8 Brygada Ochrony Pogranicza
8 Brygada Ochrony Pogranicza – zlikwidowany związek taktyczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-niemieckiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1948 |
| Rozformowanie |
1 stycznia 1951 (przeformowanie) |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja |
12 Brygada WOP |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Główny Inspektorat OP |
| Skład |
patrz: brygada OP |
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
8 Brygada Ochrony Pogranicza JW 1823 (Zarządzenie SzSG Nr 053/Org. 30 marca 1946)[2] została sformowana w 1948 na bazie Szczecińskiego Oddziału WOP nr 3[3], na podstawie rozkazu MON nr055/org. z 20 marca 1948. Brygada posiadała pięć batalionów, a stan etatowy wynosił 1886 żołnierzy i 12 pracowników cywilnych[4]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[5]. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[6], a zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[5].
W 1949 sformowano batalion kontroli granicznej Szczecin i 5 strażnic liniowych[a]. W 1950 został on przeformowany w batalion portowy WOP Szczecin[b].
Sztab brygady stacjonował w Szczecinie.
Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[7]. Z dniem 1 stycznia 1951 weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[8]. Na bazie 8 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 12 Brygada WOP.
Struktura organizacyjna edytuj
W 1948[3]:
- dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 38 – Mieszkowice
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 40 – Chojna
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 42 – Szczecin
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 44 – Trzebież
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 46 – Międzyzdroje
- samodzielny batalion kutrów granicznych – Szczecin
- flotylla ścigaczy WOP – Trzebież.
Etat brygady przewidywał: 5 batalionów, 1886 wojskowych i 12 pracowników cywilnych[9].
Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowało sześć GPK[10]:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 11 „Gryfin” (rzeczna)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 12 „Kołbaczewo” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 13 „Gumieńce” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 14 „Szczecin” (morska)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 15 „Nowe Linki” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 17 „Świnoujście” (morska).
Żołnierze brygady edytuj
Dowódcy brygady edytuj
- ppłk Aleksander Bochan (do 1.03.1949)
- ppłk Stanisław Bański.
Oficerowie brygady edytuj
Przekształcenia edytuj
3 Oddział Ochrony Pogranicza → 3 Szczeciński Oddział WOP → 8 Brygada Ochrony Pogranicza → 12 Brygada WOP → 12 Pomorska Brygada WOP → Pomorska Brygada WOP → Pomorski Oddział Straży Granicznej
Uwagi edytuj
- ↑ Rozkaz MBP nr 055/0rg. z 7 czerwca 1949 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 59).
- ↑ Rozkaz MBP nr 043/0rg. z 3 czerwca 1950[3].
Przypisy edytuj
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ Zestawienie numerów historycznych jednostek wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18]. (pol.).
- ↑ a b c Jackiewicz 1998 ↓, s. 59.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 12–14.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 7.
Bibliografia edytuj
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela [red.]: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
- Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
- Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
- Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.