Wikipedia

August Łoś

August Ignacy Franciszek Ksawery Józef hr. Łoś z Grodkowa i Januszowic herbu Dąbrowa (ur. 3 grudnia 1829 we Lwowie – zm. 29 grudnia 1902 we Lwowie) – ziemianin, powstaniec styczniowy, poseł na Sejm Krajowy Galicyjski i do austriackiej Rady Państwa,

August Ignacy Franciszek Łoś
Herb
Dąbrowa
Hrabia
Rodzina

Łosiowie z Grodkowa i Januszowic

Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1829
Lwów

Data i miejsce śmierci

29 grudnia 1902
Lwów

Ojciec

Zygmunt hr. Łoś

Matka

Anna ks. Woroniecka

Żona

Joanna Ponińska

Dzieci

August Maria hr. Łoś Marian hr. Łoś Emilia hr. Łoś Justyn hr. Łoś

Rodzeństwo

Józefa hr. Dzieduszycka Zuzanna Sokołowska Wincencja Papara

Życiorys

edytuj

Oficer armii austriackiej, a następnie ziemianin[1]. Był dziedzicem majątku Werchrata w pow. rawskim[2] oraz kilku majątków w pow. samborskim m.in. Czyszki i Stupnica[3]. Był delegatem Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, a następnie prezesem jego rady nadzorczej (1895-1902)[3]. Oprócz tego był członkiem rad nadzorczych kolei lokalnej Borki Wielkie -Grzymałów (1902) oraz kolei lokalnych wschodnio-galicyjskich (1896)[4].

Gdy wybuchło powstanie styczniowe, nawiązał współpracę z Komitetem Lwowskim księcia Adama Sapiehy[2][5][6]. Organizował dostawy broni i amunicji dla oddziałów działających w Lubelskim. Organizator i dowódca oddziału w powstaniu styczniowym, pod rozkazami Apolinarego Kurowskiego i Dionizego Czachowskiego, prawdopodobnie adiutant gen. Józefa Hauke-Bosaka[7]. W powstaniu styczniowym walczył w oddziale Andrzeja Łopackiego. Droga tego oddziału wiodła przez Baranów, Michniów, lasy wąchockie - aż do Wierzbnika[8]. Po powrocie do Galicji udzielał dużego wsparcia finansowego oraz zaopatrywał działające w Galicji lazarety i szpitale, przede wszystkim w Narolu, gdzie został zorganizowany szpital przez jego kuzynkę – Marię Łoś[2]. Jego żona Joanna Łoś była członkinią Komitetu Niewiast Polskich, pomagającej powstańcom i opiekującej się rannymi. Funkcję swą pełniła bardzo gorliwie, na co zwracali uwagę powstańcy w swych wspomnieniach[2].

W dobie autonomicznej aktywny politycznie. W latach 1877–1880 był prezesem rady powiatu rawskiego[4]. Był posłem na Sejm Krajowy Galicyjski III kadencji (1870–1874), wybranym w kurii I (wielkiej własności) w obwodzie nr 4 złoczowskim, po jego rezygnacji w 1874 wybrano Włodzimierza Dzieduszyckiego[9][10]. Był także posłem do austriackiej Rady Państwa III kadencji (15 września 1870 - 10 sierpnia 1871), IV kadencji (27 grudnia 1871 - 21 kwietnia 1873) wybranym przez Sejm w kurii I – jako delegat z grona wirylistów i większej własności ziemskiej. Mandat utracił z powodu niestawienia się na obrady[3][11]. Powtórnie był posłem w VII kadencji (22 września 1885 - 23 stycznia 1891), wybranym w kurii IV (gmin wiejskich) w okręgu nr 14 Sambor, Łąka, Stare Miasto, Stara Sól, Turka, Borynia, Rudki, Komarno i posłem w VIII kadencji ( 9 kwietnia 1891 - 22 stycznia 1897) wybranym w kurii I (wielkiej własności) z okręgu nr 9 Sambor, Stare Miasto, Turka, Drohobycz, Rudki[3][11]. W parlamencie austriackim należał do Koła Polskiego w Wiedniu[3][11].

