Wołmontowicze
Wołmontowicze, Wołmany[a] (lit. Valmančiai) – wieś (przysiółek[1]) na Litwie, w okręgu szawelskim, w rejonie radziwiliskim.
Państwo | |
---|---|
Okręg | |
Rejon | |
Populacja (2001) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Litwy | |
55°33′50″N 23°52′05″E/55,563889 23,868056 |
Geografia
edytujMiejscowość położona ok. 4 km na południe od Pacuneli, ok. 15 km na południowy wschód od Bejsagoły, ok. 31 km na południowy zachód od Poniewieża.
Historia
edytujW okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów Wołmontowicze były okolicą szlachecką na terenie Laudy, w parafii Bejsagoła[b]. Po III rozbiorze znalazły się w granicach zaboru rosyjskiego – powiat poniewieski guberni kowieńskiej[2]. Po I wojnie światowej miejscowość znalazła się w granicach odrodzonej Litwy.
We wsi urodził się Aleksander Domaszewicz[3].
Wołmontowicze w kulturze
edytujWołmontowicze jako zaścianek szlachty laudańskiej pojawiają się w „Potopie” Henryka Sienkiewicza. Opisane zostały jako miejscowość zamieszkana przez ród Butrymów należący do szlachty zaściankowej:
W Wołmontowiczach, na dobrej glebie roili się Butrymowie, największe chłopy z całej Laudy, słynni z małomówności i ciężkiej ręki, którzy czasu sejmików, najazdu lub wojen, murem w milczeniu iść zwykli[4].
W połowie drogi między Wołmontowiczami i Mitrunami, w karczmie Doły, doszło do awantury pomiędzy wracającymi z kościoła Butrymami a osławionymi oficerami Andrzeja Kmicica. W wyniku starcia zabici zostali kompani chorążego orszańskiego[5]. W zemście za to Kmicic spalił Wołmontowicze[6]. Dwa lata później, już po swojej przemianie w trakcie potopu szwedzkiego, Kmicic (Babinicz) ocalił odbudowane Wołmontowicze przed oddziałem Sakowicza i Szwedami obersztera Hamiltona[7].
Dekoracje przedstawiające Sienkiewiczowskie Wołmontowicze dla potrzeb filmu Jerzego Hoffmana zbudowano pod Mińskiem[8][9].
Spalenie Wołmontowicz jest głównym motywem refrenu piosenki Jacka Kaczmarskiego „Pan Kmicic”:
Hej, kto szlachta – za Kmicicem!
Hajda na Wołmontowicze[10]
Stworzenie Sienkiewiczowskiej wsi Wołmontowicze przewiduje koncepcja Parku Historycznego „Trylogia” w Mielniku[11].
Zobacz też
edytuj- Józwa Butrym
- Wodokty
- Wolmontowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 855 . – okolica szlachecka w dawnym powiecie szawelskim[c]
Przypisy
edytuj- ↑ Tomasz Krzywicki: Litwa: przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2005, s. 170. ISBN 83-89188-40-6.
- ↑ Wołmany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 881 .
- ↑ Zgon powstańca. „Nowości Illustrowane”. Nr 39, s. 3, 29 września 1906.
- ↑ H. Sienkiewicz, Potop. Wstęp
- ↑ H. Sienkiewicz, Potop. t. I, rozdz. IV
- ↑ H. Sienkiewicz, Potop. t. I, rozdz. V
- ↑ H. Sienkiewicz, Potop. t. VI, rozdz. XIII
- ↑ Maria Oleksiewicz: 535 dni „Potopu”. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 37. OCLC 69309053.
- ↑ Opowiada Daniel Olbrychski, aktor. Polskanafilmowo.pl. [dostęp 2014-12-30].
- ↑ Pan Kmicic. Kaczmarski.art.pl. [dostęp 2020-04-24].
- ↑ Koncepcja Parku Historycznego „Trylogia” w Mielniku. Trylogia.eu. [dostęp 2014-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-30)].
Uwagi
edytuj- ↑ Część źródeł, np. Rzeczpospolita wirtualna, Dowgwillo Family, utożsamia Wołmontowicze z miejscowością noszącą nazwy „Wołmany”, „Wołmiany” lub „Wojpmany”, leżącą w XIX w. w powiecie poniewieskim. Por. Wołmany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 881 .
- ↑ Określenie przynależności administracyjnej Wołmontowicz w okresie przedrozbiorowym może budzić wątpliwości: część źródeł lokalizuje je w powiecie poniewieskim województwa trockiego, np. Rzeczpospolita wirtualna, Kresowiacy.com. Przy czym chodzi raczej o powiat upicki tegoż województwa.
- ↑ Z dokumentu umieszczonego na stronie rodziny Dowgwiłłów wynika, że Wołmontowicze należały do powiatu welońskiego, czyli traktu w Księstwie Żmudzkim ze stolicą w Wielonie. Być może chodzi tu o rozległe starostwo wielońskie, obejmujące m.in. Bejsagołę.
Linki zewnętrzne
edytuj- Wołmany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 881 .