Wołodymyr Wynnyczenko
Wołodymyr Kyryłowycz Wynnyczenko (ukr. Володимир Кирилович Винниченко, ur. 16 lipca?/28 lipca 1880 w Jelizawetgradzie, zm. 6 marca 1951 w Mougins) – ukraiński polityk lewicowy, pisarz. Przewodniczący Sekretariatu Generalnego Ukraińskiej Centralnej Rady (1917), pierwszy premier Ukraińskiej Republiki Ludowej i sekretarz (minister) spraw wewnętrznych. Po jej restytucji od 14 grudnia 1918 do 13 lutego 1919 przewodniczący Dyrektoriatu (prezydent) URL. Autor pierwszej ukraińskiej powieści fantastycznej Сонячна машина (pol. Słoneczna maszyna) (1928).
![]() | |
Data i miejsce urodzenia |
16 lipca?/28 lipca 1880 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Premier Ukraińskiej Republiki Ludowej | |
Okres |
od 28 czerwca 1917 (jako przewodniczący Generalnego Sekretariatu Ukraińskiej Centralnej Rady, od 20 listopada 1917 rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej) |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik |
funkcja utworzona |
Następca | |
Przewodniczący Dyrektoriatu (prezydent) Ukraińskiej Republiki Ludowej | |
Okres |
od 14 grudnia 1918 |
Poprzednik |
funkcja utworzona, Pawło Skoropadski jako hetman Państwa Ukraińskiego |
Następca | |
![]() |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/General_Secretariat_of_Ukraine._%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%96%D0%B0%D1%82_%D0%A3%D0%9D%D0%A0.jpg/300px-General_Secretariat_of_Ukraine._%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%96%D0%B0%D1%82_%D0%A3%D0%9D%D0%A0.jpg)
Biografia i działalność polityczna
edytujUrodził się w rodzinie chłopskiej. Po ukończeniu gimnazjum i zdaniu egzaminów rozpoczął studia na wydziale prawa Uniwersytetu Kijowskiego. W 1902 wstąpił do Ukraińskiej Partii Rewolucyjnej (RUP). Zajmował się w niej pracą propagandową wśród chłopstwa i robotników. W 1903 został aresztowany i usunięty z uniwersytetu. Dwukrotnie udało mu się uciec z więzienia. Udał się na emigrację. W 1914 wrócił do Rosji i pod przybranym nazwiskiem mieszkał w Moskwie do 1917 roku.
Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu został wybrany zastępcą przewodniczącego Centralnej Rady. Od 15 czerwca 1917 do 22 stycznia 1918 był szefem Generalnego Sekretariatu Ukraińskiej Republiki Ludowej – organu wykonawczego Centralnej Rady. 22 stycznia 1918 w swoim czwartym uniwersale Rada ogłosiła pełną niepodległość Ukrainy. 30 stycznia 1918 podał się do dymisji wraz z całym swym gabinetem.
W okresie Hetmanatu stał w opozycji do hetmana Pawła Skoropadskiego. Po jego obaleniu, od 14 grudnia 1918 był przewodniczącym Dyrektoriatu URL. Zdobycie Kijowa przez Armię Czerwoną (5 lutego 1919 r.) i konflikt z Symonem Petlurą doprowadziły do dymisji Wynnyczenki 13 lutego 1919.
Wyemigrował wtedy do Austrii. W Wiedniu zorganizował emigracyjną grupę ukraińskich komunistów. W maju 1920 udał się do Moskwy, gdzie zaproponowano mu stanowisko wiceprzewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej wraz z posadą komisarza ludowego do spraw polityki zagranicznej, jednak odmówił. Po upadku Francji i jej okupacji przez III Rzeszę trafił do obozu koncentracyjnego. Zmarł w 1951 roku w Prowansji.
Dorobek literacki
edytujWynnyczenko wprowadził do swojej prozy i dramatu innowacyjne koncepcje modernistyczne. Debiutował w 1902 roku nowelą Krasa i syła, wydana na łamach kijowskiego czasopisma Kijewskaja Starina.
Dorobek literacki Wynnyczenki to między innymi:
- Dramaty:
Memento (1909), Bazar (1910), Brechnia (1910), Czorna pantera i biłyj wedmid' (1911)
- Powieści:
Zapysky kyrpatoho Mefistofela (1917), Choczu (1917), Soniaszna maszyna (1928) – powieść utopijna, Słowo za toboju, Staline (1971) – powieść rozrachunkowa, wydana po śmierci autora.
Zobacz też
edytujBibliografia, linki
edytuj- Biografia na oficjalnej stronie rządu Ukrainy
- Юрій Шаповал Винниченко без брому, День 25.03.2011 Nr 52, (2011)