Wikipedia

Błyskotek rdzawy

Błyskotek rdzawy[4] (Geotrygon montana) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Występuje w Ameryce Środkowej i Południowej od Meksyku, Wielkich i Małych Antyli po Boliwię, Paragwaj, południowo-wschodnią Brazylię i skrajnie północno-wschodnią Argentynę[2]. Poza podgatunkiem nominatywnym wyróżnia się również podgatunek G. m. martinica[2][5][6][7]. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Błyskotek rdzawy
Geotrygon montana[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

gołębiowe

Rodzina

gołębiowate

Podrodzina

gołębie

Rodzaj

Geotrygon

Gatunek

błyskotek rdzawy

Synonimy
  • Columba montana Linnaeus, 1758[2]
  • Oreopeleia montana (Linnaeus, 1758)
Podgatunki
  • G. m. martinica (Linnaeus, 1766)
  • G. m. montana (Linnaeus, 1758)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Takson ten opisał naukowo w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae; nowemu gatunkowi nadał nazwę Columba montana. Jako miejsce typowe wskazał Jamajkę[8]. Później gatunek zaliczano do rodzaju Oreopeleia, a obecnie jest umieszczany w rodzaju Geotrygon[2]. Wyróżnia się dwa podgatunki[2][5]:

  • G. m. martinica (Linnaeus, 1766) – błyskotek plantacjowy[4]
  • G. m. montana (Linnaeus, 1758) – błyskotek rdzawy[4]

Dawniej czasami traktowano je jako odrębne gatunki[2].

Morfologia edytuj

Rozmiary i masa ciała edytuj

Długość ciała samca błyskotka rdzawego waha się między 21 a 28 cm, a masa ciała mieści się w zakresie 85–150 g. Samice osiągają 19–26 cm długości ciała i 77–152 g masy ciała[2]. Skrzydło mierzy zazwyczaj 13,2–14,8 cm, a ogon 5,2–5,7 cm. Dziób przeciętnego osobnika ma długość ok. 1,3–1,4 cm. Skok od 2,1 do 2,9 cm[6]. Rozpiętość skrzydeł 33–38 cm[9]. Podgatunek martinica jest większy od podgatunku nominatywnego[2].

Wygląd zewnętrzny edytuj

W obrębie gatunku występuje bardzo wyraźny dymorfizm płciowy. Czoło dorosłego osobnika płci męskiej o rdzawoczerwonej barwie, przechodzącej w czerwonobrązową z fioletowym połyskiem na wierzchu głowy oraz karku. Boczne części szyi, grzbiet, barkówki, lotki trzeciorzędowe, kuper, pokrywy nadogonowe i sterówki czerwonawobrązowe, mieniące się na purpurowo. Pokrywy skrzydłowe o podobnym kolorze, z coraz intensywniejszym połyskiem w miarę zbliżania się do małych pokryw skrzydłowych. Lotki brązowawe i matowe. Podbródek i gardło żółtawobiałe. Pasek policzkowy jasny i szeroki, ciągnący się od dzioba do karku. Upierzenie nad dziobem, na szyi oraz na piersi żółtaworóżowe, przechodzące w bardziej różany kolor na brzuchu, bokach ciała i pokrywach podogonowych. Spód ogona matowy, o brązowej barwie, a sam ogon ma zaokrąglony kształt[9]. Lotki od spodu o mało wyrazistej, czerwonobrązowej barwie i z brązowymi końcówkami. Tęczówka może mieć kolor pomarańczowy, brązowy lub pośredni między tymi barwami albo żółty. Skóra przy oczodołach czerwona[6], powieki jasnoczerwone. Przednia część skoku i palce ciemnoczerwone, tylna powierzchnia skoku białoróżowa. Podstawa górnej szczęki matowoczerwona, jej reszta oraz cała żuchwa brązowa. Woskówka o mało intensywnie czerwonej barwie[10].

Upierzenie samicy jest ciemniejsze, oliwkowobrązowe w górnych partiach ciała i pozbawione połysku. Czoło o płowej, brązowawej barwie przechodzącej w ciemny zielonkawy brąz na czubku głowy. Pasek policzkowy mniej widoczny niż u samca. Szyja i przednia część głowy żółtawobrązowe, pierś i boki ciała oliwkowobrunatne. Brzuch o barwie między jasnym a ciemnym płowym brązem.

Młode błyskotki rdzawe są podobne do dorosłej samicy. Upierzenie ciemne, oliwkowobrązowe. Barkówki oraz pokrywy skrzydłowe z zakończeniami o ceglanej barwie. Brzuch ciemniejszy, z bardziej czerwonawym upierzeniem. Pióra na karku matowe, nie mienią się na fioletowo. Jasnoczerwona skóra przy oczodołach. Nogi bladoczerwone[6][2].

Występowanie edytuj

Środowisko edytuj

Zamieszkuje przede wszystkim wilgotne lasy na nizinach[3]. Występuje w lasach tropikalnych na wysokościach do ok. 1500 metrów, ale najczęściej widywany na poziomie do 600 metrów. Preferuje tereny leśne, zwłaszcza z gęstym podszytem i grubą warstwą ściółki, jednak może być spotkany w miejscach, gdzie prowadzi się selektywną wycinkę drzew, w gęstych zaroślach na opuszczonych plantacjach lub w pobliżu terenów rolniczych[6].

Zasięg występowania edytuj

Poszczególne podgatunki zamieszkują:

Występuje też na Grenadzie i Trynidadzie, tamtejsze populacje wydają się pośrednie pomiędzy wymienionymi podgatunkami[2].

