Andrijan Nikołajew

astronauta radziecki

Andrijan Grigoriewicz Nikołajew (ros. Андриян Григорьевич Николаев; ur. 5 września 1929 w Szorszełach, zm. 3 lipca 2004 w Czeboksarach) – radziecki kosmonauta, generał major radzieckich Sił Powietrznych, dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego, Bohater Mongolskiej Republiki Ludowej, Lotnik Kosmonauta ZSRR.

Andrijan Nikołajew
Андриян Григорьевич Николаев
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

5 września 1929
Szorszeły (Czuwaszja)

Data i miejsce śmierci

3 lipca 2004
Czeboksary

Narodowość

czuwaska

Funkcja

pilot-kosmonauta,
dowódca misji

Łączny czas misji kosmicznych

21 dni 15 godzin 20 minut
i 55 sekund

Misje

Wostok 3, Sojuz 9

Stopień wojskowy

generał major radzieckich Sił Powietrznych

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Bohater Mongolskiej Republiki Ludowej
Order Lenina Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru Pracy Order Czerwonej Gwiazdy Order „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” III klasy (ZSRR) Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Medal „Za nienaganną służbę” I Klasy (ZSRR) Medal „Za nienaganną służbę” II Klasy (ZSRR) Medal „Za nienaganną służbę” III Klasy (ZSRR) Order Georgi Dimitrowa (Bułgaria) Medal 100-lecia Wyzwolenia Bułgarii spod Panowania Otomańskiego (Bułgaria) Wielka Wstęga Orderu Nilu (Egipt) Order Gwiazdy II klasy (Indonezja) Order Suche Batora (Mongolia) Medal 30-lecia Zwycięstwa nad Militarystyczną Japonią (Mongolia) Order Prawego Ramienia Gurki (Nepal) Order Flagi z Diamentami (Węgry)

Życiorys

edytuj

Urodził się we wsi Szorszeły w Czuwaszji w rodzinie chłopskiej[1]. W 1948 ukończył technikum leśne i rozpoczął pracę w Pietrozawodsku, w Dierewiańskim Gospodarstwie Leśnym[1]. Tam do 1950 roku pracował jako majster w swoim zawodzie[2]. W 1950 roku został powołany do Armii Radzieckiej w Kirowabadzie[1]. Służył w lotnictwie wojskowym początkowo jako strzelec pokładowy. Jesienią 1951 roku został skierowany do szkoły pilotów myśliwskich[1]. W 1954 roku ukończył wojskową szkołę lotniczą, po czym służył jako pilot[3]. W oddziale kosmonautów był od 7 marca 1960 do 26 stycznia 1982 roku.

W dniach 11–15 sierpnia 1962 odbył na pokładzie trzeciego załogowego radzieckiego statku kosmicznego, Wostok 3, pierwszy wielodobowy lot kosmiczny (3 doby 22 godziny i 22 minuty). Był to też pierwszy lot grupowy – z Wostokiem 4.

Drugi lot kosmiczny (1–19 czerwca 1970) odbył w charakterze dowódcy statku kosmicznego Sojuz 9, wspólnie z Witalijem Siewastjanowem. Lot trwał 17 dni 16 godzin i 58 minut i był to najdłuższy lot kosmiczny do końca 1970 roku. Trudności w adaptacji organizmów kosmonautów do warunków ziemskich po długotrwałym pobycie w kosmosie, które wówczas się ujawniły, zostały nazwane w radzieckiej literaturze medycznej „efektem Nikołajewa”.

Nikołajew był także dublerem dowódców statków kosmicznych Wostok 2 oraz Sojuz 8. Od 1963 (funkcję objął po Juriju Gagarinie[2]) do 1968 był dowódcą oddziału kosmonautów. W 1968 ukończył Akademię Techniczną Sił Powietrznych im. N. Żukowskiego, uzyskując tytuł inżyniera. W latach 1968–1992 był zastępcą naczelnika centrum szkolenia kosmonautów. Awansował na stopień generała majora lotnictwa.

Przez 18 lat (od 3 listopada 1963) był mężem kosmonautki Walentiny Tierieszkowej, z którą miał córkę Jelenę (ur. 1964). Małżonkowie rozwiedli się w 1982 roku.

W 1992 Nikołajew przeszedł do rezerwy, mieszkał w Gwiezdnym Miasteczku pod Moskwą. Zmarł 3 lipca 2004 na zawał serca w Czeboksarach w Czuwaszji, gdzie uczestniczył w charakterze sędziego w zawodach sportowych. Na polecenie prezydenta Czuwaszji został pochowany w rodzinnej wsi Szorszeły, na terenie otwartego w 1972 Muzeum Kosmonautyki, co wywołało skandal w Rosji. Jedyna córka Nikołajewa – Jelena czyni starania, aby jej ojciec został pochowany w Gwiezdnym Miasteczku.

Za loty kosmiczne został dwukrotnie uhonorowany tytułem Bohatera Związku Radzieckiego (1962 i 1970), z wręczeniem Orderu Lenina i Złotej Gwiazdy. Odznaczony był ponadto m.in. orderami Czerwonego Sztandaru Pracy i Czerwonej Gwiazdy (1963)[2].

Wykaz lotów

edytuj
Loty kosmiczne, w których uczestniczył Andrijan G. Nikołajew
Nr Data startu Data lądowania Statek kosmiczny Funkcja Czas trwania
1 11 sierpnia 1962 15 sierpnia 1962 Wostok 3 Pilot-kosmonauta 3 dni 22 godziny i 22 minuty
2 1 czerwca 1970 19 czerwca 1970 Sojuz 9 Dowódca misji 17 dni 16 godzin i 58 minut i 55 sekund
Łączny czas spędzony w kosmosie — 21 dni 15 godzin 20 minut i 55 sekund

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Praca zbiorowa: ZSRR. Droga w kosmos. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, Agencja Prasowa Nowosti, 1965, s. 175-182.
  2. a b c Załogowe loty kosmiczne. W: Edmund Staniewski, Ryszard Pawlikowski: 15 lat podboju kosmosu 1957– 1972. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 174.
  3. Praca zbiorowa: Kosmonautyka. Ilustrowana Encyklopedia dla wszystkich. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1971, s. 193.

Linki zewnętrzne

edytuj