Aleksandr Błok

Aleksander Aleksandrowicz Błok (ros. Александр Александрович Блок; ur. 16 listopada^?/28 listopada 1880 w Petersburgu, zm. 7 sierpnia 1921 w Piotrogrodzie) – rosyjski poeta-symbolista epoki srebrnego wieku, dramaturg. Klasyk literatury rosyjskiej i jeden z największych poetów rosyjskich XX wieku.

Aleksandr Błok
Passe-partout Błoka, ok. 1910
Imię i nazwisko	Aleksandr Aleksandrowicz Błok
Data i miejsce urodzenia	28 listopada 1880 Petersburg
Data i miejsce śmierci	7 sierpnia 1921 Piotrogród
Narodowość	rosyjska
Język	rosyjski
Alma Mater	Petersburski Uniwersytet Państwowy
Dziedzina sztuki	liryka, dramat, publicystyka
Muzeum artysty	Muzeum-dom Błoka w Petersburgu
Ważne dzieła
Dwunastu Nieznajoma

Życiorys

Rodzice poety żyli w separacji, ojciec był profesorem prawa Imperatorskiego Uniwersytetu w Warszawie, zmarł w Warszawie i został pochowany na prawosławnym cmentarzu na Woli. Matka, córka rektora Uniwersytetu w Petersburgu – Andrzeja Biekietowa, zajmowała się literaturą, po roku małżeństwa uciekła z Warszawy w połogu.

Pierwsze wiersze Aleksander Błok zaczął pisać w wieku pięciu lat. W 1898 roku wstąpił na Wydział Prawa Uniwersytetu Petersburskiego, a w 1901 rozpoczął naukę na Wydziale Filologicznym, który ukończył w 1906. W 1903 roku, w wieku lat 23 ożenił się z Lubow Mendelejewą, córką wybitnego chemika. W tym samym roku debiutował w piśmie symbolistów „Nowyj put'” (Новый Путь).

W czasie wojny służył jako podoficer służby inżynieryjno-budowlanej. Od maja 1917 był naczelnym redaktorem literackich protokołów Nadzwyczajnej Komisji Śledczej, powołanej przez Rząd Tymczasowy.

Poszukujący harmonii we wczesnej twórczości poeta, w jej fazie dojrzałej skierował się ku kulturze i cywilizacji w postaci buntu przeciw współczesności. Rozwinął wiersz toniczny, wprowadził system powtórzeń zdań, zwrotów, dźwięków. Twórczość Błoka w sposób zwarty realizowała program estetyczny rosyjskich symbolistów, co dało mu miejsce zarówno odrębne, jak wybitne.

Fascynacje

Błok traktował kultowo malarstwo prerafaelickie, jego mistrzami byli Fra Angelico i Giovanni Bellini – ideał sztuki bezpośredniej i nastrojowej. Identyfikował harmonię z kobiecością, symbolikę taką zawarł w Przepięknej Pani. Inspirowany baśniowym malarstwem Wiktora Wasniecowa i cerkiewno-ruskimi obrazami Michaiła Niestierowa. Przemożny wpływ miała na Błoka muzyka (Modest Musorgski), ale melodię liryki kształtowały też romanse cygańskie i sentymentalne pieśni uliczne.

Wybrana twórczość

Poematy

• 1910 – Odwet (ros. Возмездие)
• 1915 – Ogród słowiczy (ros. Соловьиный сад)
• 1918 – Dwunastu (ros. Двенадцать)
• 1918 – Scytowie (ros. Скифы)

Zbiory wierszy, cykle

• 1898-1900 – Ante lucem (ros. Ante Lucem)
• 1901-1902 – Wiersze o Przepięknej Pani (ros. Стихи о Прекрасной Даме)
• 1904-1908 – Miasto (ros. Город)
• 1904-1905 – Pęcherze ziemi (ros. Пузыри земли)
• 1906 – Nocny fiołek (ros. Ночная Фиалка)
• 1907 – Śnieżna maska (ros. Снежная маска)
• 1906-1908 – Faina (ros. Фаина)
• 1907 – Ziemia pod śniegiem (ros. Земля в снегу)
• 1907 – Niespodziewana radość (ros. Нечаянная радость)
• 1907 – Wolne myśli (ros. Вольные мысли)
• 1907-1914 – Jamby (ros. Ямбы)
• 1907-1916 – Ojczyzna (ros. Родина)
• 1908-1916 – Harfy i skrzypce (ros. Арфы и скрипки)
• 1909 – Wiersze włoskie (ros. Итальянские стихи)
• 1909-1916 – Straszny Świat (ros. Страшный мир)
• 1911 – Nocne godziny (ros. Ночные часы)
• 1914 – Carmen (ros. Кармен)

Dramaty liryczne

• 1906 – Buda jarmarczna (ros. Балаганчик)
• 1907 – Nieznajoma (ros. Незнакомка) – monodram
• 1908 – Król na placu (ros. Король на площади)
• 1908 – Pieśń przeznaczenia lub Pieśń losu (ros. Песня судьбы)
• 1913 – Róża i krzyż (ros. Роза и крест)

Publicystyka

• 1907-1908 – kierownictwo działu krytycznego periodyku „Złote runo”
• 1910 – O współczesnej sytuacji symbolizmu rosyjskiego
• 1920 – Ostatnie dni caratu (ros. Последние дни Императорской власти)
• Inteligencja i rewolucja

Ciekawostki

Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj złośliwie przedstawił Błoka w książce dla dzieci o Buratino.

Bibliografia

Źródła w języku angielskim

• Biografia Błoka na portalu Spartacus Educational (ang.). [dostęp 11.12.2013].
• Biografia Błoka w Encyklopedii Pisarzy Radzieckich (ang.). [dostęp 14.05.2014].
• Biografia Błoka na portalu Russia-InfoCentre (ang.). [dostęp 14.05.2014].
• Biografia Błoka na portalu Russiapedia (ang.). [dostęp 14.05.2014].
• Biografia Błoka w Encyclopædia Britannica (ang.). [dostęp 14.05.2014].
• Biografia Błoka i informacja o jego pochówku na portalu Find A Grave (ang.). [dostęp 14.05.2014].

Źródła w języku rosyjskim

• Biografia Błoka na portalu Chronos (ros.). [dostęp 14.05.2014].
• Biografia Błoka na portalu Silverage (ros.). [dostęp 14.05.2014].
• Biografia Błoka na portalu Krugoswiet (ros.). [dostęp 14.05.2014].

Źródła w języku polskim

• Z. Barański, A. Semczuk: Literatura rosyjska w zarysie. PWN, 1976.