Wikipedia

Clytus

Clytus – rodzaj chrząszczy z rodziny kózkowatych i podrodziny kózkowych (Cerambycinae). W języku polskim nosi nazwę rodzajową biegowiec, wspólnie z pokrewnym Cyrtoclytus.

Biegowiec
Clytus
Laicharting, 1784
Ilustracja
Biegowiec osowaty
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

kózkowate

Podrodzina

kózkowe

Plemię

Clytini

Rodzaj

Clytus

Typ nomenklatoryczny

Leptura arietis Linnaeus, 1758

Synonimy
  • Clytumnus J. Thomson, 1861
  • Europa J. Thomson, 1861
  • Sphegesthes Chevrolat, 1863
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Biegowiec świerkowy
Biegowiec grochodrzewowy
Clytus planifrons
Clytus ruricola
Clytus madoni

Morfologia edytuj

Chrząszcze o ciele długości od 5 do 20 mm[1], wyglądem zbliżone do drzeworadków (Xylotrechus), od których różnią się brakiem kila na czole oraz do rodzaju Cyrtoclytus, od którego różnią się brakiem długiego i gęstego owłosienia na ciele z odnóżami włącznie oraz kwadratowego kształtu tarczką. Pokrój ciała mają szczuplejszy niż paśniki (Plagionotus). Ubarwienie ciała jest czarne z żółtym wzorem w postaci przepasek, co upodobnia te owady do os. Owłosienie ciała jest głównie krótkie; dłuższe włoski obecne są na głowie, przedpleczu i w nasadowej części pokryw. Głowę charakteryzuje odległość między wewnętrznymi krawędziami wzgórków czułkowych identyczna z rozstawem wewnętrznych krawędzi. Czułki są wyraźnie krótkie jak na przedstawicieli rodziny[2] i nieco ku szczytom pogrubione. Trzeci człon czułków jest nieco dłuższy od drugiego. Drobno fasetkowane oczy są stosunkowo szeroko i głęboko wcięte. Głębokie punktowanie występuje na powierzchni pionowo ustawionego czoła[1]. Przedplecze ma równomiernie wyokrąglone boki i największą szerokość osiąga pośrodku długości[2]; jego proporcje mogą być od poprzecznego do lekko podługowatego. Episternity zatułowia są w najszerszych miejscach trzykrotnie szersze niż długie[1]. Odnóża są dość masywne[2]. Uda tylnej pary nie sięgają ledwo sięgają szczytów pokryw[1].

Larwy mają grube, porośnięte delikatnymi szczecinkami ciała. Biała, poprzeczna głowa ma nagie czoło i parę głównych oczu larwalnych po bokach; rzadko znaleźć można również oczy na jej stronie spodniej i grzbietowej. Poprzeczna warga górna często ma niewyraźnie zaznaczony skleryt nasadowy. Na podstawowej części czarnych żuwaczek występują 2 lub 3 szczecinki. Zwykle wyrostki boczne dźwigaczy głaszczków szczękowych oraz ich pierwszych członów są wyraźnie widoczne. Proste szczecinki rosną w rozproszeniu na przedniej krawędzi mali. Bródka zwykle nie ma bocznych sklerytów, zaś żółty podbródek opatrzony jest parą szczecinek. U większości gatunków odnóża są całkowicie zanikłe, u niektórych zredukowane do nieczłonowanych wypustek. Przetchlinki pozbawione są komór przykrawędziowych[3].

Biologia i występowanie edytuj

Larwy są saproksylofagiczne. Rozwijają się w obumarłych tkankach drzew liściastych i iglastych, m.in. z rodzajów buk, czystek, dąb, dwukolczak, figowiec, głóg, grab, grusza, jałowiec, jesion, jodła, kasztan, klon, kruszyna, leszczyna, modrzew, morwa, orzech, ostrokrzew, pistacja, robinia, róża, sosna, styrak, szakłak, śliwa, wiąz, wierzba, winorośl, wiśnia. Do przepoczwarczenia dochodzi najczęściej w drewnie. Cykl życiowy zwykle trwa rok lub dwa lata[1].

Większość przedstawicieli rodzaju zasiedla państwo holarktyczne. W krainie palearktycznej występują 22 gatunki, w krainie orientalnej 10 gatunków, a w australijskiej 5 gatunków[1]. W Europie stwierdzono 12 gatunków[4], z czego w Polsce występują trzy: biegowiec osowaty, biegowiec świerkowy i biegowiec dębowy[5][6].

Systematyka edytuj

Takson ten wprowadzony został po raz pierwszy w 1784 roku przez Johanna Nepomuka von Laichartinga. Należy do niego około 60 opisanych gatunków[7][4]:

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Hüseyin Özdikmen, Semra Turgut. A synopsis of Turkish Clytus Laicharting, 1784 and Sphegoclytus Sama, 2005 with zoogeographical remarks (Coleoptera: Cerambycidae: Cerambycinae). „Munis Entomology and Zoology Journal”. 4 (2), s. 353-370, 2009. 
  2. ↑ a b c Karl Wilhelm Harde: Familie Cerambycidae, Bockkäfer. W: Die Käfer Mitteleuropeas Band 9: Cermabycidae, Chrysomelidae. Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde, Gustav Adolf Loshe (red.). Krefeld: Goecke & Evers Verlag, 1966, s. 40-65.
  3. ↑ Petr Švácha, Mikhail Danilevsky. Cerambycoid larvae of Europe and Soviet Union (Coleoptera, Cerambycoidea). Part II. „Acta Universitatis Carolinae. Biologica”. 31 (3-4), s. 121-284, 1987. Univerzita Karlova. ISSN 0001-7124. 
  4. ↑ a b M.L. Danilevsky: Catalogue of Palaearctic Cerambycoidea. 2019.
  5. ↑ Jacek Kurzawa: Polskie nazwy kózkowatych. entomo.pl. [dostęp 2019-06-30].
  6. ↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cerambycidae i Bruchidae. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (15), 1990. 
  7. ↑ [https://www.biolib.cz/en/taxon/id11161/ genus Clytus Laicharting, 1784]. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2019-06-30].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Clytus&oldid=69340671”