Chamaebatia

rodzaj roślin

Chamaebatia Benth. – rodzaj roślin należący do rodziny różowatych. Obejmuje dwa gatunki[4][5]. Rośliny te występują w południowo-zachodniej Ameryce Północnej – w Kalifornii i meksykańskim stanie Kalifornia Dolna[4][6]. Rośliny te rosną na górskich zboczach i w widnych lasach[7], w których często tworzą gęsty podszyt[4]. Zasiedlanie ubogich siedlisk ułatwia im obecność na korzeniach brodawek korzeniowych, w których żyją promieniowce, mające zdolność asymilowania wolnego (atmosferycznego) azotu[4].

Chamaebatia
Ilustracja
Chamaebatia australis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

Chamaebatia

Nazwa systematyczna
Chamaebatia Bentham
Pl. Hartweg. 308. 25 Jan 1849[3]
Typ nomenklatoryczny

C. foliolosa Bentham[3]

Owoce Chamaebatia foliolosa

Rośliny uprawiane są jako rośliny ozdobne[4]. Walorem ozdobnym są aromatyczne i silnie pierzasto podzielone liście oraz białe kwiaty. Ponieważ to rośliny wrażliwe na mrozy, w warunkach Europy Środkowej uprawiane zwykle jako jednoroczne, w każdym razie zawsze wymagają okrywania zimą lub zimowania w szklarni. Sadzone powinny być w miejscach suchych i słonecznych. Rozmnaża się je z nasion lub sadzonek zielnych[8].

Morfologia

edytuj
Pokrój
Zimozielone, ogruczolone i pachnące krzewy[7]. Pędy rzadko rozgałęziające się, osiągają od 10 do 120 cm wysokości[5].
Liście
Skrętoległe, przylistki w dole przyrośnięte do ogonka liściowego[7], lancetowate i całobrzegie, w pierwszym roku trwałe, w drugim odpadające[5]. Liście dwu- i trzykrotnie pierzasto podzielone na bardzo delikatne, drobne odcinki[5]. Odcinków pierwszego rzędu jest od 8 do 17 po każdej stronie liścia. Podzielona blaszka jest skórzasta i owłosiona, osiąga zazwyczaj od 3,5 do 7 cm długości i jest szeroko jajowata (Ch. foliolosa) lub lancetowato eliptyczna (Ch. australis)[5].
Kwiaty
Obupłciowe, pięciokrotne, zebrane zwykle po 2–7 w wierzchotkowate kwiatostany na szczytach ulistnionych pędów[7][5]. Kwiaty osiągają średnicę od 10 do 19 mm. Hypancjum lejkowate, o średnicy do 6 mm, owłosione i ogruczolone[7][5]. Działki kielicha w liczbie 5, odgięte, trójkątne[5]. Płatków korony pięć, białych, zaokrąglonych, u nasady z krótkim paznokciem, na brzegu zwykle faliste[5][7]. Pręcików jest od 35 do ponad 65 i są one krótsze od płatków[5]. Zalążnia dolna, tworzona jest przez jeden owocolistek zwieńczona szyjką z równowąskim znamieniem[5][7].
Owoce
Niełupki ze skórzastą[7], gładką owocnią, kulistawe, o średnicy od 3 do 5,5 mm. Osadzone w trwałym hypancjum z działkami[5]. Zawierają pojedyncze nasiono[9].
Rodzaj podobny
Także w Ameryce Północnej występuje uderzająco podobny gatunek Chamaebatiaria millefolium o jednak mniejszych kwiatach, zalążni złożonej z 5 owocolistków i owocach zawierających kilka nasion[9]. Podobieństwo tych roślin, zwłaszcza w kontekście przynależności do zupełnie różnych podrodzin, określane jest jako „kłopotliwe”[5] i „uderzające”[10].

Systematyka

edytuj

Rodzaj klasyfikowany jest w obrębie rodziny różowatych Rosaceae do podrodziny Dryadoideae Juel[2].

Wykaz gatunków[6]

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-19] (ang.).
  3. a b Chamaebatia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-19].
  4. a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 186, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  5. a b c d e f g h i j k l m James Henrickson: Chamaebatia Bentham. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-19].
  6. a b Chamaebatia Benth.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-19].
  7. a b c d e f g h K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VI. Flowering Plants. Dicotyledons. Celestrales, Oxalidales, Rosales, Cornales, Ericales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 360-361. ISBN 978-3-642-05714-4.
  8. Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 330. ISBN 83-01-13434-8.
  9. a b Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 245. ISBN 0-333-73003-8.
  10. James Henrickson: Chamaebatiaria. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-20].