Andrzej Niwa

Andrzej Niwa (ur. 26 listopada 1900 w Chechłach; zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, kapelan Wojska Polskiego, podpułkownik.

Andrzej Niwa

Kraj działania	II RP
Data i miejsce urodzenia	26 listopada 1900 Chechły
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 Charków
Miejsce pochówku	Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie
Proboszcz w Pogórskiej Woli
Okres sprawowania	01.08.1930 - 10.11.1930
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	diecezja tarnowska
Prezbiterat	29 czerwca 1923

Andrzej Niwa

podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	26 listopada 1900 Chechły
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie
Przebieg służby
Lata służby	1931-1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	Ordynariat polowy
Jednostki	Batalion KOP "Sienkiewicze" 20 Pułk Artylerii Lekkiej 25 Pułk Ułanów Wielkopolskich 56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej 5 Pułk Strzelców Konnych
Stanowiska	kapelan
Główne wojny i bitwy	kampania wrześniowa
Odznaczenia

Biogram

Urodził się w wielodzietnej rodzinie Jana i Antoniny zd. Ochab. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Chechłach, uczył się dalej w gimnazjum w Stanisławowie, a następnie w Państwowym Gimnazjum w Dębicy.

W 1919 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie. Po studiach teologicznych, 29 czerwca 1923 roku, przyjął święcenia kapłańskie z rąk ks. bpa Leona Wałęgi, ordynariusza tarnowskiego. W latach 1923-30 pracował jako wikariusz w parafiach: św. Małgorzaty w Nowym Sączu, św. Jana Chrzciciela w Łącku, Narodzenia NMP w Krużlowej Wyżnej, Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Uściu Solnym i jako proboszcz w parafii św. Józefa Oblubieńca w Pogórskiej Woli.

1 września 1927 roku ks. Niwa został przeniesiony z pospolitego ruszenia na kapelana rezerwy Wojska Polskiego, w stopniu kapitana, ze starszeństwem od 1 stycznia 1927 r.

Do wojskowej służby czynnej, zawodowej, został przyjęty od 1 lutego 1931 r. i skierowany do Brygady KOP „Polesie” na kapelana 16. batalionu KOP "Sienkiewicze". Dowództwo batalionu kwaterowało W Łachwie, a kompanie graniczne Sienkiewiczach, we wschodniej części województwa Poleskiego, przy granicy RP z Białoruską SRR. W strukturze duszpasterstwa WP ten obszar zaliczano do rejonu Pińsk, w dekanacie religijnym Nr IX Brześć nad Bugiem. Służbę w KOP zakończył 30 grudnia 1931 r.

Ks. Andrzej Niwa od 1 grudnia 1931 r. był mianowany na administratora parafii wojskowej w Prużanie - garnizonu 20. Pułku Artylerii Lekkiej i 25. Pułku Ułanów Wielkopolskich w dekanacie religijnym Nr IX Brześć nad Bugiem. Następnie został skierowany do Grudziądza, gdzie otrzymał stopień majora. Od 16 maja 1936 r. posługiwał w Ostrowie Wielkopolskim w garnizonie 60. Pułku Piechoty Wielkopolskiej w dekanacie religijnym Nr VII Poznań. Posługiwał żołnierzom trzech pułków stacjonujących w trzech garnizonach, 60. pułku piechoty Wielkopolskiej stacjonującym w Ostrowie, 56. pułku piechoty Wielkopolskiej w Krotoszynie i 70. Pułku Piechoty w Pleszewie. 2 lipca 1936 roku wszedł w skład zarządu ostrowskiego koła Polskiego Białego Krzyża. W maju 1938 roku wybrano go w skład powiatowego prezydium Komitetu Budowy Ścigacza Torpedowego „Poznań”. Był także członkiem ostrowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów. 27 lipca 1939 roku przekazał ostrowską parafię ks. Wacławowi Jabłońskiemu i wyjechał do Tarnowa. W sierpniu był administratorem parafii wojskowej WP pw. św. Wojciecha w Tarnowie w dekanacie religijnym Nr V Karków.

