Wikipedia

Witold Ścibor-Rylski

Witold Ścibor-Rylski[a] herbu Ostoja (ur. 12 lutego 1871 w Wielopolu, zm. 26 lutego 1926 w Boerne) – oficer austro-węgierski, ochotnik w II wojnie burskiej, legionista, pułkownik piechoty Wojska Polskiego, pośmiertnie awansowany na generała brygady, działacz polonijny w Stanach Zjednoczonych, społecznik.

Witold Rylski
Ścibor
Ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

12 lutego 1871
Wielopole, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

26 lutego 1926
Boerne, Teksas, USA

Przebieg służby
Lata służby

1889–1898
1899–1902
1914–1918
1918–1921

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Cudzoziemcy – ochotnicy w armiach Republiki Południowoafykańskiej oraz Wolnego Państwa Orania
Legiony Polskie

Jednostki

6 Pułk Piechoty
4 Pułk Piechoty
2 Pułk Piechoty
11 Pułk Piechoty
38 Pułk Piechoty

Stanowiska

dowódca pułku

Główne wojny i bitwy

II wojna burska,
I wojna światowa,
wojna polsko-ukraińska,
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Multimedia w Wikimedia Commons
Dwór w Wielopolu - od połowy XIX w. do późnych lat 80. XIX w. w posiadaniu Rylskich.

Życiorys edytuj

 
Witold Rylski, szkic W. Wodzinowskiego z 1915 roku

Był wnukiem Wincentego Ścibora-Rylskiego (zm. 1885, powstaniec listopadowy[2], właściciel ziemski). Urodził się 27 lipca 1867 jako syn Augusta (1841–1902, powstaniec styczniowy, właściciel ziemski, urzędnik) i Ludmiły z domu Leszczyńskiej; jego rodzeństwem byli Maria (ur. 1866), Edmund (1867–1914, urzędnik, kapitan C. K. Armii poległy w I wojnie światowej[3]), Kazimiera (1869–1871), Olga (1873–1898), Stanisław (1875–1916[4], kapitan C. K. Armii poległy w I wojnie światowej[5]), Józef Stefan wzgl. Stefan (ur. 1877)[6][7][8][9].

W roku szkolnym 1881/1882 ukończył I klasę w C. K. Gimnazjum w Sanoku[10]. Do lat 80. rodzina zamieszkiwała w majątku Wielopole pod Zagórzem, po czym przeprowadziła się do Lwowa, gdzie rodzeństwo podjęło naukę szkolną. Po zakończeniu gimnazjum Witold Ścibor-Rylski rozpoczął służbę w cesarskiej i królewskiej Armii. Ukończył szkołę kadetów. Jego oddziałem macierzystym był Czeski Pułk Piechoty Nr 102. Na stopień kadeta piechoty został mianowany ze starszeństwem z 1 września 1890, a na stopień podporucznika ze starszeństwem z 1 maja 1893[1][11]. W 1895 wyjechał do Transwalu, gdzie został urzędnikiem kolejowym, a jako porucznik cywilnej milicji wziął udział w bitwie pod Johannesburgiem[12][13].

Będąc urzędnikiem prywatnym uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1900 został uznany przynależnym do gminy Sanok[14]. Miał córkę Olgę Ludmiłę Marię (ur. 1907, pod koniec lat 20. stenotypistka)[14].

Po klęsce Burów wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W latach 1910-1914 był prezesem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w USA[15]. Druh Rylski był jednak odosobniony w swoich poglądach opowiadając się za militarnym udziałem sokolstwa amerykańskiego w czynie zbrojnym Legionów[16].

Ostatecznie wraz z grupą ochotników przypłynął do Europy i zaciągnął się do Legionów Polskich. Walczył w szeregach I Brygady Legionów. W grudniu 1914 roku został dowódcą V batalionu 2 pułku piechoty Legionów Polskich i wziął udział w Bitwie pod Łowczówkiem[17]. 28 lipca 1915 został organizatorem i pierwszym dowódcą 6 pułku piechoty Legionów Polskich. Obowiązki dowódcy pułku pełnił do 2 października 1915. W grudniu 1916 uzyskał stopień podpułkownika. W 1917, po kryzysie przysięgowym dowodził 2 pułkiem piechoty Legionów Polskich (26–27 lipca) i 6 pułkiem piechoty Legionów Polskich (28 lipca – 20 sierpnia).

W listopadzie 1918 został przyjęty do odrodzonego Wojska Polskiego, w stopniu pułkownika dowodząc 11 pułkiem piechoty, a potem 38 pułkiem piechoty Strzelców Lwowskich, kolejno w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. Po ustaniu działań wojennych powrócił do USA.

Zmarł 26 lutego 1926 w Boerne. Został pochowany na miejscowym cmentarzu[18].

