Anna Lutosławska
Anna Lutosławska-Jaworska (ur. 18 lipca 1927 w Krakowie, zm. 19 grudnia 2022 tamże[1]) – polska aktorka i reżyser teatralna, pedagog.
 Anna Lutosławska (Kraków, 2013) | |
| Imię i nazwisko |
Anna Lutosławska-Jaworska |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
18 lipca 1927 |
| Data i miejsce śmierci |
19 grudnia 2022 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1945–2022 |
| Zespół artystyczny | |
| Stary Teatr w Krakowie (1945–1946) Teatr Kameralny TUR w Krakowie (1946–1947) Teatry Dramatyczne we Wrocławiu (1947–1951; 1965–1969) Teatry Dramatyczne w Krakowie (1951–1954) Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1954–1957; 1972–1981) Teatr Ludowy w Krakowie (1957–1965) Teatr Polski we Wrocławiu (1969–1972) | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytuj
Urodziła się jako Maria Anna Redlichówna, w rodzinie Zygmunta Redlicha, urzędnika w Dyrekcji Okręgowej PKP, aktora w teatrach amatorskich Związku Zawodowego Kolejarzy, i Sławy z domu Płachcińskiej, malarki[2][3]. Zadebiutowała 1 maja 1945 w przedstawieniu Beksa w reżyserii autorki dramatu, Marii Biliżanki. Była aktorką „Wesołej Gromadki” przy Studiu Starego Teatru w Krakowie (1945–1946), Teatru Kameralnego TUR w Krakowie (1946–1947), Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu (1947–1951; 1965–1969), Teatrów Dramatycznych w Krakowie (1951–1954), Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1954–1957; 1972–1981), Teatru Ludowego w Nowej Hucie (1957–1965), Teatru Polskiego we Wrocławiu (1969–1972). W latach 1972–1982 była pedagogiem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, gdzie pracowała na stanowisku docenta, wykładała również na Uniwersytecie Jagiellońskim[4][5].
W swojej karierze teatralnej wystąpiła w ponad stu rolach, w spektaklach takich reżyserów jak Krystyna Skuszanka, Jerzy Krasowski, Halina Gallowa, Irena Babel, Lidia Zamkow, Józef Szajna, Henryk Tomaszewski i Kazimierz Dejmek. Ponadto wystąpiła w kilkudziesięciu spektaklach Teatru Telewizji i Teatru Polskiego Radia, gdzie udzielała głosu w spektaklach m.in. Wilama Horzycy i Jerzego Grotowskiego[5].
Laureatka Nagrody im. Ireny Solskiej (2014) za twórczość wywierającą znaczący wpływ na rozkwit sztuki aktorskiej[6]. W uzasadnieniu, Polska Sekcja Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych podkreśliła, iż „dorobek artystyczny, pedagogiczny i literacki Anny Lutosławskiej stawia ją w rzędzie najwybitniejszych artystek teatru, które łączyły aktywną obecność na scenie z pasjami pedagogicznymi, misją społeczną i darem utrwalania swoich obserwacji słowem”[7].
Zmarła w Krakowie, pochowana 27 grudnia 2022 na cmentarzu Batowickim[8] (kwatera A7-1-0)[9].
Życie prywatne
edytujPierwszy mąż – Roman Lutosławski, prawnuk Franciszka Dionizego, wnuk Jana. Z tego związku pochodzi jedyny syn Anny Lutosławskiej – Bolesław Lutosławski, artysta fotografik[3], zamieszkały w Cambridge[10]. Żoną Bolesława, a synową Anny była Grażyna z domu Ruszewska, dziennikarka Radia Lublin.
Drugim mężem był inżynier Michał Jaworski, z którym w 1981 wyjechała do Algierii, gdzie zajęła się malarstwem i fotografią, przerywając na kilka lat karierę aktorską[3][11].