Pożywienie edytuj

Błyskotek rdzawy poszukuje pożywienia w podszycie leśnym lub na ściółce, rzadziej wzdłuż zakrzewień blisko otwartych przestrzeni. W skład jego diety wchodzą dojrzałe owoce, ostra papryka, nasiona jatrofy przeczyszczającej, roślin z rodzaju Styrax i inne nasiona oleiste oraz niewielkie ślimaki, owady, gąsienice i larwy. Może spożywać również kukurydzę[10][6].

Tryb życia i zachowanie edytuj

Prowadzi dzienny tryb życia[11]. Preferowanym sposobem przemieszczania się błyskotka rdzawego jest chodzenie, z charakterystycznym dla gołębiowatych kiwaniem głową. W przypadku spłoszenia często wlatuje na gałęzie, by stamtąd obserwować otoczenie, a następnie wraca na ziemię w celu znalezienia kryjówki. Raczej nie rzuca się w oczy i jest dość płochliwy. Rzadko przebywa w większych grupach, najczęściej spotyka się pojedyncze osobniki lub pary[10][6].

Na ogół osiadły, ale zarejestrowano ruchy przez wenezuelski stan Aragua między 22 IV a 3 V, najczęściej nocą[6].

Głos edytuj

Donośne, głębokie, monosylabiczne i wolne gruchanie powtarzane co 3–4 sekundy, raczej bez modulacji i odchyleń, pod koniec stopniowo milknące[6][12][13].

Rozród edytuj

Okres godowy edytuj

Toki: samiec demonstracyjnie nachyla się przed samicą, porusza głową i podnosi ogon, następnie ściga potencjalną partnerkę w szybkim locie przez las[6].

Gniazdo: budowane jest w kwietniu[10], ma formę luźnej platformy, składa się z krótkich gałązek, fragmentów bambusa i jest wyłożone wysuszonymi liśćmi oraz korzonkami[14]. Może być zamaskowane mchem lub poroślem. Leży na martwych pniach drzew, gałęziach, w niskich, gęstych zakrzewieniach lub w winoroślach, na wysokości od 0,5 do 3,5 m nad ziemią[6].

Okres lęgowy edytuj

Zakres czasowy okresu lęgowego jest zależny od obszaru zamieszkiwanego przez dane osobniki. Na wyspie Trynidad trwa od lutego do lipca, ptaki zamieszkujące Gujanę rozmnażają się od lutego do kwietnia, w Kolumbii i Wenezueli od stycznia do czerwca, w Peru i Boliwii od sierpnia lub września do grudnia[6].

Jaja: samica składa dwa jaja w odstępie dłuższym niż doba – pierwsze z jaj jest składane rano, drugie późnym popołudniem kolejnego dnia. Mają jasną lub ciemną kremową barwę, a ich średnie wymiary wynoszą 26,5 na 19,5 mm[10][14].

Wysiadywanie: rozpoczyna się po złożeniu drugiego jaja. W ciągu dnia wysiaduje samiec, a nocą samica. Trwa ok. 10–11 dni. W ciągu roku wyprowadzane są dwa lęgi[10][6].

Pisklęta: pierwszego dnia po wykluciu są karmione do 22 razy, wraz z upływem czasu zmniejsza się ilość tych posiłków i po tygodniu otrzymują jedzenie trzy razy dziennie. Dorosłe osobniki utrzymują porządek w gnieździe poprzez zjadanie skorupek jajek i odchodów piskląt. Młode po 8–9 dniach mogą przejść z gniazda w gęstą roślinność. Pierzenie zachodzi po ok. 10 dniach od wyklucia[10][6]. Młode ostatecznie opuszczają gniazdo po ok. dwóch tygodniach[13].

Status edytuj

IUCN uznaje błyskotka rdzawego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała, że liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 50–500 tysięcy dorosłych osobników, a jej trend jest umiarkowanie spadkowy[3].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Geotrygon montana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Baptista i inni, Ruddy Quail-dove (Geotrygon montana), [w:] Handbook of the Birds of the World Alive (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana, Editors), Barcelona: Lynx Edicions, 2018 [dostęp 2021-10-24] (ang.).  
  3. ↑ a b c BirdLife International, Geotrygon montana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2014.3 [dostęp 2015-03-09] (ang.).
  4. ↑ a b c Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Columbinae Leach, 1820 - gołębie (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-15].
  5. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o David Gibbs, Pigeons and Doves: A Guide to the Pigeons and Doves of the World, A&C Black, 30 czerwca 2010, ISBN 978-1-4081-3556-3 [dostęp 2018-07-16] (ang.).
  7. ↑ D. Lepage: Ruddy Quail-Dove Geotrygon montana. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2021-10-24]. (ang.).
  8. ↑ K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, 1758, s. 163 (łac.).
  9. ↑ a b Ruddy Quail-Dove Identify [online], WhatBird.com [dostęp 2018-07-17].
  10. ↑ a b c d e f g Ruddy Quail-Dove – Appearance, [w:] Neotropical Birds Online [online], Cornell Lab of Ornithology [dostęp 2018-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-17] (ang.).
  11. ↑ Ruddy Quail-dove – Geotrygon montana [online], Encyclopedia of Life [dostęp 2018-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-17] (ang.).
  12. ↑ Ber van Perlo, A Field Guide to the Birds of Brazil, Oxford University Press, 9 października 2009, ISBN 978-0-19-974565-4 [dostęp 2018-07-17] (ang.).
  13. ↑ a b Ruddy Quail-Dove – Species Information and Photos [online], www.sdakotabirds.com [dostęp 2018-07-17].
  14. ↑ a b Paul Smith, RUDDY QUAIL-DOVE Geotrygon montana [online], FAUNA Paraguay [dostęp 2018-07-17].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Błyskotek_rdzawy&oldid=72989860”