Aleksander Gembal
Aleksander Gembal (ur. 17 stycznia[1] 1895 w Kurowie, zm. 5 czerwca 1976 w Warszawie) – oficer piechoty Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, generał brygady Ludowego Wojska Polskiego.
| |
 generał brygady
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 stycznia 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 czerwca 1976 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
do 1952 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki |
Departament Piechoty MSWojsk |
| Stanowiska |
szef wydziału |
| Główne wojny i bitwy |
wojna polsko-ukraińska |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys edytuj
W czasie wojny z Ukraińcami i bolszewikami dowodził kompanią w II batalionie 22 pułku piechoty. W dniach 31 maja–1 czerwca 1919 roku, w czasie polskiej ofensywy majowej, uczestniczył w zdobyciu Tarnopola. W czerwcu tego roku został ranny. 21 grudnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu porucznika, „w piechocie, w grupie byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej”[2].
W 1924 roku pełnił obowiązki kwatermistrza 22 pp w Siedlcach, którym wówczas dowodził płk Henryk Krok-Paszkowski[3]. W 1925 roku został przeniesiony do 62 pułku piechoty z równoczesnym przydziałem na stanowisko kierownika referatu w Oddziale Ogólnym Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu[4]. Pełniąc służbę sztabową pozostawał na ewidencji kadry oficerów piechoty[5]. 28 stycznia 1931 roku ogłoszono jego przeniesienie z DOK IX do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko kwatermistrza[6]. Następnie dowodził batalionem KOP „Orany”[7].
W marcu 1932 roku został przeniesiony z KOP do 31 pułku piechoty w Łodzi na stanowisko dowódcy batalionu[8][9]. Otrzymał awans do stopnia podpułkownika piechoty[7]. Od 1 stycznia 1937 pełnił służbę w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisku szefa Wydziału Studiów. Obowiązki na tym stanowisku pełnił do września 1939 roku.
5 września 1939 roku został ewakuowany z Warszawy do Trawnik transportem kolejowym. Wieczorem 7 września z II rzutem Departamentu Piechoty MSWojsk. wyjechał z Trawnik. Po czterech dniach podróży, przez Zamość, Lwów i Brody, dotarł na stację Kopyczyńce, a następnie został zakwaterowany we wsi Probużna. Tam pełnił obowiązki komendanta garnizonu. 16 września otrzymał zaliczkę w wysokości trzech miesięcznych poborów oraz dodatek ewakuacyjny. Rano 17 września, z polecenia szefa departamentu, w towarzystwie majora Kochanowicza miał się udać do Kołomyi z zadaniem przeprowadzenia uzgodnień dotyczących prowadzenia szkolenia w ośrodkach zapasowych na terenie Okręgu Korpusu Nr VI. Do wyjazdu nie doszło z uwagi na wkroczenie bolszewików do Polski. Z Probużnej ewakuował się samochodem półciężarowym razem z ppłk. dypl. Janem Kornausem, jedenastoma oficerami i dwoma podoficerami z Departamentu Piechoty MSWojsk. oraz Oddziału I Sztabu Naczelnego Wodza. W rejonie Czortkowa otrzymał rozkaz udania się do Zabłotowa, gdzie miała być stacja zborna dla oficerów z II rzutu MSWojsk. W Zabłotowie nie zastał wspomnianej stacji, lecz otrzymał rozkaz I Wiceministra Spraw Wojskowych przekroczenia granicy z Rumunią. Granicę przekroczył 18 września o godz. 3.00 w Kutach. Bezpośredniego udziału w walkach nie brał[10].
Po kampanii wrześniowej przedostał się do Francji. 20 kwietnia 1940 roku został dowódcą 4 Warszawskiego pułku strzelców pieszych. Na czele pułku walczył w kampanii francuskiej. Od 20 czerwca tego roku do zakończenia wojny w Europie był internowany w Szwajcarii. W czasie swej służby w MSWojsk., a następnie we Francji i Szwajcarii był podwładnym gen. dyw. Bronisława Prugar-Ketlinga.