Awanse edytuj

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ W ewidencji cesarskiej i królewskiej Armii figurował, jako Witold Ritter Rylski von Wielki Ścibor[1].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Schematismus 1891 ↓, s. 262, 509.
  2. ↑ † Wincenty Ścibor-Rylski. „Echo z nad Sanu”, s. 3, Nr 6 z 7 czerwca 1885. 
  3. ↑ Kronika. Kronika żałobna. „Głos Rzeszowski”. Nr 2, s. 3, 2 stycznia 1916. 
  4. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1889/1890 (zespół 7, sygn. 9). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 230.
  5. ↑ Kronika. Kronika żałobna. „Głos Rzeszowski”. Nr 2, s. 3, 25 czerwca 1916. 
  6. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1891/1892 (zespół 7, sygn. 13). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 38.
  7. ↑ Kronika. „Głos Rzeszowski”, s. 2, Nr 47 z 23 listopada 1902. 
  8. ↑ Jerzy Tarnawski. Mieszkańcy parafii zagórskiej w powstaniu styczniowym. „Verbum”, s. 12, Nr 1 (49) z 27 stycznia 2008. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu. 
  9. ↑ Jerzy Tarnawski. Wielopolanin z afrykańskim epizodem. „Verbum”, s. 18-19, Nr 2 (50) z 24 lutego 2008. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu. 
  10. ↑ Sprawozdanie C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1882. Sanok: Fundusz Naukowy, 1882, s. 61. W roku szkolnym 1882/1883 klasę II ukończył Tadeusz Rylski Sprawozdanie C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1883. Sanok: Fundusz Naukowy, 1883, s. 89.
  11. ↑ Schematismus 1894 ↓, s. 257, 532.
  12. ↑ Kronika. Polacy w Transvaalu. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 38 z 16 lutego 1896. 
  13. ↑ List sanoczanina z Transvaalu. „Gazeta Sanocka”, s. 2-3, Nr 49 z 8 marca 1896. 
  14. ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 409 (poz. 43), 435 (poz. 326).
  15. ↑ Leonard Stefański, Falcon Recruit w: The Armed Effort of American Polonia in short stories and wartime tales editor: Arthur L. Waldo, Chicago 1938, s. 32
  16. ↑ Mieczysław Wrzosek,Problem Wojska Polskiego jak armii sprzymierzonej w latach 1914-1918. forteca.w.activ.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-28)].. Uniwersytet w Białymstoku.
  17. ↑ Bitwa pod Łowczówkiem 1914
  18. ↑ Boerne Cemetery
  19. ↑ Mianowania i przeniesienia w Legionach. „Nowa Reforma”, s. 3, Nr 299 z 16 czerwca 1915. 
  20. ↑ Ostatnie nowiny. Wojskowe. „Głos Stolicy”, s. 3, Nr 20 z 18 grudnia 1916. 

Bibliografia edytuj

  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1891. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1891. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1894. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1894. (niem.).
  • Czyn Zbrojny Polonii Amerykańskiej w nowelkach i opowiadaniach wojskowych, Wydawca: Arthur L. Waldo, nakładem "Dziennika Zjednoczenia" Chicago 1938
  • Almanach oficerski: praca zbiorowa, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1923
  • Józef Kozioł, Straceńców los, czyli o Legionistach spod Łowczówka, Tuchów 2009
  • August hr. Krasicki, Dziennik z kampanii rosyjskiej 1914 - 1916, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1988.
  • Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, s. 175
  • Księga chwały piechoty: komitet redakcyjny pod przewodnictwem płk. dypl. Bolesława Prugara Ketlinga, Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1992
  • Wacława Milewska, Walki I Brygady Legionów Polskich – Grudzień 1914
  • Wacława Milewska, Janusz Tadeusz Nowak, Maria Zientara, Legiony Polskie 1914-1918, Kraków 1998
  • Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917
  • Kazimierz Satora, Powieści wrześniowych sztandarów, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa, 1990 ISBN 83-211-1104-1
  • Jerzy Tarnawski. Mieszkańcy parafii zagórskiej w powstaniu styczniowym. „Verbum”, s. 12, Nr 1 (49) z 27 stycznia 2008. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu. 
  • Jerzy Tarnawski. Wielopolanin z afrykańskim epizodem. „Verbum”, s. 18-19, Nr 2 (50) z 24 lutego 2008. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu. 
  • Mieczysław Wrzosek, Problem Wojska Polskiego jak armii sprzymierzonej w latach 1914-1918. Uniwersytet w Białymstoku. Dostęp z 26 września 2008.
  • Stanisław Wyrzycki, 2 Pułk Piechoty Legionów, Wydawnictwo Ajaks, Warszawa 2000, ISBN 83-85621-05-9.
  • Lech Wyszczelski, Wojsko Polskie w latach 1918-1921, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006, ISBN 83-89729-56-3, OCLC 830813322.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Witold_Ścibor-Rylski&oldid=72300578”