Asturia
Asturia, Księstwo Asturii (hiszp. Asturias, Principado de Asturias, ast. Asturies, Principáu d’Asturies) – region historyczno-geograficzny, wspólnota autonomiczna i prowincja[1] w Hiszpanii.
| wspólnota autonomiczna | |||||
| |||||
| |||||
| Hymn: Asturias, patria querida | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania |
11 stycznia 1982 | ||||
| Kod ISO 3166-2 |
O | ||||
| Prezydent | |||||
| Powierzchnia |
10 604 km² | ||||
| Populacja (2006) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
101 os./km² | ||||
| Języki urzędowe | |||||
| Liczba przedstawicieli w parlamencie | |||||
| Liczba senatorów |
2 | ||||
| Liczba posłów |
8 | ||||
Położenie na mapie Hiszpanii
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Podczas rządów gen. Franco Asturia nazywana była prowincją Oviedo, jej historyczna nazwa została przywrócona za czasów demokratycznych.
Język edytuj
Większość ludności mówi językiem hiszpańskim, natomiast ok. 18% językiem asturyjskim, który nie ma statusu oficjalnego języka Hiszpanii.
Geografia edytuj
Stolicą Asturii jest Oviedo, lecz największym miastem jest Gijón, inne większe miasta: Avilés, Cangas de Onís, Cangas del Narcea, Grado, Langreo (La Felguera i Sama), Mieres, Villaviciosa i Llanes. W skład księstwa Asturii wchodzi jedna prowincja o takiej samej nazwie.
Położenie edytuj
Asturia jest położona w północnej Hiszpanii nad Zatoką Biskajską, od wschodu graniczy z prowincją Kantabria, od południa z Kastylią i Leónem, a na zachodzie z Galicją.
Warunki naturalne edytuj
Większą część powierzchni Asturii zajmują Góry Kantabryjskie z kulminacją Torre de Cerredo o wysokości 2648 m n.p.m., na północy wąski pas nadbrzeżnej niziny. Góry Kantabryjskie są silnie rozczłonkowane.
Główne rzeki edytuj
Budowa geologiczna edytuj
Góry Kantabryjskie zbudowane są z wapieni, marmurów i kwarcytów, obniżenia z mniej odpornych łupków i piaskowców. Jest to obszar najbogatszy w skały wapienne na Półwyspie Iberyjskim. Miąższość wapieni dochodzi do 2,5 km. Licznie występują formy krasowe – wąwozy, jaskinie i in.
Ochrona przyrody edytuj
Na południowym wschodzie największy w Hiszpanii Park Narodowy Picos de Europa, założony w 1918, o powierzchni 650 km². Leży on w środkowej części masywu Picos de Europa.
Podział terytorialny edytuj
Asturia jest wspólnotą autonomiczną oraz prowincją. Dzieli się wyłącznie na comarcas.
Gospodarka edytuj
Przemysł edytuj
Region rozwinięty przemysłowo, koncentracja zakładów występuje głównie w dolinach rzek. Silnie rozwinięty przemysł wydobywczy, stanowiący podstawę gospodarki (eksploatacja złóż węgla kamiennego, rud żelaza, manganu, cynku i ołowiu), ponadto przemysł metalurgiczny (hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych), maszynowy, stoczniowy, zbrojeniowy, chemiczny (koksowniczy), włókienniczy, skórzany, szklarski, spożywczy i papierniczy (celuloza).
Rolnictwo edytuj
Uprawa zbóż (głównie pszenica, proso i kukurydza), ziemniaków, winorośli, fasoli, warzyw i owoców. Hodowla bydła i koni, a na wybrzeżu rybołówstwo.
Turystyka edytuj
Liczne kąpieliska na Zielonym Wybrzeżu (hisz. Costa Verde) m.in.: Luarca, Ribadesella, Llanes.
Historia edytuj
Osadnictwo ludności na ziemiach dzisiejszej Asturii miało miejsce już w czasach paleolitu (Altamira).
W drugiej połowie I tysiąclecia p.n.e. tereny zasiedlało celtyckie plemię Asturów, w wyniku wojny kantabryjskiej w latach 25–19 p.n.e. pokonane i podporządkowane Cesarstwu Rzymskiemu.
