Arkebuzeria

REF orange.svg
 Ten artykuł zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł.
(Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające).
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Arkebuzeria (od fr. arquebusier) – jazda uzbrojona w broń palną – arkebuz. Formacje te występowały w wojskach XVI i XVII-wiecznych. Arkebuzerami są także nazywani muszkieterzy uzbrojeni w arkebuzy. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów była rzadkim rodzajem lekkiej jazdy autoramentu cudzoziemskiego, przypominającym wyglądem i organizacją zachodnich kirasjerów. Pojawiła się na ziemiach polskich za panowania Stefana Batorego. Arkebuzerzy prowadzili ogień z konia, co wymagało od nich olbrzymiej zręczności.

Uzbrojona była w arkebuzy lub nieco krótsze bandolety oraz po dwa pistolety i po jednym rapierze na osobę. Uzbrojeniem ochronnym była zbroja arkebuzerska, składająca się z kirysu, obojczyków, naręczaków z rękawicami, nabiodrników z kutych płyt stalowych o grubości miejscami do 3,5 mm, uzupełniona otwartym hełmem (na ogół szturmakiem lub pappenheimerem).

Zorganizowani byli w regimenty z podziałem na kompanie (frejkompanie), których kadra oficerska składała się z kapitana, porucznika, chorążego, podchorążego, kwatermistrza, pisarza i na ogół sześciu wachmistrzów. Ponadto zatrudniano chirurgów, kapelanów, trębaczy, kowali, rusznikarzy i innych.

W Polsce jednostki arkebuzerów występowały w wieku XVI i XVII. Początkowo arkebuzerzy wchodzili w skład mieszanych jednostek składających się jeszcze z kopijników oraz jeźdźców służących po husarsku. Po likwidacji kopijników i wyodrębnieniu husarii arkebuzerzy tworzyli samodzielne jednostki, z reguły dość nieliczne (aczkolwiek zdarzały się wyjątki, np. w 1655 r. szlachta wielkopolska uchwaliła powołanie wojewódzkiego skwadronu liczącego 300 koni). Aż do lat 20. XVII w. jednostki arkebuzerów były w Polsce zaliczane do husarii, choć w rzeczywistości bardzo się od niej różniły. Jednostki arkebuzerów wystawiała od czasów Stefana Batorego do panowania Jana III Sobieskiego rodzina Charlińskich.

Jednostki arkebuzerów występowały też poza Europą - wchodziły w skład wojsk kolonizacyjnych m.in. w Ameryce Północnej i Południowej, ale także w Japonii.

  • Uzbrojenie i ćwiczenia arkebuzerów.

  • Żołnierz hiszpański wyposażony w arkebuz.

  • Arkebuz z zamkiem kołowym, przełom XVI/XVII wieku.

BibliografiaEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arkebuzeria&oldid=48932860”