Filmografia
edytuj- Filmy fabularne kinowe i telewizyjne
- 1947: Ostatni etap – jako Urszula
- 1960: Historia współczesna – jako Józia Zabielska
- 1963: Daleka jest droga – jako zakonnica w szpitalu
- 1971: Zaraza
- Seriale telewizyjne
- 1966: Czterej pancerni i pies – jako nauczycielka (odcinek: 2)
- 2009: Pierwsza miłość – jako babcia Kacpra Sablickiego
- 2011: Klan – jako kobieta stojąca na przystanku autobusowym, na którym Kamila Chojnicka i Błażej Popielak rozlepiali ogłoszenie o zaginionej Beacie Boreckiej
- 2011: Barwy szczęścia – jako znajoma Roberta (odcinek: 667)
- 2012–2013: Lekarze – jako Natasza, matka Elżbiety (odcinki: 1, 17–20, 38–39)
- 2016: Na dobre i na złe – jako pani Irena (odcinek: 642)
- 2020: Ojciec Mateusz – jako Genowefa Wątróbska, matka Igora (odcinek: 314)
Spektakle Teatru Tv
edytuj- 1958: Słowo norwidowe
- 1963: Sprawiedliwość w Kioto – jako Kokota
- 1964: Krata – jako Lekarka Anna
- 1964: Rewizor – jako Maria Antonowna
- 1967: Niepokój pred podróżą
- 1968: Szkoła uczuć
- 1968: Zemsta
- 1969: Protesilas i Laodamia
- 1970: Nietrwała i trwożna
- 1970: Ucieczka
- 1971: Caligula – jako Caesonia
- 1971: Kandyda – jako Kandyda
- 1971: Orfeusz – jako Persefona
- 1971: Zamienione głowy (+adaptacja +reżyseria)
- 1973: Nie ma ptaków połowicznych (+scenariusz +reżyseria)
- 1974: Czas nienawistnie zakochany (+reżyseria)
- 1974: Noc tysiączna druga – jako Dama Claudia
- 1976: Lilla Weneda – jako Roza Weneda
- 1976: Okup – jako Olivia Cameron
- 1977: Legenda o Putyfarze – jako Mut-em-enet czyli Putyfara
- 1977: Mozart – jako Matka narzeczonej
- 1989: Ostatni z Jagiellonów – jako Izabela (cz. 1)
- 1993: Siostrzyczki – jako Angeline Sauve
- 1994: Prezydent – jako Hrabina
- 1995: Krystyna – jako Ebba Brahe
- 1995: Wilk kazański
- 1996: Katarzyna – jako Tatiana
- 1997: Alek – jako Żona Sylwka
- 1997: Kasztanek – jako Babcia
Źródło:[12].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (12 maja 2011)[13]
- Złoty Krzyż Zasługi (1972)
- Złota Odznaka za zasługi dla Miasta Krakowa
- Odznaka Budowniczego Nowej Huty[5]
Nagrody
edytuj- Wyróżnienie Podkomitetu Literatury i Sztuki Nagrody Państwowej (zespołowe) za rolę Griszy w sztuce Bertolta Brechta Kaukaskie kredowe koło w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie (1955)[14]
- Nagroda Artystyczna Nowej Huty (1962)
- nagroda za monodram Zamienione głowy według Tomasza Manna na V Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Jednego Aktora we Wrocławiu (1970)
- „Brązowa Iglica” (1971)
- Wielka Nagroda Publiczności i Nagroda Ministra Kultury i Sztuki podczas XIII Festiwalu Teatralnego Kontrapunkt za rolę Róży Żabczyńskiej w przedstawieniu Cudzoziemka wg Marii Kuncewiczowej w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1978)
- nagroda na VI Opolskich Konfrontacjach Teatralnych za rolę Idalii w Fantazym Juliusza Słowackiego (1980)[5]
- Nagroda im. Ireny Solskiej (2014)[6]
Przypisy
edytuj- ↑ Zmarła Anna Lutosławska-Jaworska. Znana aktorka miała 94 lata [online], Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2022-12-20] (pol.).
- ↑ FilmPolski.pl, „FilmPolski” [dostęp 2018-02-12] (pol.).
- ↑ a b c Laudacja – dla Anny Lutosławskiej, aktorki, reżyserki, malarki, autorki [online], 19 września 2014 [dostęp 2020-02-27] (pol.).
- ↑ Katarzyna Jóźwiakowska, Nie tylko aktorka – „Czterej pancerni i pies”: Anna Lutosławska znów na ekranie!, „teleshow.wp.pl”, 5 maja 2014 [dostęp 2018-02-12] (pol.).
- ↑ a b c d Anna Lutosławska-Jaworska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2017-03-09].
- ↑ a b ANNA LUTOSŁAWSKA LAUREATKĄ NAGRODY IM. IRENY SOLSKIEJ | Soroptimistki Kraków [online], www.soroptimist.krakow.pl [dostęp 2017-03-09] (pol.).
- ↑ Katarzyna Jóźwiakowska, Doceniona za życia – „Czterej pancerni i pies”: Anna Lutosławska znów na ekranie!, „teleshow.wp.pl”, 5 maja 2014 [dostęp 2018-02-12] (pol.).
- ↑ Anna Lutosławska-Jaworska - pożegnanie. Krzysztof Nepelski 2023-02-07. [dostęp 2024-07-08].
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2024-07-08].
- ↑ Kroniki Lutosławskiego [online], Kazimierzdolny.pl [dostęp 2020-02-27] (pol.).
- ↑ Ostrowiec Świętokrzyski: czwartek z Anną Lutosławską-Jaworską [online], Nasze Miasto, 11 lutego 2011 [dostęp 2020-02-27] (pol.).
- ↑ Anna Lutosławska w bazie filmpolski.pl
- ↑ M.P. z 2011 r. nr 77, poz. 753 „za wybitne zasługi dla przemian demokratycznych i transformacji ustrojowej w Polsce, za propagowanie idei państwa obywatelskiego oraz osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej”.
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-08].
Linki zewnętrzne
edytuj- Anna Lutosławska w bazie Filmweb
- Anna Lutosławska w bazie filmpolski.pl