Wikipedia

Caprimulgus

Caprimulgus – rodzaj ptaków z podrodziny lelków (Caprimulginae) w obrębie rodziny lelkowatych (Caprimulgidae).

Caprimulgus[1]
Linnaeus, 1758[2]
Ilustracja
Lelek paskogłowy (C. macrurus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

lelkowe

Rodzina

lelkowate

Podrodzina

lelki

Rodzaj

Caprimulgus

Typ nomenklatoryczny

Caprimulgus europaeus Linnaeus, 1758

Gatunki

38 gatunków –– zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Lelek zwyczajny (C. europaeus)

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Afryce i Australazji[18].

Morfologia

edytuj

Długość ciała 18–43 cm; masa ciała 21–119 g[18].

Systematyka

edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10 wydaniu Systema Naturae, publikacji własnego autorstwa poświęconej systematyce zwierząt[2]. Gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) lelel zwyczajny (C. europaeus).

Etymologia

edytuj
  • Caprimulgus: łac. caprimulgus „lelek”, od capra ‘koza’, od caper, capri ‘cap’; mulgere ‘doić’; dość długo z lelkiem zwyczajnym związany był przesąd, jakoby ptak ten pił mleko z kozich wymion[19].
  • Nyctichelidon: gr. νυκτι- nukti- ‘nocny’, od νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’; χελιδων khelidōn, χελιδονος khelidonos ‘jaskółka’[20].
  • Nyctivociferator: r. νυκτι- nukti- ‘nocny’, od νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’; łac. vociferator, vociferatoris ‘krzykacz’, od vociferari ‘krzyczeć’, od vox, vocis ‘głos’; ferre ‘nosić’[21].
  • Vociferator: łac. vociferator, vociferatoris ‘krzykacz’, od vociferari ‘krzyczeć’, od vox, vocis ‘głos’; ferre ‘nosić’[22].
  • Phalaenivora: rodzaj Phalaena Linnaeus, 1758 (ćma), od gr. φαλαινα phalaina ‘ćma’; łac. -vorus ‘jedzący’, od vorare ‘pożerać’[23]. Gatunek typowy (oznaczeni monotypowe): Caprimulgus europaeus Linnaeus, 1758.
  • Macrodipteryx: gr. μακρος makros ‘długi’; δις dis ‘dwa razy’, od δυο duo ‘dwa’; πτερυξ pterux, πτερυγος pterugos ‘skrzydło’[24]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Macrodipteryx africanus Swainson, 1837 (= Caprimulgus longipennis Shaw, 1796).
  • Scotornis: gr. σκοτος skotos ‘ciemność, mrok’; ορνις ornis, ορνιθος ornithos ‘ptak’[25]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)[26]: Caprimulgus climacurus Vieillot, 1824.
  • Semeiophorus: gr. σημειον sēmeion ‘flaga, sztandar’, od σημα sēma, σηματος sēmatos ‘znak’; -φορος -phoros ‘dźwigający’, od φερω pherō ‘nosić’[27]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Semeïophorus (Macrodipteryx?) vexillarius Gould, 1838
  • Cosmetornis: gr. κοσμητης kosmētēs ‘garderobiany’, od κοσμεω kosmeō ‘ozdabiać’, od κοσμος kosmos ‘ornament, ozdoba’; ορνις ornis, ορνιθος ornithos ‘ptak’[28].
  • Climacurus: gr. κλιμαξ klimax, κλιμακος klimakos ‘drabina’; ουρα oura ‘ogon’[29]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Caprimulgus climacurus Vieillot, 1824.
  • Creapyga: autor nie wyjaśnił etymologii nazwy rodzajowej[30]. Gatunek typowy: nie wyznaczony.
  • Capripeda: rodzaj Caprimulgus Linnaeus, 1758 (lelek); gr. πεδη pedē ‘kajdany, pęta’[31]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Caprimulgus natalensis A. Smith, 1845.
  • Eximiornis: łac. eximius ‘wyborowy, wybitny’, od eximere ‘zabrać, odebrać’, od emere ‘kupić’; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos ‘ptak’[32]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Caprimulgus eximius Temminck, 1826.
  • Rossornis: John Alexander Ross (1868–1957), australijski prawnik rządowy, prezydent RAOU w 1926 roku; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos ‘ptak’[33]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Caprimulgus macrurus Horsfield, 1821.
  • Crotema: gr. κροτημα krotēma ‘coś wykutego’, od κροτεω kroteō ‘wykuć, ukuć’[34]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Caprimulgus fossii Hartlaub, 1857.
  • Nycticircus: gr. νυκτι- nukti- ‘nocny’, od νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’; κιρκος kirkos ‘jastrząb’[35]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Scotornis trimaculatus Swainson, 1837 (= Caprimulgus tristigma Rüppell, 1840).
  • Nyctictypus: gr. νυκτι- nukti- ‘nocny’, od νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’; κτυπος ktupos ‘hałas, dźwięk’[36]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Caprimulgus rufigena A. Smith, 1845.
  • Nyctisyrigmus: gr. νυκτι- nukti- ‘nocny’, od νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’; συριγμος surigmos ‘gwizdanie’, od συριγξ surinx, συριγγος suringos ‘fujarka pasterska, gwizdek’[37]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Caprimulgus pectoralis Cuvier, 1816.
  • Allasma: gr. αλλος allos ‘inny’; ασμα asma, ασματος asmatos ‘śpiew’[38]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Caprimulgus clarus Reichenow, 1892.
  • Diaphorasma: gr. διαφορος diaphoros ‘różny’; ασμα asma, ασματος asmatos ‘śpiew’[39]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Caprimulgus donaldsoni Sharpe, 1895.

