Żałobnica białopasa

gatunek owada

Żałobnica białopasa[1][2] (Hemipenthes maurus) – gatunek muchówki z rodziny bujankowatych i podrodziny Exoprosopinae. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego po Chiny.

Żałobnica białopasa
Hemipenthes maurus
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Imago
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

muchówki

Rodzina

bujankowate

Podrodzina

Exoprosopinae

Plemię

Villini

Rodzaj

żałobnica

Gatunek

żałobnica białopasa

Synonimy
  • Musca maura Linnaeus, 1758

Taksonomia

edytuj

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linneusza w dziesiątym wydaniu Systema Naturae pod nazwą Musca maura. Jako miejsce typowe wskazano Europę[3].

Morfologia

edytuj

Muchówka o ciele długości od 8 do 11 mm. Ubarwienie ma matowoczarne[4][2] z czarnym opyleniem. Kulista głowa cechuje się bardzo krótkim, niewiele dłuższym od otworu gębowego ryjkiem[4]. Oprócz łusek czarnych wzdłuż tylnej krawędzi oczu złożonych, na przedzie czoła i twarzy występują łuski złociście żółte. Czułki mają człon trzeci asymetrycznie cebulowaty, wyposażony w zwieńczoną włoskiem aristę. Za głową znajduje się kreza z włosów czarnych, w części górnej z domieszką złociście żółtych[4][2]. Po bokach wierzchu tułowia, poczynając od guzów barkowych i kończąc na guzach skrzydłowych biegnie para pasów białych lub żółtawych[4][2][1]. Śródplecze i tarczka mają długie szczecinki na brzegach[4][2]. Łuseczki skrzydłowe są brunatnobiałe z brunatnym owłosieniem na krawędziach[4]. Przezmianki mają brunatne trzonki i białe lub żółte główki. Przed nasadą przezmianki wyrasta pęczek żółtawych i czarnych włosków[4][2]. Barwa plumuli jest białożółta[4]. Skrzydło na większej powierzchni jest zaczernione, przy czym zaczernienie to obejmuje również wierzchołki komórek radialnej i dyskoidalnej, co odróżnia ten gatunek od drogosza żałobnego[4][2][1]. Odwłok ma tylne krawędzie tergitów z wąskimi przepaskami białymi, z wyjątkiem tergitu piątego, który ma na tylnym brzegu rozszerzającą się ku bokom przepaskę żółtawą[4][2].

Ekologia i występowanie

edytuj

Owad ten zasiedla pobrzeża lasów, murawy kserotermiczne i murawy psammofilne. Osobniki dorosłe latają od czerwca do sierpnia. Odwiedzają kwiaty celem żerowania na nektarze i pyłku. Larwy wykazują nadpasożytnictwo. Są one parazytoidami błonkówek z rodziny gąsienicznikowatych oraz muchówek z rodziny rączycowatych, które same są parazytoidami gąsienic motyli[2][1].

Gatunek palearktyczny[5]. W Europie znany jest z Hiszpanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Danii, Norwegii, Finlandii, Estonii, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Ukrainy, Chorwacji oraz europejskiej części Rosji[6]. Dalej na wschód występuje od Azji Zachodniej po Chiny[6][2].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Hemipenthes maurus – Żałobnica białopasa. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-09-25].
  2. a b c d e f g h i j Żałobnica białopasa. Hemipenthes maura (Linnaeus, 1758). [w:] Przyroda Świętokrzyska [on-line]. [dostęp 2021-09-25].
  3. C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 590. (łac.).
  4. a b c d e f g h i j Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 24 Bujanki – Bombyliidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1967.
  5. Frank M. Hull, Bee flies of the world: the genera of the family Bombyliidae, Washington: Smithsonian Institution Press, 1973, DOI10.5962/bhl.title.48406, ISBN 0-87474-131-9.
  6. a b Hemipenthes maura (Linnaeus, 1758). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-09-25].