Andrzej Sitkowski
Andrzej Sitkowski ps. Sowa (ur. 9 listopada 1928[1][2]) – polski brukarz, murarz, ekonomista i pisarz, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, Kawaler Medalu za Ofiarność i Odwagę, Krzyża Orderu Krzyża Niepodległości, członek Szarych Szeregów, żołnierz Armii Krajowej i powstaniec warszawski. Absolwent Uniwersytetu Łódzkiego.
 strzelec
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 listopada 1928 |
|---|---|
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1943–1944 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
II Obwód "Żywiciel" (Żoliborz), Zgrupowanie Żyrafa II, pluton osłony sztabu 227 |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Dzieciństwo i młodość edytuj
Andrzej Sitkowski urodził się 9 września 1928 r. jako syn Antoniego Sitkowskiego i Heleny z domu Domańskiej. Jego zmarły przed wybuchem II wojny światowej ojciec był wyższym oficerem policji, matka zaś z wykształcenia nauczycielką, jednak w czasie okupacji zajmowała się wychowaniem dzieci i prowadzeniem gospodarstwa domowego. Sitkowski ma młodszą siostrę Magdę. Rodzina początkowo mieszkała w Warszawie przy ul. Ciepłej, później w Boernerowie i na warszawskich Bielanach przy ul. Babickiej 5 (Obecnie ul. Cegłowska 15)[3]. Podczas okupacji jego matka przyjęła pod opiekę, na prośbę pianistki Cecylii Kozak, zagrożone prześladowaniem ze względu na korzenie żydowskie siostry Hadassę i Marion Kozak, znane też jako Jadwiga i Maria, a także ich matkę Bronisławę Kozak z domu Landau. Sitkowski pomagał w utrzymaniu ukrywanej trójki i swojej rodziny poprzez handlowanie octem, papierosami oraz rozpalanie ognia w piecach kaflowych. Równocześnie uczęszczał na tajne komplety oraz do obowiązkowej szkoły zawodowej ojców marianów na Bielanach, gdzie kształcił się w zawodzie brukarza i murarza. Na prośbę Bronisławy Kozak uczył jej córkę Hadassę czytać i pisać[2][3].
Udział w powstaniu warszawskim edytuj
Sitkowski wstąpił do Szarych Szeregów w 1943 r. i brał udział w powstaniu warszawskim, walcząc na Żoliborzu[3]. Dostał stopień strzelca w II Obwodzie „Żywiciel” Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej. Działał w zgrupowaniu „Żyrafa II” w plutonie osłony sztabu 227. Był wystawiony przez „Bojowe Szkoły” Szarych Szeregów („Szczury Kanałowe”)[1]. Po upadku powstania trafił do niewoli i został przetransportowany do Niemiec. Początkowo znalazł się w sowieckim obozie jenieckim, jednak później trafił do obozu alianckiego[3]. Był jeńcem Stalagu XI A Altengrabow Kommando 274/1 Gatersleben[1]. Następnie trafił do pracy w niemieckiej cukrowni w Gatersleben w Saksonii-Anhalt[3]. Wówczas nawiązał kontakt z rodziną w Łodzi. Po wyzwoleniu przez amerykańskie wojsko udał się do Łodzi, gdzie spotkał się z matką i siostrą[3].
Losy powojenne edytuj
Po zakończeniu działań wojennych zamieszkał z rodziną w Łodzi. Został absolwentem studiów ekonomicznych, które rozpoczął w łódzkim oddziale Szkoły Głównej Handlowej, a zakończył na Uniwersytecie Łódzkim[3]. W 1982 r. owdowiał, po czym w 1994 r. ponownie zawarł związek małżeński.
Po wojnie rodzina Kozaków, której udzielał pomocy podczas okupacji, udała się na emigrację. Hadassa Kozak została historyczką w Nowym Jorku, natomiast Marion Kozak ukończyła studia historyczne na London School of Economics i jest aktywistką polityczną w Wielkiej Brytanii[3].
Publikacje edytuj
- „UN Peacekeeping. Myth and Reality" 2006 Westport, Conn., Praeger Security International ISBN 978-0-275-99214-9
Odznaczenia edytuj
1 stycznia 1995 r. Andrzej Sitkowski został uhonorowany przez Jad Waszem medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Razem z nim tytuł ten otrzymała jego matka, Helena Sitkowska[1][4]. 11 września 2000 r. został odznaczony Medalem za Ofiarność i Odwagę[5]. 28 września 2015 r. został odznaczony Krzyżem Orderu Krzyża Niepodległości za wybitne zasługi w obronie niepodległości i suwerenności Państwa Polskiego[6].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Powstańcze Biogramy - Andrzej Sitkowski [online], www.1944.pl [dostęp 2021-06-24] (pol.).
- ↑ a b The Righteous Among The Nations [online], The Righteous Among The Nations [dostęp 2021-06-24].
- ↑ a b c d e f g h Zuzanna Benesz (red.), Więcej o rodzinie Sitkowskich. Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl, kwiecień 2011 [dostęp 2021-06-24].
- ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2020 [online], yadvashem.org, 1 stycznia 2020, s. 89.
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 września 2000 r. o nadaniu odznaczeń [online], 11 września 2000, poz. 252.
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 lipca 2015 r. [online], Monitor Polski, 28 września 2015 [dostęp 2021-06-24].