Alfa Librae

gwiazda w gwiazdozbiorze Wagi

Alfa Librae (α Lib, Zubenelgenubi) – gwiazda w gwiazdozbiorze Wagi. Jest odległa od Słońca o około 76 lat świetlnych.

Alfa Librae A
α² Lib
Ilustracja
Położenie w gwiazdozbiorze
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Waga

Rektascensja

14h 50m 52,713s[1]

Deklinacja

−16° 02′ 30,40″[1]

Paralaksa (π)

0,04303 ± 0,00019[1]

Odległość

75,80 ± 0,30 ly
23,240 ± 0,093[2] pc

Wielkość obserwowana

2,75m[2]

Ruch własny (RA)

−105,68 ± 0,20 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

−68,40 ± 0,12 mas/rok[1]

Prędkość radialna

−10 ± 5 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

gwiazda ciągu głównego

Typ widmowy

kA2hA5mA4IV-V[1]

Metaliczność [Fe/H]

0,10[2]

Wielkość absolutna

0,92m[2]

Temperatura

8500 K[3]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

7952[2] pc

Mimośród

0,0786[2]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 9 Lib
2MASS: J14505274-1602302
Bonner Durchmusterung: BD−15°3966
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 548
Boss General Catalogue: GC 19975
Katalog Gliesego: GJ 564.1
GJ 9499
Katalog Henry’ego Drapera: HD 130841
Katalog Hipparcosa: HIP 72603
Katalog jasnych gwiazd: HR 72622
SAO Star Catalog: SAO 158840
Zubenelgenubi
Alfa Librae B
α¹ Lib
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Waga

Rektascensja

14h 50m 41,175s[4]

Deklinacja

−15° 59′ 50,03″[4]

Paralaksa (π)

0,04279 ± 0,00020[4]

Odległość

76,22 ± 0,35 ly
23,37 ± 0,11 pc

Wielkość obserwowana

5,15m[5]

Ruch własny (RA)

−76,22 ± 0,43 mas/rok[4]

Ruch własny (DEC)

−63,08 ± 0,33 mas/rok[4]

Prędkość radialna

−23,47 ± 0,15 km/s[4]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

gwiazda ciągu głównego

Typ widmowy

F4 V[5]

Metaliczność [Fe/H]

−0,06[5]

Wielkość absolutna

3,34m[5]

Temperatura

6700 K[3]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 8 Lib
2MASS: J14504122-1559498
Bonner Durchmusterung: BD−15°3965
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 1387
Boss General Catalogue: GC 19970
Katalog Gliesego: GJ 563.4
GJ 9498
Katalog Henry’ego Drapera: HD 130819
Katalog Hipparcosa: HIP 72603
Katalog jasnych gwiazd: HR 5530
SAO Star Catalog: SAO 158836

Tradycyjna nazwa gwiazdy, Zubenelgenubi, wywodzi się od arabskiego ‏لزُبَانَى الجَنُوبِي‎ al-zubānā al-janūbiyy, co oznacza „południowe szczypce” (Skorpiona), jako że była ona traktowana dawniej jako część gwiazdozbioru Skorpiona[3]. Nazwa ta jest tłumaczeniem określenia stgr. Χηλή νότιος, pochodzącego z Almagestu Ptolemeusza. Współczesnemu przypisaniu do gwiazdozbiorowi Wagi odpowiada arabska nazwa ‏الكفة الجنوبية‎ al-kiffa al-janūbiyy, „południowa szala” (Wagi), która została częściowo przetłumaczona na łacinę w czasem spotykanej formie Kiffa australis[6]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna W 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Zubenelgenubi dla określenia najjaśniejszego składnika systemu[7].

Charakterystyka obserwacyjna

edytuj

Jest to druga co do jasności gwiazda konstelacji. Jest to gwiazda wielokrotna, okiem nieuzbrojonym można rozdzielić dwa składniki, które są gwiazdami spektroskopowo podwójnymi[1][4]. Obserwowana wielkość gwiazdowa widocznych dla gołego oka składników to 2,75 i 5,15m, zaś ich wielkość absolutna jest równa odpowiednio 0,92 i 3,34m[2][5]. Dzieli je na niebie 231,1 sekundy kątowej, prawie cztery minuty kątowe (pomiar z 2012 roku)[8].

Charakterystyka fizyczna

edytuj

Jasna Alfa Librae A i słabsza Alfa Librae B charakteryzuje podobny ruch własny i najprawdopodobniej są one związane grawitacyjnie. W przestrzeni dzieli je odległość co najmniej 5500 au i jedno okrążenie wspólnego środka masy zajmuje ponad 200 tysięcy lat[3].

Jaśniejszą gwiazdę tworzą składniki należące do typu widmowego A. Jest ona sklasyfikowana jako możliwy podolbrzym[1][3]. Ma temperaturę 8500 K[3]. Słabsza gwiazda Alfa Librae B to gwiazda ciągu głównego, reprezentuje typ widmowy F[4][3]. Ma ona temperaturę około 6700 K[3]. Układ ten może należeć do gromady ruchomej Kastora, wraz z Kastorem, Wegą i Fomalhautem[3][9].

Gwiazda zmienna KU Librae, oddalona o 2,6°, ma ruch własny zgodny z układem Alfa Librae. Pomimo oddalenia o około parsek, może być związana z nim grawitacyjnie i być dalekim, piątym składnikiem systemu[9]. Jest to żółty karzeł należący do typu G8[10].

W pobliżu znajduje się także obiekt oznaczony HIP 72603C. Jest to brązowy karzeł lub nawet podkarzeł reprezentujący typ widmowy M. Jest to niezwiązany z Alfa Librae obiekt tła[11].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i Alfa² Librae w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f g Anderson E, Francis C.: HIP 72622. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-27]. (ang.).
  3. a b c d e f g h i Jim Kaler: Zubenelgenubi. STARS. [dostęp 2018-08-27]. (ang.).
  4. a b c d e f g h Alfa¹ Librae w bazie SIMBAD (ang.)
  5. a b c d e Anderson E, Francis C.: HIP 72603. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-27]. (ang.).
  6. Libra, the Balance or Scales. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 275, 276. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  7. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-27].
  8. Mason et al.: WDS J14509-1603A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  9. a b J. A. Caballero. Reaching the boundary between stellar kinematic groups and very wide binaries. II. α Librae + KU Librae: a common proper motion system in Castor separated by 1.0 pc. „Astronomy and Astrophysics”. 514, s. A98, 2010. DOI: 10.1051/0004-6361/200913986. arXiv:1001.5432. Bibcode2010A&A...514A..98C. (ang.). 
  10. KU Lib w bazie SIMBAD (ang.)
  11. P.R. Allen, A.J. Burgasser, J.K. Faherty, J.D. Kirkpatrick. Low-mass tertiary companions to spectroscopic binaries. I. Common proper motion survey for wide companions using 2MASS. „The Astronomical Journal”. 144 (2), s. 62, 2012. DOI: 10.1088/0004-6256/144/2/62. Bibcode2012AJ....144...62A. 

Bibliografia

edytuj