Agata Sycylijska

Rzymianka, święta kościoła katolickiego i prawosławnego

Agata Sycylijska, św. Agata, Agata z Katanii (cs. мученица Агафия; ur. 235, zm. 5 lutego 251) – dziewica i męczennica chrześcijańska, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego.

Święta
Agata Sycylijska
dziewica i męczennica
Ilustracja
Św. Agata, mal. Guercino (XVI w.)
Data i miejsce urodzenia

235
Katania

Data i miejsce śmierci

5 lutego 251
Katania

Czczona przez

Kościół katolicki,
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

5 lutego[a],
18 lutego[b]

Atrybuty

chleb, dom w płomieniach, korona w rękach, odcięte piersi na misie, kość słoniowa, pochodnia, płonąca świeca[1]

Patronka

Sycylii, miasta Katanii, San Marino, Palermo, chorych na raka piersi, męczenników, ofiar tortur, ofiar gwałtów, ochrony przed pożarami, trzęsieniami ziemi, klęskami żywiołowymi, erupcji wulkanów, piekarzy, górników, ludwisarzy, sztuki i artystów

Szczególne miejsca kultu

Katedra św. Agaty w Katanii

Żywot edytuj

 
Męczeństwo św. Agaty, mal. Sebastiano del Piombo (1520).

Zgodnie z opisem męczeństwa pochodzącym z V wieku, Agata pochodziła ze znamienitego rodu rzymskiego. Urodziła się w Katanii na Sycylii. Po przyjęciu wiary chrześcijańskiej postanowiła żyć w dziewictwie. Gdy odrzuciła rękę namiestnika Sycylii Kwincjana, oddano ją do domu rozpusty. Mimo to zachowała dziewictwo i nie wyparła się Chrystusa.

Kiedy cesarz Decjusz rozpoczął prześladowania chrześcijan, Kwincjan jako jedną z pierwszych postawił przed sądem Agatę. Skazano ją na tortury, podczas których odcięto jej piersi[2]. Z nastaniem niespodziewanego trzęsienia ziemi namiestnik nakazał zaprzestania tortur, dostrzegając w tym karę Bożą. Ostatecznie Agata poniosła śmierć rzucona na rozżarzone węgle. Jej ciało zostało pogrzebane przez chrześcijan poza miastem.

Kult świętej edytuj

W rok po jej śmierci nastąpił wielki wybuch Etny. Spływająca lawa nie zalała jednak miasta, a zatrzymała się tuż przed nim. To cudowne ocalenie nawet poganie przypisywali wstawiennictwu Agaty[potrzebny przypis].

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne Agaty męczennicy w Kościele katolickim obchodzone jest 5 lutego[3] natomiast Kościół prawosławny wspomina ją 5/18 lutego, tj. 18 lutego według kalendarza gregoriańskiego[2]. W tym dniu błogosławi się chleb, sól, wodę, które mają zapobiegać pożarom, szczególnie od pioruna.

Jej znajdujące się w Katanii relikwie umieszczono w relikwiarzu, który w każdą rocznicę jej śmierci obwożony jest po mieście w uroczystej procesji.

Jej wizerunek znajduje się na Orderze Świętej Agaty, a dzień 5 lutego jest świętem państwowym w San Marino[4].

 
Tradycyjny festiwal w Santa Agata odbywający się w Katanii na Sycylii w pierwszych pięciu dniach lutego.
Patronat

Jest świętą, do której chrześcijanie zwracają się przy zagrożeniach związanych z ogniem i pożarami; ma również chronić Sycylię przed wybuchami Etny.

Patronuje przede wszystkim zawodom związanym z ogniem: kominiarzom, ludwisarzom, odlewnikom, a także z powodu męczeńskiej śmierci – pielęgniarkom. Jest również orędowniczką w chorobach piersi.

Ikonografia

W ikonografii chrześcijańskiej św. Agata przedstawiana jest w długiej sukni, z kleszczami, którymi zadawano jej tortury.

Atrybutami Agaty są: dom w płomieniach, kość słoniowa – symbol czystości i niewinności oraz siły moralnej – a także misa z obciętymi podczas męczeństwa piersiami.

Sanktuaria

W Rzymie ku czci św. Agaty papież Symmachus (zm. 514) wystawił okazałą bazylikę, w 593 kolejną świątynię poświęcił jej Grzegorz I, a Grzegorz II (zm. 731) wystawił ku jej czci trzeci rzymski kościół przy bazylice św. Chryzogona na Zatybrzu.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. liturgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego
  2. prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego

Przypisy edytuj

  1. Wiesław Aleksander Niewęgłowski: Leksykon świętych. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 31. ISBN 978-83-247-0574-0.
  2. a b Jarosław Charkiewicz: Męczennica Agata. Cerkiew.pl.
  3. Święta Agata. Brewiarz, 2011-01-25.
  4. Aleksandra Pronińska, Historia San Marino, [w:] Historia małych krajów Europy, Wrocław: Ossolineum, 2002, s. 497.