Wziął udział w kampanii wrześniowej jako kapelan 5. Pułku Strzelców Konnych. We wrześniu 1939 r. ksiądz major Andrzej Niwa dostał się do niewoli radzieckiej. Osadzono go w obozie jenieckim na zamku w Złoczowie, skąd przekazał do rodziny pocztówkę noszącą datę 9 października 1939 roku. Pisał w niej:

Złoczów dn. 9 X 39. Kochani Rodzice! Jestem dzięki Bogu dosyć zdrów. Powodzenie jak zwykle w niewoli. Proszę o zwiezienie moich rzeczy z Tarnowa. Ewentualnie sprzedać kawałek pola i budować dom. Kiedy wrócę nie wiem. Jak P. Bóg pozwoli to napiszę więcej. Proszę być o mnie spokojnym i modlić się, aby P. Bóg pozwolił mi przetrwać i zdrowo do Was powrócić. Zasyłam wszystkim serdeczne pozdrowienia. Bogu Was oddaję. Serdecznie Was całuję.

Ze Złoczowa został przewieziony do obozu specjalnego NKWD w Starobielsku. Stamtąd wysłał do rodziny pocztówkę z datą 1 grudnia 1939 roku:

Starobielsk 1 XII 39. Kochani Rodzice i Wichtuś. Jestem na terenie Rosji dosyć zdrów. Ciekawym co u Was słychać, jak Wasze zdrowie, zwłaszcza Rodziców. Co z moim mieszkaniem w Tarnowie. Proszę dużo napisać o wszystkim. Co z budową domu. Żal mi bardzo, że nie mogę Wam teraz pomagać. Gdyby zaszła potrzeba, to mogę do Was przesłać pełnomocnictwo na sprzedaż pola lub zaciągnijcie pożyczkę, jak wrócę to wszystko wyrównam. Nie chciałbym, by z mojej winy cierpieli Rodzice biedę. Adres swój podaję po rosyjsku. (…) Proszę o pamięć w modlitwie i życzę Wesołych Świąt.

Nie został wywieziony z obozu przed Wigilią Bożego Narodzenia 1939 roku, tak jak inni kapelani, co może świadczyć o tym, że udało mu się ukryć przed funkcjonariuszami NKWD swój stan kapłański. Między 5 kwietnia a 12 maja 1940 roku, na podstawie wykazu NKWD sporządzonego w Moskwie, został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu charkowskiego. Jego nazwisko figuruje w wykazie akt ewidencyjnych jeńców wojennych, którzy opuścili obóz w Starobielsku, jako pozycja 2381. Został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w budynku Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie. Ciało kapłana wrzucono do dołu śmierci w Piatichatkach pod Charkowem – obecnie Polski Cmentarz Wojenny w Charkowie.

W liście do rodziny z 11 stycznia 1950 roku, Biskup Polowy Wojsk Polskich Józef Gawlina nazwał go jednym z najlepszych księży kapelanów wojskowych. Ksiądz Bernardyn Dziedziak, kolega księdza Niwy z tarnowskiego Seminarium Duchownego w piśmie z maja 1985 roku napisał:

Był człowiekiem dobrym, uprzejmym, cichym, był kolegą uczynnym. Odznaczał się duchem ofiary i poświęcenia. Przez wszystkich kochany jako «ksiądz Jędruś». Jego ciało wrzucono do zbiorowych dołów podmiejskich w lesie.

Upamiętnienie

Biogram ks. mjra Andrzeja Niwy i jego fotografię zamieszczono na stronie 372 w Księdze Cmentarnej Charkowa. Od 1989 roku jego symboliczna mogiła znajduje się na grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Parafialnym w Ropczycach. W 1991 r. tabliczka z jego nazwiskiem została umieszczona na "Ścianie Katyńskiej" w katedrze polowej Wojska Polskiego w Warszawie. W ramach uroczystości "Katyń pamiętajmy - uczcijmy pamięć bohaterów" na podstawie uchwały Sejmu RP, Prezydent RP Lech Kaczyński i Minister Obrony Narodowej Bogdan Klich decyzją z 5 października 2007 r. pośmiertnie awansowali ks. mjra Andrzeja Niwę na stopień podpułkownika WP. 10 listopada 2007 r. jego nazwisko oraz nazwiska 17 000 innych zamordowanych żołnierzy WP przez funkcjonariuszy NKWD zostało wyczytane przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Ku jego pamięci w 2010 roku posadzono "Dęby Katyńskie" w Dębicy i Błoniu koło Warszawy. 4 listopada 2019 r. na Kościele Garnizonowym w Rzeszowie odbyła się uroczystość poświęcenia tablicy 8 kapelanów WP zamordowanych w Katyniu, pochodzących z Podkarpacia na której znalazł się Andrzej Niwa. W 2019 roku stowarzyszenie "Pamięć Kapelanów Katyńskich" wydało publikację "Ksiądz ppłk Andrzej Niwa (1900-1940) Kapelan WP i KOP".