Wikipedia

Biblioteka Narodowa Szkocji

Biblioteka Narodowa Szkocji (ang. National Library of Scotland, gael. Leabharlann Nàiseanta na h-Alba, scots Naitional Leebrar o Scotland) – biblioteka narodowa Szkocji i jedna z sześciu bibliotek, w Wielkiej Brytanii i Irlandii, mających prawo do egzemplarza obowiązkowego. Główny, zabytkowy budynek mieści się w centrum Edynburga, przy George IV Bridge. W latach 80. XX wieku otwarto nowy bardziej nowoczesny budynek w południowej stronie centrum miasta, na Causewayside. Znalazły się w nim niektóre z kolekcji, w tym mapy, zbiory naukowe i magazyny. W 2016 roku w Kelvin Hall w Glasgow otwarto nowe centrum, które zapewnia dostęp do materiałów cyfrowych i filmów ze zbiorów Biblioteki. Zbiory Biblioteki Narodowej Szkocji liczą 24 miliony woluminów w tym 14 milionów książek i ponad 2 miliony map.

Biblioteka Narodowa Szkocji
National Library of Scotland
Leabharlann Nàiseanta na h-Alba
Naitional Leebrar o Scotland
Ilustracja
Zdjęcie z 2018 roku
Państwo

 Wielka Brytania

Kraj

 Szkocja

Miejscowość

Edynburg

Wielkość zbiorów

14 mln

Położenie na mapie Edynburga
Mapa konturowa Edynburga, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Biblioteka Narodowa Szkocji”
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Mapa konturowa Wielkiej Brytanii, w centrum znajduje się punkt z opisem „Biblioteka Narodowa Szkocji”
Położenie na mapie Szkocji
Mapa konturowa Szkocji, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Biblioteka Narodowa Szkocji”
Ziemia55°56′54,79″N 3°11′30,83″W/55,948553 -3,191897
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Historia edytuj

Pierwotnie w Szkocji prawo do egzemplarza obowiązkowego miała biblioteka należąca do Faculty of Advocates. Powstała w 1689 roku i dzięki Statutowi Królowej Anny z 1710 roku, miała prawo egzemplarza obowiązkowego druków publikowanych w Królestwie Wielkiej Brytanii. W następnych stuleciach biblioteka powiększała kolekcję. Gdy uchwałą parlamentu Szkocji w 1925 roku powstała Biblioteka Narodowa Szkocji ze zbiorów wydzielono 750 000 woluminów książek, broszur, rękopisów, map i nut, które stały się zbiorami biblioteki narodowej[1]. W bibliotece pozostały tylko zbiory prawnicze[2].

W 1928 roku przekazał sir Alexandrem Grantem z Forres 100 000 funtów na budowę nowego budynku biblioteki przy George IV Bridge. Dodatkowo biblioteka otrzymała dotację rządową odpowiadającą darowiźnie Sir Alexandra. Projekt nowego budynku przygotował w latach 1934–1936 Reginald Fairlie. Budowę rozpoczęto w rozpoczęto w 1937 roku, ale prace zostały przerwane podczas II wojny światowej. Budowę wznowiono w 1951 i ukończono w 1956 roku. Płaskorzeźby i rzeźby zdobiące budynek wykonał Hew Lorimer, okrągłe płaskorzeźby nad nimi Elizabeth Dempster, herb nad wejściem wyrzeźbił Scott Sutherland[3].

Od 1999 koszty utrzymania biblioteki ponosi szkocki parlament. Biblioteka jest jedną z sześciu bibliotek mających prawo do egzemplarza obowiązkowego w Wielkiej Brytanii i Irlandii[4]. Od 2009 roku biblioteka sprawuje nadzór nad Agency for the Legal Deposit Libraries, która zajmuje się pozyskiwaniem druków od wydawców[5][6]. Zarząd na nią sprawuje rada powiernicza[7].

16 maja 2012 roku szkocki parlament uchwalił Ustawę o Bibliotece Narodowej Szkocji z 2012 (National Library of Scotland Act 2012)[7] otrzymał sankcję królewską w 21 czerwca 2012 roku[8].

We wrześniu 2016 roku biblioteka we współpracy z Glasgow Life i University of Glasgow otworzyła nowe centrum w odnowionej Kelvin Hall w Glasgow. W centrum można skorzystać ze zdigitalizowanych zbiorów oraz kolekcji filmów ze zbiorów Biblioteki. Część zbiorów jest dostępna wyłącznie w Kelvin Hall[9][10].

Zbiory edytuj

Zbiory Biblioteki Narodowej Szkocji liczą 24 miliony woluminów w tym 14 milionów książek i ponad 2 miliony map[11]. W kolekcji znalazły się egzemplarze Biblii Gutenberga, list przesłany przez Charlesa Darwina z rękopisem O powstawaniu gatunków, Pierwsze Folio Szekspira, rękopisy Glenriddella oraz duża kolekcja czasopism i innych publikacji. Do cennych zbiorów zalicza się ostatni list napisany przez Marię Stuart. Jest on rzadko prezentowany publiczne, pokazano go we wrześniu 2009 roku, aby uczcić otwarcie nowego budynku, a kolejny raz w tylko przez kilka godzin w 2017 roku z okazji rocznicy śmierci królowej[12].