Rodzina

edytuj

Był synem Zygmunta Piotra hr. Łosia (1791-1839), właściciela Werchraty z Górnikami i Monasterskiem, Potoku i Teniatyska w powiecie żółkiewskim. Zygmunt został w 1825 wybrany z grona magnatów członkiem Stanów Galicyjskich. W tym samym roku poślubił w Rawie Ruskiej Annę ks. Woroniecką h. Korybut, córką Zuzanny z hr. Jaworskich-Bobroniczów h. Sas oraz Wincentego, wysokiego oficera w armii Księstwa Warszawskiego. Anna ks. Woroniecka secundo voto poślubiła Kaspra hr. Stadnickiego h. Szreniawa, oficera wojsk napoleońskich, syna Ignacego i Zofii Poletyłło h. Trzywdar. Zygmunt zmarł 3 maja 1839 roku w Zadarowie[12][13]. August Łoś miał trzy siostry: Józefę, która wyszła za Edwarda hr. Dzieduszyckiego h. Sas, syna Ludwika i Dominiki z Bielskich h. Jelita; Zuzannę, która wyszła za Juliusza Sokołowskiego h. Pomian; Wincencję, która wyszła za Feliksa Paparę h. Paparona i Ryś[14][1]. August Łoś poślubił 29 stycznia 1854 we Lwowie Joannę Ponińską h. Łodzia (zm. 1894), właścicielkę dóbr Milatycze (pow. lwowski), córkę Jana i Emilii von Hippman h. wł. Mieli czworo dzieci: Augusta Marię (1856-1933), który poślubił Marię Pietruską h. Starykoń, córkę Oktawa i Stefanii z Augustonowiczów h. Odrowąż; Mariana (1858-1940), który poślubił Helenę Kotarską h. Pniejnia, córkę Stanisława i Julii z Wojnarowskich h. Strzemię; Emilię; Justyna (1873-1933), który poślubił Helenę hr. Dzieduszycką h. Sas, córkę Stanisława i Karoliny z Weryha-Darowskich h. Ślepowron[14][1][15][4].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c August Ignacy Franciszek Ksawery Józef hr. Łoś Sr. h. Dąbrowa - Geni online [18.04.2003]
  2. ↑ a b c d Zygmunt Kubrak, Powstanie styczniowe: pogranicze cieszanowsko-lubaczowskie, Lubaczów 2003, s. 15, 47–50, 86.
  3. ↑ a b c d e Franz Adlgasser, Kurzbiografie Łoś, August Graf - Parlamentarier 1848-1918, Parlament Österreich Republik, online [18.04.2023)
  4. ↑ a b c Jerzy Sewer Dunin-Borkowski, hr. Łoś August, [w:] Almanach Błękitny. Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich, Warszawa-Lwów [1908], s. 568-569
  5. ↑ Józef Białynia-Chłodecki, Pamiętnik powstania styczniowego w pięćdziesiątą rocznicę wypadków, Lwów 1913, s. 289.
  6. ↑ Jan Stella-Sawicki, Galicya w powstaniu styczniowym, Lwów 1909, s. 22.
  7. ↑ Urszula Olbromska, O pamięci w kamieniu wyrytej..., Upamiętnienia obrońców Ojczyzny i pomordowanych w rejonie przygranicznym (obecna Ukraina), [w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, tom 5, redakcja Wojciech Walczak, Karol Łopatecki, Białystok 2013, s. 453
  8. ↑ Zapomniane wspomnienia, opr. Eligiusz Kozłowski, Warszawa 1981, s. 468.
  9. ↑ Stanisław Grodziski, Sejm Krajowy Galicyjski 1861–1914, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1993, ISBN 83-7059-052-7
  10. ↑ Wykaz Członków Sejmu Krajowego Królewstwa Galicyi i Lodomeryi, tudzież Wielkiego Xięstwa Krakowskiego, Lwów 1870,
  11. ↑ a b c Józef Buszko: Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848-1918. s. 356.
  12. ↑ Jerzy Sewer Dunin-Borkowski, hr. Łoś Zygmunt, [w:] Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich, Lwów 1895, s. 363
  13. ↑ Jerzy Sewer Dunin-Borkowski, hr. Łoś Zygmunt, [w:] Almanach Błękitny. Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich, Warszawa-Lwów [1908], s. 567-568
  14. ↑ a b August hr. Łoś z Grodkowa i Januszowic h. Dąbrowa w portalu sejm-wielki.pl
  15. ↑ Jerzy Sewer Dunin-Borkowski, hr. Łoś August, [w:] Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich, Lwów 1895, s. 363-364
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=August_Łoś&oldid=73473645”