Bawełna kosmata

gatunek krzewów

Bawełna kosmata, bawełna zwyczajna (Gossypium hirsutum) – gatunek krzewów z rodziny ślazowatych. Pochodzi z Ameryki Środkowej, gdzie był uprawiany. W wyniku rozwoju tkactwa w XVIII i XIX wieku oraz wynalezienia maszyn przędzalniczych wzrosło zapotrzebowanie na ten surowiec i zwiększył się areał upraw tej rośliny. Do dziś bawełna kosmata jest jednym z ważnych surowców w przemyśle przędzalniczym i jest uprawiana wszędzie, gdzie pozwalają na to warunki klimatyczne.

Bawełna kosmata
Ilustracja
Torebka z nasionami pokrytymi włoskami
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

ślazowate

Rodzaj

bawełna

Gatunek

bawełna kosmata

Nazwa systematyczna
Gossypium hirsutum L.
Sp. pl. ed. 2, 2:975. 1763
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Kwiat bawełny zwyczajnej

Nazewnictwo

edytuj

Posiada wiele synonimów nazwy łacińskiej[4]: Gossypium hirsutum subsp. latifolium (Murray) Roberty, Gossypium hirsutum var. marie-galante (G. Watt) J. B. Hutch., G. hirsutum var. punctatum (Schumach.) Roberty, G. jamaicense Macfad, G. lanceolatum Tod., G. mexicanum Tod., G. morrillii O. F. Cook & J. Hubb., G. palmeri G. Watt, G. punctatum Schumach., G. purpurascens Poir., G. religiosum L., G. schottii G. Watt, G. taitense Parl., G. tridens O. F. Cook & J. Hubb. W języku polskim prawidłowa jest nazwa bawełna kosmata będąca tłumaczeniem prawidłowej nazwy łacińskiej (G. hirsutum L.).

Morfologia

edytuj
Liście
3-7 klapowe.
Kwiaty
Barwy kremowej.
Owoce
Torebka zawierająca wiele nasion pokrytych włoskami długości 10–60 mm.

Zastosowanie

edytuj

Z włosków okrywających nasiona tej rośliny otrzymuje się tzw. włókno techniczne, które używane jest m.in. do wyrobu różnych tkanin bawełnianych, jak też używane jako domieszka do innych tkanin. Z nasion uzyskuje się także olej, który następnie jest używany do wyrobu margaryny. Odpady służą jako cenna karma dla zwierząt.

Bawełna kosmata jest wykorzystywana przy wyrobie różnego rodzaju sznurów i taśm. Poprzez nitryfikację włókien bawełny za pomocą kwasu azotowego z kwasem siarkowym otrzymuje się tzw. bawełnę strzelniczą. Służy ona do wyrobu prochu bezdymnego.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).
  3. Gossypium hirsutum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-11].

Bibliografia

edytuj
  • Rośliny użytkowe Wiedza Powszechna, Warszawa, 1966