Podział systematyczny

edytuj

Do rodzaju należą następujące gatunki[40]:

Uwagi

edytuj
  1. ↑ a b c Nowa nazwa dla Caprimulgus Linnaeus, 1758.
  2. ↑ Nowa nazwa dla Semeiophorus Gould, 1838, gdyż autor uważał ją za młodszy homonim Semiophorus Wagler, 1830 (Amphibia).

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Caprimulgus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 193. (łac.).
  3. ↑ J. Rennie: Nyctichelidon. W: G. Montagu: Ornithological dictionary of British birds. Wyd. 2. London: Hurst, Chance, and Co., 1831, s. 342. (ang.).
  4. ↑ a b W.H.Y.. Nyctivociferator. „Magazine of Natural History”. 7 (44), s. 636, 1834. (ang.). 
  5. ↑ E. Blyth. Hewitson’s "British Oology". „The Analyst”. 5 (17), s. 79, 1836. (ang.). 
  6. ↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 339, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
  7. ↑ W. Swainson: The Natural History of the Birds of Western Africa. Cz. 2. Edinburgh: W.H. Lizars, 1837, s. 66. (ang.).
  8. ↑ J. Gould: Icones avium, or Figures and Descriptions of New and Interesting Species of Birds from Various Parts of the Globe. Cz. 2. London: Richard and John E. Taylor, 1837, s. ryc. 13 i tekst. (ang.).
  9. ↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 8. (ang.).
  10. ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 356. (niem.).
  11. ↑ R.-P. Lesson. Index ornithologique. „L’Écho du monde savant et l’Hermès”. 10, s. 109, 1843. (łac.). 
  12. ↑ Ch.-L. Bonaparte. Parallelismo fra la tribu’ dei cantori fissirostri e quella dei volucri hianti e dei notturni ovvero insidenti. „Rivista Contemporanea”. 9, s. 215, 1857. (wł.). 
  13. ↑ Mathews 1918–1919 ↓, s. 235.
  14. ↑ Mathews 1918–1919 ↓, s. 234.
  15. ↑ a b c d A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 216, 1922. (ang.). 
  16. ↑ Davis 1978 ↓, s. 26.
  17. ↑ Davis 1978 ↓, s. 30.
  18. ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Nightjars and Allies (Caprimulgidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.caprim2.01 [dostęp 2024-08-25] (ang.), Caprimulgus.  
  19. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Caprimulgus [dostęp 2024-08-25].
  20. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nyctichelidon [dostęp 2024-08-25].
  21. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nyctivociferator [dostęp 2024-08-25].
  22. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Vociferator [dostęp 2024-08-25].
  23. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Phalaenivora [dostęp 2024-08-25].
  24. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Macrodipteryx [dostęp 2024-08-25].
  25. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Scotornis [dostęp 2024-08-25].
  26. ↑ G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 11. (ang.).
  27. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Semeiophorus [dostęp 2024-08-25].
  28. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Cosmetornis [dostęp 2024-08-25].
  29. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Climacurus [dostęp 2024-08-25].
  30. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Creapyga [dostęp 2024-08-25].
  31. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Capripeda [dostęp 2024-08-25].
  32. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Eximiornis [dostęp 2024-08-25].
  33. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Rossornis [dostęp 2024-08-25].
  34. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Crotema [dostęp 2024-08-25].
  35. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nycticircus [dostęp 2024-08-25].
  36. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nyctictypus [dostęp 2024-08-25].
  37. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nyctisyrigmus [dostęp 2024-08-25].
  38. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Allasma [dostęp 2024-08-25].
  39. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Diaphorasma [dostęp 2024-08-25].
  40. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Caprimulginae Vigors, 1825 – lelki (wersja: 2024-07-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-08-25].

Bibliografia

edytuj
  • G.M. Mathews: The Birds of Australia. Cz. 7. London: H.F. & G. Witherby, 1918–1919, s. 1–499. (ang.).
  • L.I. Davis. Acoustic evidence of relationship in Caprimulginae. „Pan American studies”. 1 (1), s. 22–57, 1978. (ang.). 
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Caprimulgus&oldid=74612447”