Cymatophlebia
Cymatophlebia – wymarły rodzaj ważek z infrarzędu różnoskrzydłych i rodziny Cymatophlebiidae, jedyny z monotypowej podrodziny Cymatophlebiinae. Obejmuje 10 opisanych gatunków. Żyły w jurze i kredzie wczesnej.
| Cymatophlebia | |
| Deichmüller, 1886 | |
| Okres istnienia: jura–kreda wczesna | |
 Cymatophlebia longialata | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | Euanisoptera |
| (bez rangi) | Aeshnoptera |
| (bez rangi) | Aeshnomorpha |
| (bez rangi) | Panaeshnida |
| (bez rangi) | Aeshnida |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina |
Cymatophlebiinae |
| Rodzaj |
Cymatophlebia |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Libellula longialata Germar, 1839 | |
Morfologia
edytujWażki te miały skrzydła o gęstym użyłkowaniu, tworzącym liczne komórki. Postnodalne i postsubnodalne żyłki poprzeczne nie były równo ustawione. Wydłużona pterostygma miała żyłkę wspierającą. Sektor radialny spłaszczony był dobrze wyodrębniony i silnie zakrzywiony. Kilka szeregów komórek widniało w przestrzeni pomiędzy tym sektorem a żyłką interradialną drugą. Ta z kolei była wyraźnie pofalowana i biegła równolegle do również pofalowanej drugiej gałęzi żyłki radialnej tylnej; obie osiągały tylną krawędź skrzydła pod bardzo ukośnym kątem. Gałęzie pierwsza i druga żyłki radialnej tylnej na odcinku położonym nasadowo od pterostygmy miały przebieg niemal równoległy lub zbieżny, a między nimi mieściły się dwa lub trzy szeregi komórek. Pomiędzy żyłką interradialną drugą gałęzią 3/4 żyłki radialnej tylnej brały swój początek dwie wyraźne, porozgałęziane żyłki wtórne. Występowały dwie żyłki ukośne, z których dystalna była dłuższa i bardziej ukośna od nasadowej[1]. Odwłok samców miał płaty genitalne wyrastające w kierunku brzuszno-bocznym z trzeciego tergitu oraz liściowatego kształtu przysadki odwłokowe[2].
Taksonomia
edytujRodzaj ten wprowadzony został w 1886 roku przez Johannesa Victora Deichmüllera jako takson monotypowy[3]. Jedyny zaliczony doń przez Deichmüllera gatunek klasyfikowany był wcześniej w rodzajach Libellula[4], Aeshna[5], Anax[6] lub Petalia[7]. W 1854 roku John Obadiah Westwood wprowadził rodzaj Libellulium dla gatunku Libellulium agrias[8]. John Cowley w 1934 roku oraz Frank Morton Carpenter w 1992 roku uznali ów rodzaj za synonim Cymatophlebia[9][10]. W 1996 roku Günter Bechly podzielił Cymatophlebiidae na dwie podrodziny, Valdaeshninae i monotypową Cymatophlebiinae[11], ich diagnozy zaś podał w 2001 roku wraz z współpracownikami[12]. Libellulium zostało w jego publikacjach usunięte z synonimów Cymatophlebia i sklasyfikowane jako incertae sedis w obrębie rodziny, jako że nie da się wykluczyć jego przynależności do Valdaeshninae[12][2].
Do rodzaju tego zalicza się 10 opisanych gatunków[1]:
- Cymatophlebia densa Bechly, 2001
- Cymatophlebia herrienae Bechly et al., 2001
- Cymatophlebia kuempeli Bechly et al., 2001
- Cymatophlebia longialata (Germar, 1839)
- Cymatophlebia pumilio Bechly et al., 2001
- Cymatophlebia purbeckensis Bechly et al., 2001
- Cymatophlebia standingae Jarzembowski, 1994
- Cymatophlebia suevica Bechly et al., 2001
- Cymatophlebia yixianensis Zheng et al., 2018
- Cymatophlebia zdrzaleki Jarzembowski, 1994
Skamieniałości C. standingae, C. yixianensis i C. zdrzaleki pochodzą z kredy wczesnej[13][1], pozostałych zaś gatunków z jury[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Daran Zheng, Edmund A. Jarzembowski, Su-Chin Chang, Bo Wang, Haichun Zhang. New cymatophlebiid dragonflies from the Lower Cretaceous of China and England (Odonata: Anisoptera: Cymatophlebiinae, Valdaeshninae). „Cretaceous Research”. 90, s. 311-317, 2018. DOI: 10.1016/j.cretres.2018.05.003.
- ↑ a b Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Euanisoptera / Aeshnoptera, [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.
- ↑ J.V. Deichmüller. Die Insecten aus dem lithographischen Schiefer. „Mitteilungen. Koniglichen Mineralogisch-Geologischen und Prehistorischen Museum in Dresden”. 7, s. 1-84, 1886.
- ↑ E.F. Germar. Die versteinerten Insecten Solenhofens. „Nova Acta Physico-Medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum”. 19 (1), s. 187-222, 1839.
- ↑ E. F. Germar. Beschreibung einiger neuen fossilen Insecten I. in den lithographischen Schiefern von Bayern und II. im Schieferthon des Steinkohlen-Gebirges von Wettin. „Beiträge zur Petrefacten-Kunde”. 5, s. 79-94, 1842.
- ↑ H. Hagen. Die fossilen Libellen Europa's. „Entomologische Zeitung”. 9, s. 6-13, 1848.
- ↑ H.A. Hagen. Ueber die Neuropteren aus dem lithographischen Schiefer in Bayern. „Palaeontographica”. 10, s. 96-145, 1862.
- ↑ J.O. Westwood. Contributions to fossil entomology. „Quarterly Journal of the Geological Society of London”. 10, s. 378-396, 1854.
- ↑ J. Cowley. The types of some genera of Gomphidae (Odonata). „The Entomologist”. 67, s. 273-276, 1934.
- ↑ F.M. Carpenter: Treatise on Invertebrate Paleontology Part R, Arthropoda 4: Superclass Hexapoda 3/4. 1992, s. 83.
- ↑ Günter Bechly, Morphologische Untersuchungen am Flügelgeäder der rezenten Libellen und deren Stammgruppenvertreter (Insecta; Pterygota; Odonata), unter besonderer Berücksichtigung der Phylogenetischen Systematik und des Grundplanes der *Odonata, „Petalura”, Special Volume 2, 1996, s. 1–402.
- ↑ a b c G. Bechly, A. Nel, and X. Martínez-Declòs, E. A. Jarzembowski, R. Coram, D. Martill, G. Fleck, F. Escuillié, M. M. Wisshak, M. Maisch. A revision and phylogenetic study of Mesozoic Aeshnoptera, with description of numerous new taxa (Insecta: Odonata: Anisoptera). „Neue Paläontologische Abhandlungen”. 4, s. 1-219, 2001.
- ↑ E.A. Jarzembowski. Fossil dragonflies in Horsham Museum. „Proceedings of the Geologists' Association”. 105, s. 71-75, 1994.