Cedrzyniec kalifornijski

Cedrzyniec kalifornijski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	cyprysowce
Rodzina	cyprysowate
Rodzaj	cedrzyniec
Gatunek	cedrzyniec kalifornijski
	Nazwa systematyczna
	Calocedrus decurrens (Torr.) Florin; Taxon 5:192. 1956
Synonimy
	Abies cupressoides Poir.; Heyderia decurrens (Torr.) K.Koch; Libocedrus decurrens Torr.; Thuja decurrens (Torr.) Voss; Thuja craigana A.Murray bis;
	Abies cupressoides Poir.; Heyderia decurrens (Torr.) K.Koch; Libocedrus decurrens Torr.; Thuja decurrens (Torr.) Voss; Thuja craigana A.Murray bis;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cedrzyniec kalifornijski, kalifornijski cedr rzeczny^[6] (Calocedrus decurrens (Torr.) Florin) – gatunek drzew należących do rodziny cyprysowatych. Występuje w zachodniej części Stanów Zjednoczonych oraz na północy Meksyku^[3].

Morfologia edytuj

Pokrój: Korona smukła, kolumnowa, bardzo regularnie wykształcona, której wierzchołek w przeciwieństwie do gatunków cyprysa i cyprysika, nie zbiega ostro, lecz jest wyraźnie zaokrąglony^[6]. Wysokość do 60 metrów^[7], częściej jednak o połowę niższe.
Pień: Zwykle obrośnięty gałęziami prawie do ziemi, tylko w zwartych drzewostanach gałęzie są w dolnej części pnia rzadsze lub brak ich zupełnie. Kora ciemnobrunatna lub brunatno-czerwonawa, podzielona jest na większe płaszczyzny, nieregularnie porozrywane i na obu końcach odgięte od pnia^[6].
Liście: Liście łuskowate, trójkątne, rozszerzające się lekko ku szczytowi, tam jednak wyraźnie zagięte, rosną po cztery w bardzo regularnych okółkach. Przy roztarciu wydzielają silny zapach zbliżony do zapachu terpentyny lub pasty do podłogi. Płaskie gałązki są od spodu troszeczkę jaśniejsze niż na wierzchu i silnie rozczłonkowane^[6].
Kwiaty: Kwiaty męskie bardzo małe, długości około 3 mm, rosną głównie na szczytach bocznych gałązek. W czasie pylenia są jasno-żółte lub złotożółte. Kwiaty żeńskie bardzo niepozorne, zielonkawe. Kwitnie w marcu^[6].
Szyszki: Stojące na końcach. W porze owocowania mają około 2 cm długości i składają się zaledwie z sześciu łusek, z których tylko dwie noszą zalążki i wydają nasiona^[6].
Nasiona: Nasiona z jednym skrzydełkiem służącym do rozsiewania przez wiatr oraz mocno zredukowanym zawiązkiem drugiego skrzydełka; poza tym pokryte gruczołami żywicznymi^[6].

Biologia i ekologia edytuj

W naturalnych siedliskach rzadziej widuje się smukłą postać kolumnową, występują raczej korony stożkowate i bardziej rozłożyste. Gałęzie stosunkowo krótkie, wznoszą się skośnie, są wygięte do góry, rzadko zwisają lub są zgięte w dół. Pędy roczne początkowo zielonkawe, później brunatnieją. Gatunek jednopienny. Szyszki tego gatunku przypominają postacią szyszki żywotników, jednak tu poszczególne łuski są na szczycie nieco wystrzępione. Osobliwością cedrzyńca kalifornijskiego są kolory drewna – twardziel jaśniejsza niż biel^[6].

Zastosowanie edytuj

Roślina ozdobna: Gatunek jest chętnie sadzony w parkach, ogrodach i kolekcjach.
Drewno: Jest bardzo miękkie, ma jednorodną strukturę i może być obrabiane wyjątkowo równomiernie i gładko. Odporne na gnicie i warunki atmosferyczne^[7]. Nadaje się do prac snycerskich i modelarskich^[6]. W Ameryce jest on niekiedy używany do wyrobu mebli^[6], ponadto do produkcji ołówków, gontu, słupów ogrodzeniowych^[7].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b Calocedrus decurrens. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-15]. (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2011-12-15].
↑ A.A. Farjon A.A., Calocedrus decurrens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2011-12-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 68-69. ISBN 83-7129-141-8.
↑ ^a ^b ^c Calocedrus decurrens. Flora in North America, 2011.12.15. [dostęp 2011-12-15]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[christenhusz2011-2] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[grin-3] Calocedrus decurrens. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-15]. (ang.).

[TPL-4] The Plant List. [dostęp 2011-12-15].

[iucn-5] A.A. Farjon A.A., Calocedrus decurrens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2011-12-15] (ang.).

[Kremer-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 68-69. ISBN 83-7129-141-8.

[NA-7] Calocedrus decurrens. Flora in North America, 2011.12.15. [dostęp 2011-12-15]. (ang.).

[6]

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[7]