Na przełomie V i VI wieku miał miejsce podbój terenów dzisiejszej Asturii przez Wizygotów. W czasie arabskiego najazdu na Półwysep Iberyjski (początek VIII wieku), góry Asturii stały się schronieniem dla arystokracji wizygockiej, która pod wodzą Pelagiusza, pierwszego króla Asturii wygrała bitwę pod Covadongą w roku 722 i utworzyła Królestwo Asturii. Nowo powstałe królestwo zapoczątkowało rekonkwistę i do 910 roku wyparło muzułmanów aż po rzekę Duero. Podziały i unie dynastyczne zakończyły się włączeniem w 1230 roku ziem Asturii do Królestwa Kastylii. Od 1388 roku następca tronu Kastylii (a następnie Hiszpanii) nosił tytuł księcia Asturii.
Zaniedbana prowincja królestwa hiszpańskiego w drugiej połowie XIX wieku, po odkryciu złóż węgla i rud żelaza, stała się jednym z najbardziej uprzemysłowionych regionów kraju. W październiku 1934 roku miała miejsce rewolucja robotnicza przeciw udziałowi prawicy w rządzie republiki. Rewolucja została krwawo stłumiona, a w jej pacyfikacji zginęło wielu cywili, gdyż oficerowie pacyfikujący rebelię nakazali traktować miasto jako wrogie (tak jak podczas wojen zagranicznych)[2]. W okresie wojny domowej 1936–1939 Asturia została opanowana w zaciętych walkach przez frankistów przy udziale korpusu włoskiego. W 1982 roku otrzymała status wspólnoty autonomicznej.
Lista prezydentów Asturii edytuj
| Okres sprawowania rządów | Prezydent[3] | Partia |
|---|---|---|
| 1981 – 1983 | Rafael Fernández Álvarez | PSOE |
| 1983 – 1991 | Pedro de Silva | PSOE |
| 1991 – 1993 | Juan Luis Rodríguez-Vigil | PSOE |
| 1993 – 1995 | Antonio Trevín | PSOE |
| 1995 – 1999 | Sergio Marqués Fernández | PP/URAS |
| 1999 – 2011 | Vicente Álvarez Areces | PSOE |
| 2011 – 2012 | Francisco Álvarez-Cascos | FAC |
| 2012 – | Javier Fernández Fernández | PSOE |
Demografia edytuj
| Ludność Asturii w latach 1787–2006 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ewolucja demograficzna Asturii w latach 1900–2006 | Rok | Ludność | % ludności Hiszpanii | Rok | Ludność | % ludności Hiszpanii | |
| 1787 | 342 537 | 3,34% | 1960 | 989 344 | 3,23% | ||
| 1857 | 524 529 | 3,39% | 1970 | 1 045 635 | 3,08% | ||
| 1877 | 576 352 | 3,47% | 1981 | 1 127 007 | 2,99% | ||
| 1887 | 595 420 | 3,39% | 1991 | 1 098 725 | 2,79% | ||
| 1897 | 612 663 | 3,39% | 1996 | 1 087 885 | 2,74% | ||
| 1900 | 627 069 | 3,37% | 2001 | 1 075 329 | 2,62% | ||
| 1910 | 685 131 | 3,43% | 2002 | 1 073 971 | 2,57% | ||
| 1920 | 743 726 | 3,48% | 2003 | 1 075 381 | 2,52% | ||
| 1930 | 791 855 | 3,34% | 2004 | 1 073 761 | 2,48% | ||
| 1940 | 836 642 | 3,22% | 2005 | 1 076 635 | 2,44% | ||
| 1950 | 888 149 | 3,16% | 2006 | 1 076 896 | 2,41% | ||
Miasta Asturii edytuj
| Miasto | Populacja (2005) |
|---|---|
| Gijón | 273 931 |
| Oviedo | 212 174 |
| Avilés | 83 855 |
| Siero | 48 991 |
| Langreo | 46 558 |
| Mieres | 45 943 |
| Castrillón | 22 932 |
| San Martin del Rey Aurelio | 19 698 |
| Corvera de Asturias | 15 769 |
| Cangas del Narcea | 15 672 |
| Llanes | 12 982 |
| Ribadesella | 6 205 |
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Do 1983 roku pod nazwą Provincia de Oviedo.
- ↑ Preston, Paul (2010) „The Theorists of Extermination”. essay in Unearthing Franco’s Legacy, s. 61. University of Notre Dame Press, ISBN 0-268-03268-8.
- ↑ Rulers: Spain: Autonomous communities. rulers.org. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).