Brygada KOP „Grodno”

Brygada KOP „Grodno”brygada piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.

Brygada KOP „Grodno”
6 Półbrygada Ochrony Pogranicza
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1927

Rozformowanie

1939

Nazwa wyróżniająca

Grodno

Dowódcy
Pierwszy

płk dypl. Mikołaj Bołtuć

Ostatni

płk piech. Stefan Biestek

Organizacja
Numer

kryptonimowy: 31[a]

Dyslokacja

Druskieniki
Garnizon Grodno

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Rodzaj wojsk

Piechota

Podległość

Dowództwo KOP

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Jesienią 1927 w składzie 6 Brygady Ochrony Pogranicza utworzona została 6 Półbrygada Ochrony Pogranicza. Dowódcy półbrygady podporządkowane zostały dwa bataliony graniczne i jeden batalion odwodowy oraz jeden szwadron kawalerii[1]:

Dowództwo półbrygady rozmieszczono w Druskiennikach a później przeniesiono do Grodna[2].

W 1928 brygada ochraniała odcinek granicy państwowej długości 343,795 kilometrów[3]

Latem 1929 6 Półbrygada Ochrony Pogranicza przemianowana została na Brygadę KOP „Grodno”, która podporządkowana została bezpośrednio dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza. Skład brygady, w stosunku do jego poprzedniczki, pozostał niezmieniony. Dowództwo brygady znajdowało się w Grodnie. W 1931 mieściło się przy ulicy Brygidzkiej 1[4]. Wszystkie pododdziały wchodzące w jej skład, obok dotychczasowych numerów, otrzymały nazwy miejscowości, w których stacjonowały. Dwa lata później numeracja batalionów i szwadronów została zniesiona. Organizacja brygady utrzymana została do wiosny 1937.

Organizacja brygady na początku lat 30. XX wieku[5]

Pod względem jurysdykcji garnizonowej dowódcy brygady podporządkowana została Centralna Szkoła Podoficerów Korpusu Ochrony Pogranicza w Osowcu.

W 1931[b] zorganizowano kompanie saperów dla poszczególnych brygad Korpusu Ochrony Pogranicza[7] zorganizowano kompanie saperów dla poszczególnych brygad Korpusu Ochrony Pogranicza[7]. Dzieliły się na cztery typy, a nazwy przybierały od macierzystych jednostek. Brygada „Grodno” otrzymała kompanię typu III. Kompanie tego typu miały dwa plutony po trzy drużyny i drużynę gospodarczą. Etat kompanii wynosił 3 oficerów, 9 podoficerów i 80 szeregowców[6].

Na początku 1939 został rozformowany Batalion KOP „Suwałki”, a ochraniany przez niego odcinek granicy polsko-niemieckiej przekazany Straży Granicznej.

Z dniem 15 maja 1939 rozwiązano pułk KOP „Wilno” i zlikwidowano jego dowództwo[8]. Bataliony: „Troki”, „Niemenczyn”, „Nowe Swięciany” oraz szwadron kawalerii „Nowe Swięciany” włączono do składu organizacyjnego Brygady KOP „Grodno” zwiększając jednocześnie obsadę jej dowództwa[8].

W dniach 24-27 sierpnia 1939, w trakcie mobilizacji alarmowej przeprowadzonej na terenie Okręgu Korpusu Nr III na bazie Brygady KOP „Grodno” sformowane zostały następujące oddziały i pododdziały 33 Dywizji Piechoty Rezerwowej:

  • Kwatera Główna 33 DP (rez.) i Sąd Polowy Nr 34 przez Dowództwo Brygady KOP „Grodno”
  • dowództwo, I batalion i pododdziały specjalne 134 Pułku Piechoty przez batalion KOP „Orany”
  • II/134 pp przez batalion KOP „Sejny”
  • 43 batalion saperów przez kompanię saperów KOP „Grodno”
  • szwadron kawalerii dywizyjnej przez szwadron KOP „Olkieniki”

Z chwilą zakończenia mobilizacji Brygada KOP „Grodno” uległa rozformowaniu.

