Ben Gazzara

amerykański aktor

Ben Gazzara (właśc. Biagio Anthony Gazzara; ur. 28 sierpnia 1930 w Nowym Jorku, zm. 3 lutego 2012 tamże) − amerykański aktor filmowy, teatralny i telewizyjny oraz reżyser.

Ben Gazzara
Ilustracja
Ben Gazzara (lata 60.)
Imię i nazwisko

Biagio Anthony Gazzara

Data i miejsce urodzenia

28 sierpnia 1930
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

3 lutego 2012
Nowy Jork

Zawód

aktor, reżyser

Współmałżonek

Louise Erickson
(1951–1957; rozwód)
Janice Rule
(1961–1979; rozwód)
Elke Stuckmann
(1982–2012; jego śmierć)

Lata aktywności

1953–2012

Życiorys

edytuj

Wczesne lata

edytuj

Biagio Anthony Gazzara[1][2] urodził się w Nowym Jorku jako syn sycylijskich imigrantówdekarza i stolarza Antonio Gazzary i Angeli (z domu Cusumano)[3]. W 1948 ukończył St. Simon Stock High School w nowojorskim Bronksie (wcześniej uczył się w Stuyvesant High School). Naukę kontynuował na wydziale elektrotechniki w New York City College i The New York School of Social Research. Aktorstwa uczył się w Actors Studio[4].

Kariera

edytuj

W 1953 zadebiutował udaną rolą Jocko de Parisa na broadwayowskiej scenie, w przedstawieniu Skończony jako człowiek (End as a Man), za którą otrzymał nagrodę Theatre World[5]. Następnie zagrał w sztukach Tennessee Williamsa: Kotka na gorącym blaszanym dachu (Cat On A Hot Tin Roof, 1955–56) w reżyserii Elii Kazana i Kto się boi Wirginii Woolf? (Who’s Afraid of Virginia Woolf?, 1976; nominacja do nagrody Tony i Drama Desk Award) oraz w spektaklach: Kapelusz pełen deszczu (A Hatful of Rain, 1955–56), Nocny cyrk (The Night Circus, 1958) i Dziwne interludium (Strange Interlude, 1963)[6] z Jane Fondą.

Po gościnnym udziale w serialach, zadebiutował w dramacie Dziwny jeden (The Strange One, 1957). W dramacie kryminalnym Otto Premingera Anatomia morderstwa (Anatomy of a Murder, 1959) z Jamesem Stewartem i Lee Remick zagrał postać podporucznika Fredericka Maniona. Kreacja adwokata Paula Bryana w serialu NBC Uciekaj, jeśli ci życie miłe! (Run For Your Life, 1965–68) przyniosła mu trzy nominacje do nagrody Złotego Globu i dwie nominacje do nagrody Emmy. Reżyserował m.in. dwa filmy telewizyjne NBC Columbo: Przyjaciel w sprawie (A Friend in Deed, 1974) i Zmartwione wody (Troubled Waters, 1975). Za rolę majora Franka Hallswortha w historycznym dramacie wojennym Inchon (1981) z udziałem Laurence’a Oliviera i Jacqueline Bisset oraz za postać Brada Wesleya w dramacie sensacyjnym Wykidajło (Road House, 1989) z Patrickiem Swayze i Samem Elliottem był nominowany do Złotej Maliny jako najgorszy aktor drugoplanowy. Jako Bruneri / Canella w dramacie kryminalnym Prawdziwy skandal (Uno scandalo perbene, 1984), do którego napisał scenariusz i wyreżyserował Pasquale Festa Campanile, zdobył nominację do David di Donatello dla najlepszego aktora[7].

Występował także na małym ekranie, m.in. w melodramacie CBS Pocałunki i kłamstwa (Lies Before Kisses, 1991) z Jaclyn Smith i Gregiem Eviganem. Za jego rolę Nicka w telewizyjnym dramacie HBO Histeryczna ślepota (Hysterical Blindness, 2002) z Umą Thurman, Geną Rowlands, Juliette Lewis i Justinem Chambersem został uhonorowany nagrodą Złotego Globu.

Spotykał się z Audrey Hepburn i Elaine Stritch. W latach 1951–57 był żonaty z Louise Erickson. 25 listopada 1961 poślubił Janice Rule, z którą ma córkę Elizabeth. 28 stycznia 1982 doszło do rozwodu[8]. 27 lutego 1982 ożenił się po raz trzeci z Elke Stuckmann[9].

Zmarł 3 lutego 2012[10] w nowojorskim szpitalu, w 23. rocznicę śmierci swego wielkiego przyjaciela, Johna Cassavetesa, na raka trzustki w wieku 81 lat[11].

Wybrana filmografia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Personalidade: Ben Gazzara (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2017-08-08]. (port.).
  2. Ben Gazzara. Listal. [dostęp 2017-08-08]. (ang.).
  3. Ben Gazzara Biography (1930-). Film Reference. [dostęp 2017-08-08]. (ang.).
  4. Hal Erickson: Ben Gazzara Biography. AllMovie. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
  5. Ben Gazzara. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2023-01-12]. (ang.).
  6. Ben Gazzara. Internet Broadway Database. [dostęp 2023-01-12]. (ang.).
  7. Ben Gazzara Awards. AllMovie. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
  8. Brian Baxter: Ben Gazzara obituary. „The Guardian”, 2012-02-04. [dostęp 2023-01-12]. (ang.).
  9. Ben Gazzara (28 de Agosto de 1930). Filmow. [dostęp 2017-08-08]. (port.).
  10. Neil Genzlinger: Ben Gazzara, Risk-Taking Actor, Is Dead at 81. nytimes.com, 2012-02-03. [dostęp 2015-09-17]. (ang.).
  11. Ben Gazzara Dies at 81. „People”. [dostęp 2020-10-05]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj