Chamaebatiaria millefolium

*Chamaebatiaria millefolium*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	Chamaebatiaria
Gatunek	Chamaebatiaria millefolium
	Nazwa systematyczna
	Chamaebatiaria millefolium (Torrey) Maximowicz; Trudy Imp. S.-Peterburgsk. Bot. Sada. 6: 225. 1879
Synonimy
	Basilima millefolium (Torr.) Greene; Sorbaria millefolium (Torr.) Focke; Spiraea millefolium Torrey;
	Basilima millefolium (Torr.) Greene; Sorbaria millefolium (Torr.) Focke; Spiraea millefolium Torrey;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chamaebatiaria millefolium – gatunek z monotypowego rodzaju roślin Chamaebatiaria Porter ex W. H. Brewer & S. Watson) Maximowicz, 1879 z rodziny różowatych^[3]. Występuje w zachodniej części USA, gdzie rośnie w stanach: Arizona, Kalifornia, Idaho, Nevada, Oregon i Utah^[4]. Rośnie na rzędnych od 900 do 3400 m n.p.m., w siedliskach suchych i skalistych, w zbiorowiskach z bylicami, w zaroślach i luźnych lasach z jałowcami, sosnami, w górskich lasach iglastych i zbiorowiskach subalpejskich^[3], także na półpustyniach^[5].

Gatunek uprawiany jest jako ozdobny^[6]. Ceniony ze względu na odporność na susze^[5]. Wymaga gleb przepuszczalnych i próchnicznych oraz stanowisk słonecznych. W warunkach Europy Środkowej rośliny wymagają dokładnego okrycia w celu ochrony przed mrozem. Tu w uprawie krzew ten spotykany jest rzadko, głównie w kolekcjach botanicznych^[7].

Rodzajowa nazwa naukowa pochodzi od nazwy krzewu – Chamaebatia oraz łacińskiego przyrostka -aria; utworzona została ze względu na wielkie podobieństwo tych roślin^[3].

Morfologia edytuj

Pokrój: Ogruczolone (czasem aż lepkie) i pachnące, szeroko rosnące krzewy, pędy silnie rozgałęziające się, osiągające do 2 m wysokości^[3]^[5].

Liście: Skrętoległe, przylistki wolne, lancetowate i całobrzegie^[3]. Liście dwukrotnie pierzasto podzielone na bardzo delikatne, drobne odcinki. Odcinków pierwszego rzędu jest od 13 do 25 po każdej stronie liścia. Podzielona blaszka jest owłosiona, osiąga zazwyczaj od 2,6 do 7 cm długości i jest jajowata^[3].

Kwiaty: Obupłciowe, pięciokrotne, zebrane zwykle po 20 do 400 w wiechowate kwiatostany na szczytach ulistnionych pędów^[3]. Kwiaty osiągają średnicę od 10 do 13 mm. Hypancjum lejkowate, o średnicy do 4 mm^[3]. Działki kielicha w liczbie 5, odgięte, jajowato-trójkątne^[3]. Płatków korony pięć, białych, zaokrąglonych, u nasady z krótkim paznokciem^[3]. Pręcików jest od 70 do ponad 110 i są one krótsze od płatków^[3]. Zalążnia tworzona jest przez pięć owocolistków zwieńczona szyjką z rozszerzonym znamieniem^[3].

Owoce: Mieszki skupione po 5 o długości do 5 mm, owłosione, osadzone w trwałym hypancjum z działkami^[3]. Każdy z owoców zawiera po kilka nasion^[5].

Rodzaj podobny: Także w Ameryce Północnej występuje uderzająco podobny rodzaj Chamaebatia o jednak nieco większych kwiatach, zalążni złożonej z jednego owocolistka i owocach zawierających pojedyncze nasiono^[5]. Podobieństwo tych roślin, zwłaszcza w kontekście przynależności do zupełnie różnych podrodzin, określane jest jako „kłopotliwe”^[8] i „uderzające”^[3].

Systematyka edytuj

Gatunek z monotypowego rodzaju należący do plemienia Sorbarieae Rydberg w obrębie podrodziny Amygdaloideae Arnott w rodzinie różowatych Rosaceae^[2].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o James Henrickson: Chamaebatiaria. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-20].
↑ ^a ^b Chamaebatiaria millefolium (Torr.) Maxim.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 245. ISBN 0-333-73003-8.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 186, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 288. ISBN 83-01-13434-8.
↑ James Henrickson: Chamaebatia Bentham. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-19].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-20] (ang.).

[america-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o James Henrickson: Chamaebatiaria. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-20].

[pow-4] Chamaebatiaria millefolium (Torr.) Maxim.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-20].

[philips-5] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 245. ISBN 0-333-73003-8.

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 186, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[hrynkiewicz-7] Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 288. ISBN 83-01-13434-8.

[america2-8] James Henrickson: Chamaebatia Bentham. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-19].

[3]

[4]

[5]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]