 176, 310.
- B. Miśkiewicz, Polska Historiografia Wojskowa, Poznań 1996, s. 201–210.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Encyklopedia wojskowa, Warszawa 2007, t. I, ISBN 978-83-01-15175-1.
- Organizacja i obsada Gabinetu NW 1939–1944, sygn. A.XII.1/47. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
- Teczka personalna Ottona Laskowskiego, Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie (ap 5323 + 5345 + 6032).
- Dokumenty rodzinne w posiadaniu autora.