Zasada zachowania ładunku

prawo elektrodynamiki

Zasada zachowania ładunkuprawo zachowania dotyczące ładunku elektrycznego, stwierdzające, że ładunek elektryczny nie może być ani utworzony, ani zniszczony.

Zasadę można sformułować na kilka sposobów

W izolowanym układzie ciał całkowity ładunek elektryczny, czyli suma algebraiczna ładunków dodatnich i ujemnych, nie ulega zmianie

Zmiana ładunku układu może zachodzić tylko na drodze przepływu ładunku

Potocznie zasada zachowania ładunku znaczy tyle co: ładunek elektryczny jest niezniszczalny; nigdy nie ginie i nie może być stworzony. Ładunki elektryczne mogą się przemieszczać z jednego miejsca w inne, ale nigdy nie biorą się znikąd. Mówimy więc, że ładunek elektryczny jest zachowany[1]. Mimo iż ta definicja dobrze obrazuje samą zasadę, to jednak nie jest ona do końca ścisła, ponieważ, jak współczesne badania wykazały, nie jest prawdą twierdzenie, że ładunki są niezniszczalne i nie można ich wytworzyć. Podczas anihilacji dwie cząstki o przeciwnych ładunkach przestają istnieć zamieniając się na energię pola elektromagnetycznego. Znikają również ich ładunki, ale całkowity ładunek układu (równy 0) pozostaje niezmieniony. Odwrotnie dzieje się w procesie kreacji par (np. proton-antyproton), kiedy powstają dwie cząstki o przeciwnych ładunkach.

Przykłady i konsekwencje

edytuj

Jedną z bezpośrednich konsekwencji zasady zachowania ładunku jest pierwsze prawo Kirchhoffa. Może ono być sformułowane w sposób nawiązujący do zasady zachowania ładunku w następujący sposób:

Ilość ładunków wpływających do węzła sieci równa jest ilości ładunków wypływających z tego węzła.

Zasada zachowania ładunku a symetrie

edytuj

Zachowanie ładunku elektrycznego wynika z niezmienniczości względem przesunięcia wartości potencjału elektrycznego i wektorowego potencjału magnetycznego (lub inaczej czterowektora potencjału elektromagnetycznego) o wartość związaną z dowolnie dobranym polem skalarnym χ[2]:

 

co w mechanice kwantowej odpowiada zastosowaniu transformacji cechowania funkcji falowej cząstki naładowanej (np. elektronu)

 

Transformacje   generowane są przez ciągły kąt   ich zbiór tworzy prostą grupę Liego jednowymiarowych macierzy unitarnych U(1). Lokalna (gdy kąt   jest zmienny w czasie i przestrzeni) grupa cechowania U(1) jest przyczyną istnienia fundamentalnego oddziaływania elektromagnetycznego.

Konsekwencją tej niezmienniczości jest bezmasowość fotonu (m=0), fakt, że światło w próżni propaguje się z prędkością fundamentalną c (nazywaną z powodów historycznych prędkością światła w próżni). Następną konsekwencją jest dalekozasięgowość oddziaływania elektromagnetycznego, potencjał

 

Zasada zachowania ładunku jest przykładem zasady, która wynika z symetrii różnych od symetrii czasu i przestrzeni.

Przypisy

edytuj
  1. Feynman, Leighton i Sands 1974 ↓, s. 222.
  2. David J. Griffiths, Introduction to electrodynamics, wyd. 3, Upper Saddle River, N.J: Prentice Hall, 1999, s. 345-349, 419-421, ISBN 978-0-13-805326-0 [dostęp 2024-09-02].

Bibliografia

edytuj