W 2013 roku w bibliotece znajdowało się[13]:

  • rękopisy: 100 000 woluminów,
  • mapy: prawie 2 miliony woluminów[14],
  • filmy: ponad 46 000 woluminów[15],
  • gazet i czasopism: 25 000 woluminów.

Projekty edytuj

Wikipedysta-rezydent edytuj

W 2012 roku biblioteka przystąpiła do projektu w 2012 roku. Podczas jego realizacji w 2013 roku przeprowadzono warsztaty dla pracowników pokazujące jak współpracować z Wikipedią, udzielono pomocy przy udostępnianiu zasobów w Wikimedia Commons, rezydent pomagał pracownikom przy tworzeniu nowych haseł w Wikipedii[16].

Our town stories edytuj

Biblioteka uczestniczy w projekcie Our town stories (Nasze miejskie historie)[16]. Ma on pomagać odkrywać ciekawe miejsca w Edynburgu dzięki umieszczonym na stronie mapom i zdjęciom z zasobów bibliotecznych[17].

Zmniejszenie śladu węglowego edytuj

W 2010 roku biblioteka dołączyła do projektu 10:10 w 2010 roku, starając się zmniejszyć swój ślad węglowy. Rok później ogłoszono, że udało się zmniejszyć emisję dwutlenku węgla zgodnie z kryteriami 10:10 o 18%[18]. Biblioteka kontynuowała działania zmniejszając emisję o 30% do końca roku budżetowego 2014/2015 w stosunku do poziomu z roku 2008/09[19]. W 2018 roku za zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o 52% i zużycia energii o 62% otrzymała złotą nagrodą od Zero Waste Scotland[20].

Przypisy edytuj

  1. ↑ The Advocates Library [online], www.advocates.org.uk [dostęp 2020-03-06] (ang.).
  2. ↑ National Library of Scotland Act 1925 [online], www.legislation.gov.uk [dostęp 2020-03-07] (ang.).
  3. ↑ National Library of Scotland, 57 George IV Bridge, Edinburgh (LB27684) [online], portal.historicenvironment.scot [dostęp 2020-03-07].
  4. ↑ Agency for the Legal Deposit Libraries [online], www.legaldeposit.org.uk [dostęp 2020-03-07].
  5. ↑ About the Agency for the Legal Deposit Libraries [online], www.legaldeposit.org.uk [dostęp 2020-03-09].
  6. ↑ UK legal deposit libraries – Guide for publishers – National Library of Scotland [online], www.nls.uk [dostęp 2020-11-17].
  7. ↑ a b What we are – National Library of Scotland [online], www.nls.uk [dostęp 2020-03-07].
  8. ↑ National Library of Scotland Act 2012. legislation.gov.uk. [dostęp 2020-03-06]. (ang.).
  9. ↑ Visit Kelvin Hall. [dostęp 2020-03-06]. (ang.).
  10. ↑ Collections [online], kelvinhall.org.uk [dostęp 2020-03-07] (ang.).
  11. ↑ National Library Of Scotland, Edinburgh – Museums [online], www.visitscotland.com [dostęp 2020-03-07] (ang.).
  12. ↑ The final letter written by Mary Queen of Scots, penned hours before her death, will be going on display [online], The National [dostęp 2020-03-06] (ang.).
  13. ↑ National Library of Scotland to hire ‘Wikipedian’ [online], www.scotsman.com [dostęp 2020-03-06] (ang.).
  14. ↑ Map Images. maps.nls.uk. [dostęp 2020-03-06]. (ang.).
  15. ↑ Moving Image Archive. nls.uk. [dostęp 2020-03-06]. (ang.).
  16. ↑ a b Daria Cybulska, Refleksje nad współpracą Wikimedia Commons z Narodową Biblioteką Szkocji – studium przypadku, „Biuletyn EBIB”, 7 (152), 20 października 2014, s. 1–8, ISSN 1507-7187 [dostęp 2020-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-01] (pol.).
  17. ↑ Our Town Stories [online], www.ourtownstories.co.uk [dostęp 2020-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-18].
  18. ↑ Paul Hampton, Workers and Trade Unions for Climate Solidarity: Tackling climate change in a neoliberal world, Routledge, 5 czerwca 2015, s. 131, ISBN 978-1-317-55434-9 [dostęp 2020-03-07] (ang.).
  19. ↑ National Library of Scotland Carbon Management Programme for smaller organisations [online] [dostęp 2020-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-11].
  20. ↑ Energy targets news release – National Library of Scotland [online], www.nls.uk [dostęp 2020-03-07].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Biblioteka_Narodowa_Szkocji&oldid=72078193”