Po powrocie do kraju został przyjęty do WP i 18 listopada 1946 roku wyznaczony na stanowisko dowódcy 18 Dywizji Piechoty w Białymstoku. 28 sierpnia 1947 roku objął stanowisko komendanta Oficerskiej Szkoły Piechoty Nr 1 we Wrocławiu. W następnym roku został przeniesiony do garnizonu Jelenia Góra z zadaniem zorganizowania Oficerskiej Szkoły Piechoty Nr 2. Po wykonaniu zadania i uruchomienia szkolenia przeniesiony został do Akademii Sztabu Generalnego w Warszawie, w której objął kierownictwo II Kursu. W 1950 roku był szefem Wydziału Wyszkolenia i członkiem Rady Naukowej ASG. 2 sierpnia 1952 roku przeniesiony do dyspozycji MON, a 12 sierpnia tego roku zwolniony z Wojska Polskiego i przeniesiony do rezerwy. Po październiku 1956 roku był komendantem Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”[potrzebny przypis]
Zmarł 5 czerwca 1976 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B29-2-26)[11].
Awanse edytuj
- porucznik – 21 grudnia 1920 zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920
- kapitan – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (w 1924 – lokata 1249)
- major – 18 lutego 1928 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 205. lokatą w korpusie oficerów piechoty
- podpułkownik – pomiędzy 1932 a 1936[7]
- pułkownik – 28 lutego 1946 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1943
- generał brygady – 9 lipca 1947 ze starszeństwem z dniem 22 lipca 1947
Życie prywatne edytuj
Mieszkał w Warszawie. Od 1919 był żonaty ze Stefanią Czesławą z domu Jorajtys (1896–1921). Małżeństwo miało córkę Halinę Marię[12].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (dwukrotnie: 28 lutego 1921[13] i nr 9001 (1940))
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 października 1946)[14]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie: po raz 2 i 3 w 1921 „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”)[15]
- Złoty Krzyż Zasługi (trzykrotnie: 11 listopada 1937[16], 9 stycznia 1947[17], 1957)
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[18]
- Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1951)
Przypisy edytuj
- ↑ Tak w metryce urodzin i księgach cmentarza wojskowego na Powązkach; w Roczniku Oficerskim z 1928 jako datę urodzenia podano błędnie 18 maja 1895 r.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 15 stycznia 1921 r., Nr 2, poz. 23.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 177, 364.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 43 z 18.04.1925 r., s. 202.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 127, 185.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 30.
- ↑ a b c Królikowski 2010 ↓, s. 428.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 255.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 34, 561.
- ↑ Aleksander Gembal, Uwagi i spostrzeżenia dotyczące przygotowań i działań wojennych, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, sygn. B.I. 12a.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ Janusz Królikowski: Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 (A–H). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010. ISBN 978-83-7611-801-7., s. 429
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2646 z 28 lutego 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 11 poz. 328)
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 25, poz. 124 „za bohaterskie czyny i dzielne zachowanie się w walce z niemieckim najeźdźcą, oraz za gorliwą pracę i sumienne wypełnianie obowiązków służbowych”.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 61)
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 59, poz. 418.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Bronisław Kowalczewski, Zarys historii wojennej 22-go Pułku Piechoty, Warszawa 1930.
- Remigiusz Surgiewicz, Zarys historii Akademii Sztabu Generalnego im. gen. broni Karola Świerczewskiego w latach 1947–1962, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (39) z 1966 r., s. 10–11, 19, 39.
- Witold Biegański, Zaczęło się w Coëtquidan, Z dziejów polskich jednostek regularnych we Francji, Wydawnictwo MON, Warszawa 1977, wyd. I, s. 117.
- Stanisław Brzeziński, Ryszard Majewski, Henryk Witek, Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Zmechanizowanych im. Tadeusza Kościuszki 1943–1983, Warszawa: MON, 1984, s. 88–91, 306, ISBN 83-11-07037-7, OCLC 830250644.
- Edward Jan Nalepa, Oficerowie Armii Radzieckiej w Wojsku Polskim 1943–1968, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1995, s. 277–279,ISBN 83-11-08353-3.
- Janusz Królikowski: Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 (A–H). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010. ISBN 978-83-7611-801-7.