Struktura organizacyjna

edytuj

Struktura w 1929[9]

Obsada personalna dowództwa brygady

edytuj
Dowódcy brygady
Szefowie sztabu
  • kpt. / mjr dypl. piech. Aleksander Jędruch (23 VIII 1929[14] - 3 VIII 1931 → Oddział I SG[15])
  • mjr dypl. piech. Jan Kazimierz Keller (1 IX 1931[16] – 7 VI 1934 → DOK X[16][17])
  • kpt. dypl. Jan Antoni Becher (od VI 1934[17])
  • mjr dypl. piech. Mieczysław Słowikowski (IV – XII 1937)
  • mjr dypl. piech. Władysław Niewiarowski (do X 1939)
Oficerowie
Obsada personalna brygady w czerwcu 1939[18]
  • dowódca brygady – płk piech. Stefan Leon Biestek
  • szef sztabu – ppłk dypl. piech. Władysław Niewiarowski[c].
  • I oficer sztabu – kpt. piech. Edmund Aleksander Jakub Rzewuski[d].
  • II oficer sztabu – rtm. Edmund Krzyżanowski[e].
  • szef łączności – mjr łączn. Andrzej Jarosz[f].
  1. Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 425
  2. Cutter w swoich publikacjach podaje, że kompanie saperów zorganizowano w 1934[6]. Zdaniem Prochwicza informacja ta jest błędna, a właściwa data to rok 1931[7].
  3. Władysław Niewiarowski (1895-1968), ppłk dypl. piech., w KOP od 1937. Do mobilizacji szef sztabu brygady KOP „Grodno”. We wrześniu 1939 szef sztabu 33 DP rez., a po jej rozbiciu szef sztabu sformowanej z 33 DP rez. i 41 DP rez. nowej 41 DP rez. Zmarł 1 października → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 736
  4. Edmund Aleksander Jakub Rzewuski, kpt. piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji I oficer sztabu brygady KOP „Grodno”. Przydział mobilizacyjny nieznany → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 746
  5. Edmund Aleksander Krzyżanowski urodził się 12 maja 1894 w Kijowie, w rodzinie Stanisława i Ryszardy z Cywińskich. Zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów kawalerii. Wiosną 1930 został przeniesiony z 19 pułku ułanów do KOP. Pełnił służbę w szwadronie KOP „Olkieniki”. W 1934 został przeniesiony do Dowództwa Brygady KOP „Grodno”. Do mobilizacji II oficer sztabu Brygady KOP „Grodno”. W 1939 został przeniesiony do dywizjonu KOP „Niewirków” na stanowisko kwatermistrza. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany w Charkowie przez NKWD → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 728, Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 270.
  6. Andrzej Jarosz (1895-1940), mjr łącz., w KOP od 1937. Do mobilizacji szef łączności brygady KOP „Grodno”. W kampanii wrześniowej dowódca łączności 33 DP. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany w Charkowie przez NKWD → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 720, Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 188.

Przypisy

edytuj
  1. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 31.
  2. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1927.
  3. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 51.
  4. Spis abonentów 1931 ↓, s. 134, 137.
  5. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
  6. a b Cutter 2005 ↓, s. 50.
  7. a b c Prochwicz 2003 ↓, s. 43.
  8. a b Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 625.
  9. Prochwicz 2003 ↓, s. 37.
  10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 17 z 25 VI 1927, s. 191.
  11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 11 z 18 VI 1930, s. 223..
  12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 11 z 18 VI 1930, s. 223.
  13. Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 10.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 15 z 23 VIII 1929, s. 287.
  15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 5 z 3 VIII 1931, s. 245.
  16. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 7 z 23 X 1931, s. 323.
  17. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 11 z 7 VI 1934, s. 181.
  18. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 660.

Bibliografia

edytuj