Brosimum

Brosimum
	; Brosimum guianense
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	morwowate
Rodzaj	brosimum
	Nazwa systematyczna
	Brosimum O. Swartz; Prodr. 1, 12. 20 Jun-29 Jul 1788
	Typ nomenklatoryczny
	B. alicastrum O. Swartz
Synonimy
	Alicastrum P. Browne; Brosimopsis S. Moore; Galactodendron Kunth; Galactodendrum Kunth; Piratinera Aubl.;
	Alicastrum P. Browne; Brosimopsis S. Moore; Galactodendron Kunth; Galactodendrum Kunth; Piratinera Aubl.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brosimum^[5]^[6], mlekowiec^[6] (Brosimum Swartz) – rodzaj roślin z rodziny morwowatych (Moraceae). Obejmuje 15 gatunków^[7]^[8]. Są to zimozielone drzewa z sokiem mlecznym rosnące w tropikach obu kontynentów amerykańskich – od Meksyku i Kuby na północy po Boliwię, Paragwaj i południową Brazylię. Jako rośliny introdukowane przedstawiciele tego gatunku rosną także na Florydzie i w Wietnamie^[8]. Występują one głównie w wilgotnych lasach równikowych^[6].

Drzewa z tego rodzaju dostarczają cenionego drewna (zwłaszcza B. guianense^[9], ale też B. alicastrum i B. rubescens), używanego do wyrobu mebli i instrumentów muzycznych (np. do produkcji smyczków)^[7]. Brosimum darzymlecznia B. alicastrum w starożytności było ważnym drzewem owocowym dla Majów – owoce tego gatunku są słodkie i pożywne^[5] (jadalne po ugotowaniu lub upieczeniu^[9]). Współcześnie gatunek wykorzystywany jest głównie jako pastewny^[5] (ceniony ze względu na odporność na suszę) oraz leczniczo (jako lek mlekopędny, stosowanych w chorobach serca i układu oddechowego)^[5]. Brosimum mleczodrzew wytwarza sok mleczny o smaku podobnym do mleka krowiego, spożywanego jako napój i wykorzystywanego jako surowiec do wyrobu gum do żucia^[9] oraz świec^[5] (jadalny sok wytwarza także darzymlecznia^[7]).

Morfologia edytuj

Pokrój: Zimozielone drzewa jednopienne, rzadziej dwupienne, zawierające sok mleczny biały lub przejrzysty^[8].
Liście: Skrętoległe, dwurzędowe. U nasady z przylistkami, czasem obrastającymi pęd dookoła. Blaszki pojedyncze, całobrzegie^[8], eliptyczne i skórzaste^[6].
Kwiaty: Kwiaty drobne, niepozorne, zebrane w kulistawe lub odwrotnie stożkowate^[8], oryginalnie zbudowane kwiatostany – z pojedynczym kwiatem żeńskim położonym centralnie i otoczonym licznymi kwiatami męskimi^[9]. Kwiat słupkowy z zalążnią górną, szczątkowym okwiatem i głęboko rozdwojonym znamieniem. Kwiaty męskie mają okwiat szczątkowy, całkiem zredukowany lub wyraźnie wykształcony, czterokrotny. Pręcik pojedynczy, w liczbie dwóch lub czterech^[8]. Wszystkie kwiaty zagłębione są w mięsistym dnie kwiatostanowym^[7].
Owoce: Pozorny pestkowiec^[8].

Systematyka edytuj

Rodzaj klasyfikowany do plemienia Dorstenieae z rodziny morwowatych Moraceae^[4]^[2].

Wykaz gatunków^[8]

Brosimum acutifolium Huber
Brosimum alicastrum Sw. – brosimum darzymlecznia
Brosimum costaricanum Liebm.
Brosimum gaudichaudii Trécul
Brosimum glaucum Taub.
Brosimum glaziovii Taub.
Brosimum guianense (Aubl.) Huber ex Ducke
Brosimum lactescens (S.Moore) C.C.Berg
Brosimum longifolium Ducke
Brosimum melanopotamicum C.C.Berg
Brosimum multinervium C.C.Berg
Brosimum parinarioides Ducke
Brosimum potabile Ducke
Brosimum rubescens Taub.
Brosimum utile (Kunth) Oken – brosimum mleczodrzew

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).
↑ Brosimum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-01-24].
↑ ^a ^b Genus: Brosimum Sw.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-01-24].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 95. ISBN 83-214-1305-6.
↑ ^a ^b ^c ^d mlekowiec, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-01-24] .
↑ ^a ^b ^c ^d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 134, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Brosimum Sw.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-24].
↑ ^a ^b ^c ^d Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 118. ISBN 83-7079-778-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).

[ing-3] Brosimum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-01-24].

[grin-4] Genus: Brosimum Sw.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-01-24].

[slownik-5] Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 95. ISBN 83-214-1305-6.

[pwn-6] mlekowiec, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-01-24] .

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 134, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[pow-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Brosimum Sw.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-24].

[ency-9] Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 118. ISBN 83-7079-778-4.

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[9]